Dołącz do Zdrowia na Facebooku!
Osierdzie to podwójna błona surowicza o workowatym kształtem. Zbudowane jest z dwóch części osierdzia surowiczego oraz włókniastego. Oddziela je od siebie jama osierdziowa. Osierdzie surowicze tworzy cienka błona, złożona z dwóch, nakładających się blaszek - osierdzia ściennego i osierdzia trzewnego. Pierwsza z nich wypełnia wnętrze osierdzia włókniastego w okolicy dużych naczyń krwionośnych. Następnie przechodzi na powierzchnię serca tworząc osierdzie trzewne nazywane blaszką trzewną lub inaczej nasierdziem. Znajdująca się między nimi jama osierdziowa wypełniona jest płynem, dzięki któremu w czasie skurczu komory serca mogą się swobodnie poruszać. Osierdzie włókniaste zbudowane jest z tkanki łącznej. Jego podstawowym zadaniem jest ochrona serca przed urazami oraz nie dopuszcza do rozszerzenia serca ponad bezpieczne dla niego granice pod wpływem napływającej krwi .
Zaciskające zapalenie osierdzia charakteryzuje się utratą elastyczności, pogrubieniem oraz zwłóknieniem worka osierdziowego. Zmiany w jego obrębie mogą poważnie wpłynąć na funkcje rozkurczowe serca. Choroba bardzo często ma podłoże bakteryjne lub stanowi powikłanie po gruźlicy. Zdarza się, że występuje u pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek (zapalenie mocznicowe), azbestozą płucną lub po naświetlaniach śródpiersia (np. w leczeniu onkologicznym).
Najbardziej charakterystycznymi objawami zapalenia osierdzia są uczucia zmęczenia i duszność pojawiające się przy wysiłku.
Przy zmianach w obrębie worka osierdziowego pojawia się ból pod prawym łukiem żebrowym oraz znaczne poszerzenie żył szyjnych, co skutkuje ich zapadaniem w czasie wdechu spowodowane zastojem krwi. Może pojawić się obrzęk kostek lub kości krzyżowej, zwiększenie obwodu brzucha ( wodobrzusze ) oraz znacznie obniżone ciśnienie.
Pierwsze objawy z jakim pacjenci zgłaszają się do lekarza zazwyczaj są mało charakterystyczne. Jednak prawidłowo przeprowadzony wywiad oraz badania fizykalne mogą sugerować zmiany w osierdziu. W ich potwierdzeniu pomagają badania obrazowe jak EKG (czasem nie pokazuje żadnych zmian), RTG klatki piersiowej (widoczne zwapnienia wokół osierdzia, Echo serca (pozwala ocenić stopień zakłócenia funkcji rozkurczowej serca), a także tomografia lub rezonans magnetyczny (dają bardzo dokładny obraz osierdzia i uwidaczniają wszystkie zmiany).
Najlepszą metodą leczenia zaciskowego zapalenia osierdzia jest wykonanie perikardiektomii. Zabieg polega na częściowym usunięciu uszkodzonego worka osierdziowego, co pozwala na odbarczenie uciśniętego mięśnia sercowego. W ciężkich przypadkach lub gdy pacjent nie wyrazi zgody na leczenie operacyjne sięga się po leczenie farmaceutyczne, nie jest ono jednak tak skuteczne jak operacja.
Zielona lub niebieska bransoletka, czyli pierwsza pomoc w sercowej sprawie
Krioablacja, czyli zimno leczące serce