Według psychologów pracujących zgodnie z humanistycznymi przesłankami człowiek jest istotą dobrą z natury, a jego przyrodzoną i najważniejszą potrzebą jest realizowanie danego mu potencjału. Potencjału, z którego często z różnych względów nie jest w stanie korzystać.
Humaniści powiedzieli "nie" upraszczaniu natury człowieka do mętnych nieświadomych popędów rodem z psychoanalizy czy zwierzęcych odruchów i uwarunkowanych zachowań, jak chcieli behawioryści.
Psychoterapia humanistyczna: jesteś wartościowy z samego faktu istnienia
Człowiek to brzmi dumnie - masz wątpliwości? Terapeuta pracujący w tym podejściu pracuje tak, byś mógł odnieść to stwierdzenie do siebie. Towarzyszy w odzyskiwaniu naturalnego i pierwotnego pozytywnego obrazu siebie, który tracimy w trakcie życia.
Dużo uwagi podczas spotkania poświęca się rozpoznawaniu emocji i daniu sobie prawa do ich przeżywania. Psychoterapeuta jest wspierający, jednak traktuje klienta jak osobę samostanowiącą. Panuje atmosfera szacunku dla drugiej osoby, jej historii, doświadczeń i decyzji. Bywa to dużym zaskoczeniem dla osób, które nigdy nie doświadczyły takiego podejścia: ani w domu rodzinnym, ani w dorosłym życiu.
Podczas terapii w podejściu humanistycznym dowiadujemy się, że nie musimy niczego nikomu udowadniać, że jesteśmy wartościowi z samego faktu istnienia. A poza tym, że się dowiadujemy, zaczynamy to czuć i tego doświadczać.
Praca dotyczy odnajdowaniu śladów doświadczeń przeszłych przykrych wydarzeń, które negatywnie wpływają na obecne funkcjonowanie, np. powodując odtwarzanie przykrych stanów emocjonalnych w obecnych sytuacjach. Zakłada się, że przeżycie w pełni tłumionych niegdyś emocji, sprawia, że przestają one mieć kontrolę nad naszym obecnym życiem. Gdy osoba odzyska akceptację dla siebie, jakim jest i swojego życia jakim było, uzdrowi też problem, z którym się zgłasza.
Terapia Gestalt – domknąć niezakończone sprawy
W opisach niektórych psychoterapeutów znajdziemy informację, że zajmują się terapią Gestalt. Jest to nic innego jak jeden z typów terapii wywodzący się z podejścia humanistycznego. Terapia Gestalt zakłada, że aby człowiek był szczęśliwy, konieczne jest podomykanie przeszłych konfliktów, niezakończonych spraw. Inaczej będziemy powielać zaszłości w bieżących relacjach. Co proponują specjaliści Gestaltu, abyśmy mogli uwolnić się od powielania niesatysfakcjonującego nas schematu?
Technika pustego krzesła
Jedną z metod stosowaną przez psychoterapeutów podejścia Gestalt jest tzw. "technika pustego krzesła". Na czym polega? Naprzeciwko osoby zgłaszającej się z problemem stawia się puste krzesło. Po czym prosi się ją, aby wyobraziła sobie, że zajmuje je ktoś ważny z jej życia, z kim relacja nie należy (bądź nie należała) do najłatwiejszych. Na krześle można też "usadowić" trudną emocję, przedmiot czy sytuację z przeszłości, którą wciąż zaprząta głowę klientowi. Co się dzieje dalej? Klient jest zachęcany przez terapeutę do rozmowy z wyobrażonym właścicielem krzesła obok. W ten sposób możliwe jest wyrażenie niewypowiedzianych uczuć, takich jak np. złość, zazdrość, bezsilność wobec czyichś decyzji.
Kto najczęściej "zasiada" na krzesłach? Zazwyczaj klienci mocą wyobraźni "sprowadzają" do gabinetów psychoterapeutycznych matki, ojców czy nawet jakąś część siebie. W ostatnim wymienionym przypadku może to być np. oskarżyciel i oskarżony (ta część siebie samego, którą inna wini za niepowodzenia). Podczas tej nietypowej rozmowy osoba co jakiś czas zmienia krzesła. Raz jest winiącym, raz obwinianym. Co daje nam ta technika? Najczęściej pozwala wykrzyczeć emocje, zrozumieć siebie i innych, wybaczyć i poczuć ulgę.
Czas trwania, koszty - jak to wygląda w praktyce?
Sesja trwa zazwyczaj 50 minut i odbywa się raz w tygodniu. Jej koszt w przypadku wizyty prywatnej to mniej więcej 80 - 150 zł za spotkanie (jest to zwyczajowy koszt jednej sesji terapii w innych podejściach). Możemy także skorzystać z psychoterapii refundowanej przez NFZ – wtedy jest ona bezpłatna. Przysługuje ona po spełnieniu ustalonych przez fundusz warunków. Prawdopodobnie, aby skorzystać z takiej terapii, będzie trzeba odczekać nieco czasu – to zależy od stopnia obłożenia danej placówki (sprawdź dostępność w najbliższych poradniach zdrowia psychicznego). Może się okazać, że w danej placówce nie ma możliwości skorzystania z usług terapeuty pracującego akurat w tym podejściu.
Psychoterapia integracyjna - z dorobku różnych nurtów według potrzeb
Coraz częściej łączy się techniki stosowane w różnych podejściach psychoterapeutycznych, nie ograniczając się do jednego. Daje to dużą swobodę i może zwiększać efektywność oddziaływań. W zależności od specyfiki problemu czy cech osoby używa się takich metod, jakie mogą przynieść największe korzyści dla jego rozwiązania. Takie założenia przyświecają podejściu integracyjnemu.
Możliwe jest wtedy łączenie metod terapii humanistycznych z interpretacją snów, pracą na relacji (z nurtów psychodynamicznych) z pracą nad sposobem myślenia i zachowania (typowej dla nurtu poznawczo - behawioralnego).
Jak wybrać psychoterapeutę?
Wybór psychoterapeuty może przysparzać wątpliwości. Jeśli wybrałeś podejście, w którym chciałbyś pracować, dobrze sprawdzić kompetencje osoby, do której chcesz się udać.
Warto zwrócić uwagę, czy psychoterapeuta ukończył specjalistyczne kilkuletnie szkolenie psychoterapeutyczne lub jest w jego trakcie - najlepiej szkolenie rekomendowane np. przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne (lista szkół rekomendowanych przez PTP dostępna tutaj). To poświadcza, że terapeuta pracuje według standardów przyjętych w zawodzie. Ponadto, dobrze jeśli specjalista, którego wybraliśmy, superwizuje swoją pracę (tzn. konsultuje swoją pracę z doświadczonymi, specjalnie wyszkolonymi do tego psychoterapeutami).
Nawet jeśli specjalista spełnia wymagania formalne, nie z każdym musimy czuć się dobrze, np. ze względów osobowościowych. Tak jak między ludźmi: z jednymi nam po drodze, z innymi niekoniecznie. Podczas wstępnych konsultacji mamy okazję sprawdzić, czy chcemy pracować akurat z tą osobą. Jeśli czujemy się z terapeutą bezpiecznie, mamy do niego zaufanie, to może być wskazówka, że jesteśmy we właściwym miejscu.
Autorka artykułu: Małgorzata Skorupa - psycholog, psychoterapeutka, konsultantka Telefonu Zaufania dla Osób Dorosłych w Kryzysie Emocjonalnym przy Instytucie Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego w Warszawie. Autorka wielu publikacji z zakresu psychologii oraz rozwoju osobistego.
Czytaj także: Różne podejścia w psychoterapii - czym się różnią, które będzie najlepsze dla ciebie?
