Dołącz do Zdrowia na Facebooku!
Osierdzie to podwójna błona surowicza o workowatym kształtem. Zbudowane jest z dwóch części osierdzia surowiczego oraz włókniastego. Oddziela je od siebie jama osierdziowa. Osierdzie surowicze tworzy cienka błona, złożona z dwóch, nakładających się blaszek - osierdzia ściennego i osierdzia trzewnego. Pierwsza z nich wypełnia wnętrze osierdzia włókniastego w okolicy dużych naczyń krwionośnych. Następnie przechodzi na powierzchnię serca tworząc osierdzie trzewne nazywane blaszką trzewną lub inaczej nasierdziem. Znajdująca się między nimi jama osierdziowa wypełniona jest płynem, dzięki któremu w czasie skurczu komory serca mogą się swobodnie poruszać. Osierdzie włókniaste zbudowane jest z tkanki łącznej. Jego podstawowym zadaniem jest ochrona serca przed urazami oraz nie dopuszcza do rozszerzenia serca ponad bezpieczne dla niego granice pod wpływem napływającej krwi .
Zaciskające zapalenie osierdzia charakteryzuje się utratą elastyczności, pogrubieniem oraz zwłóknieniem worka osierdziowego. Zmiany w jego obrębie mogą poważnie wpłynąć na funkcje rozkurczowe serca. Choroba bardzo często ma podłoże bakteryjne lub stanowi powikłanie po gruźlicy. Zdarza się, że występuje u pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek (zapalenie mocznicowe), azbestozą płucną lub po naświetlaniach śródpiersia (np. w leczeniu onkologicznym).
Objawy
Najbardziej charakterystycznymi objawami zapalenia osierdzia są uczucia zmęczenia i duszność pojawiające się przy wysiłku.
Przy zmianach w obrębie worka osierdziowego pojawia się ból pod prawym łukiem żebrowym oraz znaczne poszerzenie żył szyjnych, co skutkuje ich zapadaniem w czasie wdechu spowodowane zastojem krwi. Może pojawić się obrzęk kostek lub kości krzyżowej, zwiększenie obwodu brzucha ( wodobrzusze ) oraz znacznie obniżone ciśnienie.
Diagnoza
Pierwsze objawy z jakim pacjenci zgłaszają się do lekarza zazwyczaj są mało charakterystyczne. Jednak prawidłowo przeprowadzony wywiad oraz badania fizykalne mogą sugerować zmiany w osierdziu. W ich potwierdzeniu pomagają badania obrazowe jak EKG (czasem nie pokazuje żadnych zmian), RTG klatki piersiowej (widoczne zwapnienia wokół osierdzia, Echo serca (pozwala ocenić stopień zakłócenia funkcji rozkurczowej serca), a także tomografia lub rezonans magnetyczny (dają bardzo dokładny obraz osierdzia i uwidaczniają wszystkie zmiany).
Leczenie
Najlepszą metodą leczenia zaciskowego zapalenia osierdzia jest wykonanie perikardiektomii. Zabieg polega na częściowym usunięciu uszkodzonego worka osierdziowego, co pozwala na odbarczenie uciśniętego mięśnia sercowego. W ciężkich przypadkach lub gdy pacjent nie wyrazi zgody na leczenie operacyjne sięga się po leczenie farmaceutyczne, nie jest ono jednak tak skuteczne jak operacja.
Czytaj także:
Zielona lub niebieska bransoletka, czyli pierwsza pomoc w sercowej sprawie
Krioablacja, czyli zimno leczące serce
