Hipochondria to zaburzenie somatoformiczne. Chory do przesady skupia się na rozmaitych somatycznych objawach, które faktycznie odczuwa, choć są niewielkie lub obiektywnie nieuzasadnione. Hipochondria współtowarzyszy różnym odmianom nerwic oraz depresji i stanów depresyjnych. Towarzyszy jej odczuwanie bardzo silnego lęku. Cierpiący na to zaburzenie poważnie obawia się o swoje życie i jest przekonany, że cierpi na poważną chorobę, która niebawem doprowadzi go do śmierci. Trudno mu skupić się na czymkolwiek innym i normalnie funkcjonować w społeczeństwie. Często odwiedza rozmaitych specjalistów i w ogromnym napięciu oczekuje na wyniki badań, spodziewając się najgorszego.
Historia życia osoby chorej z reguły jest bardzo trudna. W dzieciństwie najczęściej doświadczała ona rozmaitych form przemocy, urazów psychicznych.
Hipochondria może mieć charakter pierwotny lub wtórny. Wtórna jest nabyta w konsekwencji trudnych doświadczeń, zaś pierwotna trwała.
Hipochondria - objawy
Hipochondria niesie ze sobą szereg rozmaitych objawów. Oto najważniejsze z nich:
- ciągłe odczuwanie nieuzasadnionego lęku
- możliwe napady paniki
- problemy ze snem, z powodu zadręczania się myślami o chorobach
- nadmierne zainteresowanie funkcjonowaniem ciała
- przekonanie o toczącej organizm poważnej chorobie lub chorobach
- silne dolegliwości bólowe
Hipochondrycy to osoby egocentryczne, narcystyczne i nadmiernie wrażliwe. Dolegliwości (przede wszystkim bólowe) występują u hipochondryków faktycznie, ale z reguły są krótkie, nieuzasadnione i nie świadczą o żadnym poważnym schorzeniu. Są jednak przez nich intensywnie odczuwane i bywają bardzo uciążliwe. Niekiedy ich lęki mają charakter fobii i wymagają szybkiej konsultacji u lekarza psychiatry.
Hipochondria - przyczyny
Przyczyny hipochondrii nie są dokładnie znane. Jeżeli objawom towarzyszy nerwica, mówi się wówczas o nerwicy hipochondrycznej. Do głównych przyczyn powstawania hipochondrii zalicza się:
- trudne doświadczenia, zwłaszcza w okresie dzieciństwa
- urazy i wstrząsy psychiczne, wynikające z traumatycznych doświadczeń, np. śmierci kogoś bliskiego
- skrywane poczucie winy i chęć ukarania się
- niezaspokojoną potrzeby emocjonalne
- nadmierną koncentrację na sobie i swoim ciele; egocentryzm; narcyzm
- zaburzenia postrzegania własnego ciała; trudności w sferze seksualnej; niepewność co do swojej orientacji lub płci psychicznej
- chęć zwrócenia na siebie uwagi otoczenia, bycia otoczonym troską i opieką - zwykle chory nie jest tego świadomy
- tendencje lękowe - chęć ukarania siebie, np. za błędy przeszłości
Bardzo ciężko jest diagnozować przyczyny hipochondrii, ponieważ u każdej jednostki będą one inne. Aby dowiedzieć się, co jest przyczyną naszych zaburzeń hipochondrycznych, należy skonsultować się z psychologiem lub psychiatrą.
Hipochondria - leczenie
Leczenie hipochondrii jest różne, w zależności od indywidualnej sytuacji chorego. Zwykle stosuje się jednak farmakoterapię w połączeniu z psychoterapią. Farmakoterapia pozwala uspokoić objawy i skupić się na spokojnej pracy nad sobą i dochodzeniu do faktycznych źródeł występującego problemu.
W trakcie leczenia istotne jest, by odwrócić uwagę chorego od jego trudnych dolegliwości. W tym celu przepisuje się leki uspokajające. Najważniejsza w leczeniu hipochondrii jest jednak dobra, pogłębiona psychoterapia, która pozwoli skonfrontować się z trudnymi doświadczeniami, dotrzeć do źródła problemu i go dokładnie przepracować. Należy się jednak nastawić na to, że terapia to proces długotrwały, bolesny i początkowo wywołujący więcej bólu niż ulgi. Jest to jednak stan tymczasowy, później chory zauważa znaczną poprawę jakości życia. Warto bezwzględnie stosować się do zaleceń psychoterapeuty, nie przerywać terapii w trudnych momentach i pod żadnym pozorem nie poddawać się zniechęceniu. Możliwe jest całkowite wyleczenie z utrudniających życie dolegliwości, wymaga to jednak czasu, wysiłku i faktycznej chęci do zmian w życiu i dotychczasowym funkcjonowaniu.
Psychoterapia może być trudnym procesem, ponieważ zwykle hipochondria ma swoje źródło w traumatycznych doświadczeniach z okresu dzieciństwa i wymaga ona, by do nich wrócić i przeżyć je na nowo. Jest to jednak konieczne, jeżeli zależy nam na uwolnieniu się od uciążliwych dolegliwości.
Należy również zaufać lekarzowi psychiatrze i przyjmować leki, które nam przepisuje. Bywa bowiem tak, że hipochondryk boi się przyjmować leki przepisane przez psychiatrę z powodu lęku przed wystąpieniem możliwych skutków ubocznych i z tego powodu rezygnuje z leczenia.
Hipochondria u dzieci
Hipochondria to rodzaj zaburzenia, które może występować również u dzieci. Zwykle dotyka ona młodych, którzy nie są wychowywani w zdrowych warunkach. Dotyczy dzieci z niepełnych rodzin i najczęściej jest formą zwrócenia na siebie uwagi dorosłych. Dziecko pragnie otrzymać akceptację i miłość, dlatego może udawać chorego (lub faktycznie odczuwać poważne dolegliwości, np. bólowe), aby rodzice dali mu to, czego w danym momencie potrzebuje. Jest to działanie nieświadome. Chore dziecko, podobnie jak dorosły, zatraca poczucie rzeczywistości i faktycznego stanu swojego organizmu i jest przekonane, że cierpi na jakąś poważną chorobę i wymaga nieustannej troski, uwagi i opieki. Takie zachowanie jest jednym z mechanizmów obronnych.
Podobnie jak w przypadku osób dorosłych, leczenie pomaga na łączeniu farmakoterapii z psychoterapią. W rzadkich przypadkach wystarcza sama psychoterapia, bez wsparcia farmakologicznego. O tym jednak powinni decydować wyłącznie lekarze specjaliści.
Gdy nasze dziecko zachowuje się w sposób hipochondryczny i wykluczono u niego faktyczne choroby - powinniśmy jak najszybciej udać się z nim do psychologa i rozpocząć leczenie. Jednocześnie warto się zastanowić nad naszym postępowaniem względem niego, ponieważ w tym może tkwić źródło jego problemów.
Hipochondria a nerwica
Hipochondria rzadko występuje jako osobne zaburzenie. Najczęściej towarzyszą jej zaburzenia nerwicowe lub depresja. Mówi się o występowaniu choroby, określanej jako nerwica hipochondryczna. Nadmierne koncentrowanie się na swoim stanie zdrowotnym i rozmaitych dolegliwościach świadczy o zaburzeniach nerwicowych i występujących w człowieku konfliktach wewnętrznych. Chorzy nieustannie odczuwają niepokój, a nawet silne stany paniczne, związane z lękiem o ich stan fizyczny. Są przekonani o toczącej ich organizm ciężkiej chorobie, np. nowotworowej. U osób cierpiących na nerwicę hipochondryczną spotykamy się z ciągłym mówieniem o swoich uciążliwych dolegliwościach, nie tylko najbliższym, ale również dalszym znajomym,a nawet obcym.
