Zasadowica oddechowa - co to jest za stan? Charakterystyka choroby
Zasadowica oddechowa (łac. alkalosis respiratoria, ang. respiratory alkalosis) posiada także inną nazwę - alkaloza oddechowa. Polega na zaburzeniu równowagi zasadowo-kwasowej w organizmie, co objawia się podwyższeniem pH krwi powyżej 7,45. Takie zaburzenie może prowadzić nawet do śmierci. Odpowiednie stężenie jonów wodorowych w płynach wewnątrz komórek jest warunkiem ich prawidłowego funkcjonowania, a pH powinno wynosić 7, natomiast we krwi oscylować między 7,35 a 7,45. Zmiany tego stężenia prowadzą do poważnych zaburzeń w funkcjonowaniu całego organizmu. Za utrzymanie tego systemu w harmonii odpowiadają tzw. bufory, czyli substancje i mechanizmy, mające za zadanie pilnować aby we krwi utrzymywał się odpowiedni poziom kwasów i zasad. Są to m.in. wodorowęglany. Za utrzymywanie odpowiedniego pH krwi odpowiada także praca płuc oraz nerek.
Do podwyższenia pH krwi dochodzi w wyniku hiperwentylacji (zasadowica oddechowa) lub poważnej utraty kwasów żołądkowych i stosowania leków alkalizujących (zasadowica metaboliczna).
Zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej powstaje w wyniku hipokapni, gdy z płuc usuwana jest nadmierna ilość dwutlenku węgla. Hipokapnia to stan obniżonego ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla we krwi poniżej normy.
Zasadowica oddechowa może mieć charakter ostry lub przewlekły. Wyróżnia się także niewyrównaną zasadowicę oddechową oraz wyrównaną zasadowicę oddechową. Najczęściej zdarza się przy zaburzeniach, spowodowanych ciężkimi schorzeniami, takimi jak choroby płuc, układu sercowo-naczyniowego lub ośrodkowego układu nerwowego.
Zasadowica oddechowa - przyczyny
Można je podzielić na cztery główne kategorie:
- nadmierna stymulacja ośrodka oddechowego w wyniku wzrostu ciśnienia śródczaszkowego, udaru, urazu głowy, krwotoku śródczaszkowego, infekcji ośrodkowego układu nerwowego, sepsy, bólu, guzów mostku, a także przez stosowanie leków, takich jak salicylany, progesteron i inne. Do hiperwentylacji prowadzi także nadmierny lęk i związany z tym przyspieszony rytm oddychania. Przyczyną może także być przewlekła choroba wątroby i zatrucie toksynami (encefalopatia wątrobowa).
- hipoksemia czyli niedotlenienie organizmu, spowodowane różnymi czynnikami, na przykład zmianą składu powietrza, niewydolnością oddechową i układu krążenia, krwotokiem
- ciężka choroba płuc, w tym zapalenie płuc, astma, obrzęk płuc, zatorowość płucna
- czynniki zewnętrzne, w tym wentylacja mechaniczna
Zasadowica oddechowa - objawy i przebieg oraz leczenie
Na zaburzenie pH krwi reaguje ośrodkowy układ nerwowy. Pojawiają się mroczki przed oczami, szumy uszne, drżenie i skurcze mięśni, drętwienie skóry wokół ust, parestezje, czyli nieprzyjemne mrowienie mięśni, a także uczucie dezorientacji, a następnie utrata przytomności. Czasami dochodzi także do drgawek. Zasadowica oddechowa powoduje zmniejszony przepływ krwi do sera, mózgu oraz nerek. Skutkiem tego dochodzi do arytmii, dusznicy bolesnej, spadku kurczliwości mięśnia sercowego.
Przy diagnozowaniu zasadowicy oddechowej bada się pH krwi, a także stężenie wodorowęglanów i ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla. Przy leczeniu zasadowicy oddechowej kluczowe jest usunięcie przyczyny hiperwentylacji. Jeżeli do hiperwentylacji dochodzi w wyniku szoku i głębokiego stresu należy uspokoić taką osobę i polecić oddychanie w plastikowy woreczek lub torebkę, aby wydychany dwutlenek węgla z powrotem wrócił do płuc, co poprawia stan chorego. W przypadku ciężkich chorób klinicznych konieczna jest specjalistyczna opieka lekarska.
