Depresja dwubiegunowa - co to jest?
Depresja dwubiegunowa posiada kilka innych nazw: cyklofrenia, choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD), zaburzenia maniakalno-depresyjne. To choroba objawiająca się przede wszystkim zmiennymi stanami nastroju: depresyjnymi naprzemiennie z epizodami maniakalnymi oraz hipomaniakalnymi. Choroba dotyka w równym stopniu kobiety i mężczyzn. Z reguły ujawnia się między 20 a 30 rokiem życia. Chorzy powinni jak najszybciej podjąć się leczenia, ponieważ nieleczona depresja dwubiegunowa może prowadzić uniemożliwienia funkcjonowania w społeczeństwie: podjęcia stałej pracy czy wejścia w dojrzały związek. Grozi również popełnieniem samobójstwa.
Stany depresji w chorobie dwubiegunowej trwają najczęściej od pół roku do roku, zaś stany manii - kilka tygodni. Później na jakiś czas przychodzi tzw. okres remisji, "uśpienie" choroby", co bywa bardzo zwodnicze, bo może trwać nawet przez kilka lat. Pamiętajmy, że nieleczona cyklofrenia prowadzi do znacznego pogorszenia życia i zdrowia chorego, a nawet do popełnienia samobójstwa.
Wiele znanych, wybitnych osobowości cierpiało na tę chorobę: Edgar Allan Poe, Ernest Hemingway, Sylvia Plath, Kurt Cobain, Ozzy Osbourne, Mel Gibson, Jerzy Kosiński, Winston Churchill i wielu innych.
Depresja dwubiegunowa - objawy
Główne objawy choroby to balansowanie na krawędzi dwóch skrajnych stanów: ciężkiej depresji oraz manii.
Objawy depresji dwubiegunowej:
- problemy z koncentracją
- niska samoocena
- zaburzenie poczucia własnej wartości
- brak motywacji
- utrata pasji i zainteresowań
- zaniedbanie zewnętrzne i wewnętrzne
- utrata lub zmniejszenie apetytu
- brak energii
- ciągłe uczucie zmęczenia, senności
- spowolnienie psychoruchowe
- nadmierny pesymizm, zwłaszcza w myśleniu o przyszłości
- myśli samobójcze
- odczuwanie lęku, niepokoju
- częste dolegliwości bólowe, zwłaszcza bóle głowy
- zanik libido
Osoby chore w stanie depresji nieustannie się zamartwiają i bardzo często czują winne: wydaje im się, że ich życie to pasmo porażek, że są ciężarem dla swoich najbliższych. Nie potrafią się skupić na tym, co robią i każde zadanie kosztuje ich dużo wysiłku; czasem okazuje się ponad siły. Cierpiący na depresję dwubiegunową zaczyna się izolować od otoczenia, woli przebywać w samotności. Przestaje uczestniczyć w życiu towarzyskim i rodzinnym, nie odbiera telefonów, rzadko odpisuje na wiadomości.
Przedłużające się stany depresyjne mogą prowadzić do prób samobójczych, dlatego konieczne jest szybkie działanie.
Stany manii objawiają się przede wszystkim:
- nadmiarem energii
- nieuzasadnioną euforią
- zawyżoną samooceną
- przekonaniem o własnej wyjątkowości
- przekonaniem o posiadaniu niezwykłej misji
- ryzykownymi, nieprzemyślanymi zachowaniami
- brakiem hamulców i kontroli
- chaotycznym myśleniem i działaniem
- drażliwością
- nagłym nadmiarem zainteresowań
- skłonnościami agresywnymi
- bezsennością
- nadaktywnością psychoruchową
- słowotokiem
Bardzo ważnym objawem cyklofrenii są urojenia, omamy wielkościowe. Dotyczą one poczucia własnej wyjątkowości (np. religijnej lub politycznej), przekonania, że zmieni się świat na lepsze. Niektórzy chorzy zaczynają uważać się za genialnych artystów, np. pisarzy i zamierzają napisać książkę, która osiągnie światowy sukces. Cierpiący na ChAD często wierzą w stanach manii, że mają ogromny wpływ na losy świata i społeczeństwa.
W stanach manii chory ma bardzo dużo energii. Od rana czuje, że ma głowę pełną pomysłów. W trakcie rozmów z ludźmi jest przekonany, że mówi w sposób intrygujący, ważny i imponuje wszystkim dookoła. Często osoba chora wydaje niewiarygodne ilości pieniędzy, a z powodu wzrastającego libido inicjuje ryzykowne, nieprzemyślane kontakty seksualne. Zdarzają się również zachowania agresywne, ponieważ chory nie jest w stanie znieść krytycznych uwag na swój temat i wzmianek o konieczności leczenia. Warto mieć na uwadze, że stan manii wcale nie jest ulgą dla chorego - jest tylko drugą skrajnością bardzo ciężkiego samopoczucia.
Wszystkie tego rodzaju objawy są bardzo uciążliwe dla chorego i dla jego otoczenia. Często niszczą bliskie relacje cierpiącego na ChAD. Mogą one również prowadzić do tragedii w rodzaju utraty majątku, pracy i innych poważnych wydarzeń, np. wypadku podczas zbyt szybkiego prowadzenia pojazdu.
Objawy depresji dwubiegunowej są bardzo intensywne i niszczą życie osoby chorej oraz jej najbliższych. Raz na jakiś czas mogą się zdarzyć okresy remisji, które są rodzajem "uśpienia" cyklofrenii na jakiś czas.
U każdego chorego ChAD może się objawiać nieco inaczej. U niektórych znacznie dłuższe są okresy depresji, u innych zaś manii. Mogą występować ze znacznym lub lekkim nasileniem. Czasem pojawiają się naprzemiennie w tym samym okresie, a innym razem oddzielnie w dłuższych odstępach czasowych.
Depresja dwubiegunowa - przyczyny
Nie są znane dokładne przyczyny występowania choroby. Jedną z możliwości są obciążenia genetyczne - istnieje sporo ryzyko zachorowania, jeśli któreś z rodziców cierpi na cyklofrenię. Za ważne uznaje się również czynniki biologiczne - zaburzenia równowagi neuroprzekaźników czy mikrourazów mózgu. Choroba może się także rozwinąć jako skutek zażywania substancji psychoaktywnych oraz alkoholu. Bardzo często przyczyną okazują się: ciężkie życie chorego (kluczowy jest zwłaszcza okres dzieciństwa), traumatyczne przeżycia (gwałt, śmierć kogoś bliskiego, nieuleczalna choroba). Są to czynniki społeczne. Jeszcze inną przyczyną jest nieumiejętność budowania zdrowych, głębokich relacji z innymi ludźmi. Istnieją również teorie, że na tę chorobę często zapadają osoby wyróżniające się wysokim ilorazem inteligencji. Długotrwały, przewlekły stres znacznie wzmacnia ryzyko zachorowania na chorobę afektywną dwubiegunową. Najczęściej jednak jest to połączenie rozmaitych przyczyn, choroba występuje jako złożona interakcja między wieloma czynnikami.
Depresja dwubiegunowa - leczenie
Konieczne jest leczenie depresji dwubiegunowej. Może ono trwać od kilku do kilkunastu lat, a nawet (z okresami przerw) przez całe życie. W leczeniu zazwyczaj stosuje się farmakoterapię oraz psychoterapię. Leki są potrzebne, by wyciszyć intensywne objawy, które mocno obciążają życie chorego, zaś psychoterapia pomaga zrozumieć występujące stany i je zaakceptować oraz sobie z nimi radzić. Terapia daje choremu wsparcie psychiczne w jego problemach społecznych i psychicznych. Najczęściej poleca się psychoterapię poznawczo-behawioralną, psychodynamiczną lub interpersonalną. Pamiętajmy jednak, że nigdy ona nie jest metodą zastępczą dla farmakoterapii - leki powinny być zażywane przez cały czas, według zaleceń lekarza psychiatry (niejednokrotnie nawet przez całe życie).
W cyklofrenii może się okazać konieczne hospitalizowanie co jakiś czas - bywa bowiem, że chory staje się zagrożeniem dla siebie i dla otoczenia. Leki powinny być przyjmowane regularnie. Warto, aby najbliżsi osoby cierpiącej na ChAD zwracali szczególną uwagę na to, by chory nie pomijał żadnej dawki leków. Pamiętajmy, że leki z reguły są brane przez całe życie, a wsparcie terapeutyczne również powinno być co jakiś czas odnawiane.
W leczeniu ogromnie ważne dla chorego jest wsparcie najbliższych: rodziny, przyjaciół, otoczenia w szkole czy w pracy. Warto zadbać o to, by cierpiąca osoba miała obok siebie ludzi, do których w razie chęci może się zwrócić o pomoc i wsparcie.
Depresja dwubiegunowa - leki
Farmakoterapia jest podstawową metodą leczenia ChAD. Zaburzenia te mają bowiem podłoże biochemiczne. W trakcie trwania epizodów maniakalnych stosuje się leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki), zaś w trakcie stanów depresyjnych - leki mające za zadanie stabilizowanie nastroju (m. in. kwas walproinowy, sole litu, lamotryginę). Celem leków jest wyrównanie nastroju chorego, złagodzenie lub całkowite zlikwidowanie uciążliwych objawów, towarzyszących poszczególnym epizodom choroby dwubiegunowej. Zapobiegają one także nawrotom choroby, o ile są regularnie i konsekwentnie przyjmowane. Przez wzgląd na przewlekły charakter choroby należy je brać według zaleceń lekarza, z reguły bardzo często i - choć czasem z przerwami - do końca życia.
Środki farmakologiczne powinny być przepisywane jedynie przez doświadczonego psychiatrę, po przeprowadzeniu dogłębnego wywiadu z pacjentem. Najlepiej, by chory nie zmieniał często lekarzy i dał się dobrze poznać jednemu, który będzie jego stałym lekarzem prowadzącym.
Leki są zmieniane w zależności od tego, czy występuje aktualnie epizod manii, czy też depresji. Możliwe jest stosowanie kombinacji różnych środków farmakologicznych. Mają one niwelować uciążliwe objawy i zapobiegać nagłym nawrotom choroby.
Warto również wziąć pod uwagę włączenie psychoterapii i psychoedukacji w proces leczenia. Wszystkie jednocześnie przynoszą bardzo dobre efekty i znaczną ulgę w codziennym funkcjonowaniu osoby chorej. Nie należy pomijać wskazanej dawki leku, a także rezygnować z procesu psychoterapii, nawet jeśli jest on bolesny. Po czasie pomaga znacznie szerzej spojrzeć na chorobę i w dużej mierze zaakceptować swoje położenie.
Depresja dwubiegunowa - test
W internecie można znaleźć darmowe testy, które mają na celu uświadomić nam, czy chorujemy na depresję dwubiegunową. W przypadku występujących podejrzeń możemy zdecydować się na wykonanie tego rodzaju testu. Pamiętajmy jednak, że nigdy nie zastąpi on indywidualnej wizyty u lekarza specjalisty. Test na depresję dwubiegunową może być jedynie delikatną wskazówką, czy nasze podejrzenia są słuszne, ale ostatecznej odpowiedzi może udzielić dopiero wykwalifikowany psychiatra po przeprowadzeniu dokładnego, rzetelnego wywiadu. Należy wiedzieć, że jedynym lekarzem, który może wydać odpowiednią diagnozę jest specjalista psychiatra.
Depresja dwubiegunowa - renta
W przypadku poważnego utrudnienia codziennego życia i funkcjonowania, chory na ChAD ma prawo ubiegać się o rentę socjalną. Aby to zrobić, najpierw jego lekarz prowadzący musi potwierdzić, że faktycznie pacjent jest całkowicie niezdolny do jakiejkolwiek pracy. Renta socjalna przysługuje osobom, które ukończyły 18 rok życia i są niezdolne do podjęcia żadnej pracy. Podstawę do przyznania renty socjalnej stanowią również: orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, orzeczenie lekarza rzecznika w oparciu o ustawę o pomocy społecznej. Konieczne jest stwierdzenie stałego stanu wykluczającego aktywność zawodową danego człowieka z równoczesną niemożliwością przezwyciężenia negatywnych skutków. Renta przyznawana jest przez prezesa ZUS. Na początku należy porozmawiać z lekarzem prowadzącym i zapytać, czy istnieje w ogóle taka możliwość i czy będzie to korzystne dla funkcjonowania chorego. Niejednokrotnie okazuje się bowiem, że dla komfortu psychicznego chory powinien ubiegać się o pracę i starać żyć normalnie. W izolacji jego stan może ulec pogorszeniu.
To również może cię zainteresować:
Depresja - choroba, którą trzeba leczyć. Przyczyny i objawy depresji
Depresja w erze kultu sukcesu. Skrywamy smutek za uśmiechem?
"Jesienno- zimowa melancholia jest naturalna". Zwykły spadek nastroju czy już depresja?
Zaburzenia afektywne dwubiegunowe - życie na emocjonalnej huśtawce
