AIDS - co ty o nim wiesz?

Pocałunek, transfuzja krwi czy wizyta u dentysty to jedne z możliwych dróg zakażenia wirusem HIV. Mimo że, są to zabobony, wierzy w nie wiele osób. Z okazji obchodzonego 1 grudnia Światowego Dnia AIDS warto rozprawić się z krążącymi wokół AIDS mitami.

Dołącz do Zdrowia na Facebooku!

Poniżej przedstawiamy listę trzynastu, naszym zdaniem, budzących najwięcej kontrowersji, pytań i wątpliwości krążących wokół choroby.

1. Czy problemu AIDS już nie ma?

Nieprawda. Ponad 7 tys. osób na świecie każdego dnia zakaża się HIV, a około 5 tys. osób umiera z powodu powikłań. W Polsce co roku wykrywanych jest około 800-1200 zakażeń, czyli 2-3 osoby, każdego dnia dowiadują się o zakażeniu. Epidemia na świecie trwa od ponad 30 lat. Mimo działań zapobiegawczych oraz programów edukacyjnych liczba nowych zakażeń stale rośnie, a prognozy wskazują, że ta tendencja będzie się utrzymywać. Niestety wiele osób nie dostrzega i bagatelizuje ryzyko zakażenia.

2.Dlaczego HIV i AIDS poświęca się tyle uwagi? Czym różni się od innych chorób przewlekłych?

HIV i AIDS są kontrowersyjnymi tematami przede wszystkim dlatego, że zakażenie przenoszone jest przez kontakty seksualne, a także przez iniekcje (zastrzyki) wykonywane niesterylnym sprzętem. Mówienie o tym budzi wiele emocji, a brak rzetelnej wiedzy jest nierzadko powodem dyskryminacji osób zakażonych. Zagadnienia dotyczące HIV i AIDS często są przedstawiane przez środki masowego przekazu w sensacyjny sposób. W wyniku takich działań osoby żyjące z HIV oraz ich najbliżsi stają się obiektem uprzedzeń i obaw, które nie towarzyszą innym chorobom.

3. Czy każdy może się zarazić?

Tak. Każdy - bez względu na wiek, płeć, orientację seksualną, religię, czy rasę - kto odbywa stosunek płciowy bez zabezpieczenia lub podejmuje inne ryzykowne zachowania (np. stosowanie wspólnych igieł i strzykawek przy zażywaniu narkotyków, sterydów czy anabolików), jest narażony na zakażenie. Epidemia objęła wszystkie państwa świata. Jednak obserwowane w nich formy oraz skala zakażenia znacznie się od siebie różnią. Początkowo w Polsce problem HIV dotykał głównie osób używających narkotyki. Teraz główną drogą zakażenia w naszym kraju są kontakty seksualne.

4. Czy HIV przenosi się przez pocałunek?

Nie doniesiono o żadnym takim przypadku. Ślina nie jest zakaźna. Nośnikiem wirusa jest krew, która w wyniku uszkodzenia śluzówki w jamie ustnej, może znaleźć się w ślinie.

5. Czy HIV przenosi się podczas stosunku oralnego?

Tak, choć kontakty oralne są najmniej ryzykowną formą aktywności seksualnej. Błona śluzowa jamy ustnej może jednak ulec mikrourazom. Nie powinno się więc dopuszczać do kontaktu błony śluzowej z nasieniem, wydzieliną pochwy lub krwią. Gdy jednak do takiej sytuacji dojdzie, trzeba możliwie szybko wypluć i wypłukać usta dużą ilością wody lub innych płynów, z wyjątkiem alkoholu!

6. Czy ryzyko zakażenia HIV jest takie samo dla kobiet i mężczyzn

Nie. Ryzyko zakażenia jest znacznie większe dla kobiety podczas stosunku z zakażonym mężczyzną, niż dla mężczyzny podczas stosunku z zakażoną kobietą. W trakcie kontaktu seksualnego bez użycia prezerwatywy, jeśli dochodzi do wytrysku w pochwie, duża powierzchnia błony śluzowej ma długotrwały kontakt z zakażoną spermą. Dodatkowo wszelkie najdrobniejsze skaleczenia, otarcia lub uszkodzenia śluzówki wynikające np. z występowania innych chorób przenoszonych drogą płciową, mogą ułatwić wniknięcie wirusa do organizmu. U mężczyzny wrażliwa na zakażenie HIV powierzchnia błon śluzowych jest znacznie mniejsza, a kontakt z wydzielinami narządów płciowych zakażonej kobiety trwa tyle, ile trwa kontakt seksualny, a więc znacznie krócej.

7. Jak leczymy HIV i AIDS?

Najczęściej stosuje się kombinację kilku leków antyretrowirusowych, tzw. HAART (ang. Highly Active Antiretroviral Therapy - wysoce skuteczna terapia antyretrowirusowa). Farmaceutyki dobierane są indywidualne dla każdego pacjenta i zależą od jego wieku, płci, stanu zdrowia, rodzaju wykonywanej pracy, sytuacji rodzinnej, ale też od innych przebytych chorób. Wczesne wykrycie zakażenia pomaga wydłużyć życie. Zakażenia nie można wyleczyć, nie można też usunąć wirusa z organizmu. Jednak sumiennie stosując się do wymogów terapii antywirusowej, można żyć tak samo długo, jak osoby niezakażone. W Polsce leczenie antyretrowirusowe finansowane jest z budżetu Ministra Zdrowia w ramach programu zdrowotnego pt. "Leczenie antyretrowirusowe osób żyjących z HIV w Polsce". Opiekę nad pacjentami sprawują specjalistyczne ośrodki, których lista znajduje się na stronie internetowej Krajowego Centrum ds. AIDS (www.aids.gov.pl).

8. Czy istnieje szczepionka chroniąca przed zakażeniem HIV?

Nie. Od wielu lat trwają badania naukowe i kliniczne w tym zakresie. Dotychczasowe doświadczenia nie wskazują, by możliwe było szybkie znalezienie bezpiecznej i skutecznej szczepionki. Jej wynalezienie stanowiłoby przełom w walce z epidemią. Ale na to trzeba jeszcze zaczekać.

9. Czy istnieje lek, którym można całkowicie wyleczyć AIDS?

Nie. W chwili obecnej jedynie zapobieganie jest skutecznym sposobem zahamowania rozprzestrzeniania się zakażenia HIV. W praktyce oznacza to bezpieczniejszy seks zawsze z użyciem prezerwatywy, nieużywanie wspólnych igieł czy strzykawek w przypadku zażywania narkotyków lub innych substancji. Leki antyretrowirusowe pozwalają zmniejszyć ilość wirusa w organizmie osoby zakażonej, dzięki czemu nie dochodzi do masywnego uszkodzenia układu immunologicznego, co pozwala na życie do starości i naturalnej śmierci.

10. Czy wirus HIV może przetrwać poza organizmem człowieka?

Nie. HIV ginie poza organizmem człowieka. Wysokie temperatury szybko go niszczą - po 30 minutach w temperaturze 56°C- wirus ginie. HIV jest wrażliwy na działanie powszechnie stosowanych środków dezynfekujących m.in. zawierających chlor.

11. Czy transfuzja krwi jest bezpieczna?

Na początku epidemii HIV, gdy wiedza o wirusie była znacznie mniejsza i nie było dobrej, specjalistycznej diagnostyki wykrywającej zakażenie, wiele osób na świecie zakażono przez podawanie krwi lub jej preparatów zawierających wirusa (np. czynnikiem krzepnięcia VIII używanym w leczeniu hemofilii). Od wielu lat w większości krajów, w tym również w Polsce, krew używana do transfuzji i preparaty krwiopochodne badane są na obecność HIV. W każdej porcji krwi oddawanej w stacjach krwiodawstwa poszukuje się przeciwciał anty-HIV, a także materiału genetycznego wirusa HIV RNA.

12. Czy bycie dawcą krwi jest bezpieczne?

Tak - nie można zakazić się HIV oddając krew. W Polsce używa się wyłącznie jednorazowego sprzętu. Nie należy oddawać krwi, jeśli nie ma się pewności, jakiego sprzętu używa się w danym kraju. Nie powinno się także oddawać krwi, jeśli podjęło się ryzykowne zachowania. W takiej sytuacji warto wykonać test w jednym z punktów konsultacyjno-diagnostycznych (PKD), w których badania wykonywane są bez skierowania, bezpłatnie, a co najważniejsze - anonimowo. Lista PKD znajduje się na stronie www.aids.gov.pl .

13. Czy wizyta u dentysty niesie ryzyko zakażenia?

Leczenie dentystyczne nie stanowi żadnego ryzyka pod warunkiem, że wszystkie narzędzia są sterylizowane lub dezynfekowane po każdym pacjencie. Jeśli ma się jakiekolwiek zastrzeżenia dotyczące postępowania swojego dentysty, należy z nim o tym porozmawiać. Każdy lekarz powinien stosować te same zasady ostrożności wobec wszystkich pacjentów, by zapewnić zarówno im, jak i sobie, całkowite bezpieczeństwo.

Artykuł powstał w oparciu o materiały zamieszczone na stronie internetowej Krajowego Centrum ds. AIDS .