Wodniak jądra - czym jest i jakie są jego rodzaje
Wodniak jądra to schorzenie, które polega na nadmiernym nagromadzeniu się płynu surowiczego pomiędzy błoną otrzewną i ścienną osłonki jądra. Nagromadzony w tym miejscu płyn może mieć od kilkunastu do kilkuset mililitrów objętości, a jego barwa zazwyczaj przybiera jasny lub bursztynowy odcień (w skrajnych przypadkach - gdy wodniak jest wynikiem urazu lub rozwijającej się patologii - płyn może być zabarwiony krwią). Choroba w zdecydowanej większości przypadków dotyczy jednej (najczęściej prawej) strony. Znacznie rzadziej występują sytuacje, w których schorzenie występuje obustronnie.
Wodniak jądra może przybierać dwie postacie, do których zalicza się:
- wodniak jądra wrodzony (który występuje u noworodków płci męskiej - problem ten dotyczy około 6 proc. chłopców),
- wodniak jądra nabyty (występujący u młodych chłopców i dorosłych mężczyzn).
W przypadku wodniaków nabytych można wyróżnić wodniaki bezobjawowe i objawowe - te drugie stanowią zdecydowanie liczniejszą grupę.
Wodniak jądra - przyczyny powstawania
Wodniak jądra to choroba mająca określoną etiologię - w zależności od tego, czy jest to schorzenie wrodzone czy też nabyte. Wodniak jądra u noworodka powstaje przede wszystkim na skutek braku wchłonięcia się płynu otaczającego jądra. Inną przyczyną może być nie do końca zamknięty wyrostek pochwowy, przez który przemieszcza się płyn z jamy brzusznej do worka mosznowego. W tym przypadku powstały kanał zazwyczaj zarasta w ciągu pierwszego roku życia, a wodniak ulega samoistnemu wchłonięciu. Jeżeli do tego nie dojdzie, to lekarz może podjąć decyzję o chirurgicznym usunięciu torbieli.
W przypadku wodniaka wrodzonego można mówić o co najmniej kilku przyczynach jego powstawania. Wodniak jądra u dorosłych zazwyczaj powstaje jako następstwo:
- zapalenia jądra lub nadjądrza
- urazu jądra,
- powikłania po operacji żylaków powrózka nasiennego,
- operacji przepukliny pachwinowej.
Dodatkowo nie wolno tu nie wspomnieć o jeszcze jednej - jakże ważnej - możliwej przyczynie wodniaka jądra. Otóż choroba ta dosyć często występuje podczas rozwoju nowotworu jądra i może być jednym z pierwszych symptomów problemów onkologicznych. Dlatego też nie wolno lekceważyć żadnych niepokojących objawów - tym bardziej, iż zaniechanie leczenia może prowadzić do bólu, problemów z chodzeniem, zaniku jądra i niepłodności.
Wodniak jądra - objawy
Wodniak jądra objawia się bardzo charakterystycznymi symptomami, z których najbardziej widocznym jest powiększenie worka mosznowego (obrzmienie zazwyczaj występuje po prawej stronie). Wielkość obrzęku jest uzależniona od ilości zgromadzonego płynu, jednak co warto podkreślić - w zdecydowanej większości przypadków jego ilość jest największa w porze wieczornej. Wśród innych objawów choroby można wymienić:
- powiększenie jądra (którego powierzchnia jest napięta i gładka, ale bez wyraźnego zaczerwienienia),
- rozpraszanie światła przez worek mosznowy,
- występowanie na powierzchni jądra sprężystego i dosyć miękkiego guzka, który przesuwa się względem podłoża i skóry.
Zdecydowana większość wodniaków nie powoduje problemów z oddawaniem moczu i dolegliwości bólowych (z wyjątkiem tych powstałych na skutek urazów, ostrych stanów zapalanych czy nowotworów). W niektórych przypadkach nagromadzony płyn uciska jądra, co może objawiać się lekką bolesnością - na przykład podczas aktywności fizycznej. Nie do rzadkości należą też sytuacje, w których wodniak przybiera na tyle duże rozmiary, iż prowadzi do utrudnień w chodzeniu i odczuwania znacznego bólu. Jednak nie warto czekać do tych ostatnich objawów - już nieznaczne powiększenie objętości worka mosznowego powinno skłonić do wizyty u specjalisty.
Wodniak jądra - diagnoza
Diagnostyka wodniaka jądra nie jest skomplikowana - i zazwyczaj wymaga przeprowadzenia niewielkiej ilości badań. Pierwszym krokiem w diagnozie schorzenia jest wywiad lekarski i badanie przedmiotowe. Na tym etapie lekarz stara się ustalić przebieg i czas trwania schorzenia oraz określić wielkość i strukturę jąder. Przydatnym badaniem podczas diagnostyki jest diafanoskopia, która polega na podświetleniu moszny źródłem światła (na przykład latarką). Charakterystyczne dla wodniaka jądra jest to, iż światło przenika przez niego na wylot. Jednak badaniem ostatecznie potwierdzającym chorobę jest zawsze USG moszny i jąder, które nie tylko określa stan choroby, ale także pozwala wykluczyć pozostałe schorzenia, których objawy przypominają wodniaka jądra.
Wodniak jądra - leczenie
Leczenie wodniaka jądra niemal zawsze wymaga zabiegu chirurgicznego. Wyjątkiem jest wodniak u niemowlaka i bardzo małego dziecka, który w wielu przypadkach ustępuje samoistnie (a jeżeli nawet tak się nie stanie, to ewentualna operacja może być przeprowadzona dopiero po ukończeniu przez chłopca drugiego roku życia). Operacja wodniaka jądra jest wykonywana przy zastosowaniu dwóch podstawowych technik - metody Winkelmanna i metody von Bergmanna. W zdecydowanej większości przypadków lekarze sięgają po pierwszą z metod, natomiast ta druga jest zarezerwowana do usuwania wodniaków charakteryzujących się dużymi rozmiarami. Sam zabieg nie jest skomplikowany i nie grozi dużymi powikłaniami. Wprawdzie pacjent przez kilka tygodni po operacji musi prowadzić oszczędny tryb życia, ale stosowanie się do wszelkich zaleceń jest gwarantem szybkiego dojścia do formy.
W niektórych sytuacjach - gdy pacjent nie kwalifikuje się do zabiegu operacyjnego lub nie wyraża na niego zgody - leczenie wodniaka jądra polega na zastosowaniu punkcji, czyli nakłuciu go i usunięciu nadmiaru płynu. Jednak ten typ leczenia jest bardzo rzadko stosowany, gdyż charakteryzuje się niską skutecznością i sporym ryzykiem infekcji.
Wodniak jądra może pojawić się w każdym wieku - jako choroba wrodzona lub nabyta. Samo w sobie schorzenie nie jest groźne i może być skutecznie wyleczone. Najważniejsze jest to, aby nie lekceważyć żadnych niepokojących objawów i jak najszybciej udać się do odpowiedniego specjalisty.
Przeczytaj także:
