Choroba Scheuermanna to trwałe zniekształcenie kręgosłupa w odcinku piersiowym. Zmiany chorobowe w obrębie kręgosłupa mogą mieć bardzo różne przyczyny. W przypadku choroby Scheuermanna, nazywanej młodzieńczą kifozą, o jej rozwoju w dużej mierze decydują geny. Schorzenie zazwyczaj dotyka dzieci, głównie chłopców między 12. a 17. rokiem życia i może towarzyszyć bocznemu skrzywieniu kręgosłupa.
Przyczyny choroby Scheuermanna
Choroba Scheuermanna zaliczana jest do grupy schorzeń określanych w medycynie jałową martwicą kości. Ich najbardziej charakterystyczną cechą jest tzw. nekroza, czyli martwica fragmentów lub całych kości nie wywołana obecnością lub zakażeniem drobnoustrojami. W większości przypadków obumieranie tkanki kostnej wiąże się z zatorem, urazem lub zakrzepem. U pacjentów z chorobą Scheuermanna zmiany dotykają przede wszystkim kręgosłup.
Mimo że przyczyny rozwoju choroby Scheuermanna nie są jednoznaczne, to prawdopodobnie ma ona związek z zaburzonym kostnieniem trzonów kręgowych, szczególnie w odcinku piersiowym kręgosłupa.
U większości chorych zmiany obserwuje się w kilku sąsiadujących ze sobą kręgach, a zawartość krążków międzyżebrowych wypycha gąbczastą tkankę budującą trzony kostne i tworzy tzw. guzki Schmorla. Pogłębiające i postępujące uwypuklenie tworzy kifozę, czyli półokrągłe plecy potocznie nazywaną garbem. Pod wpływem krzywizny kręgosłup nie może rozwijać się prawidłowo w efekcie czego część mięśni nadmiernie się rozciąga, stają się dużo słabsze, lub kurczą, co jeszcze mocniej pogłębia zwyrodnienie.
Wśród czynników zwiększających ryzyko choroby Scheuermanna, wyróżnia się:
- niedobór witaminy A w organizmie,
- zmiany chorobowe w obrębie mięśni,
- zaburzenia endokrynologiczne.
Objawy i diagnoza choroby Scheuermanna
Chorzy najczęściej skarżą się na ból kręgosłupa, uczucie zmęczenia. Początkowo niezauważalne zmiany w postawie stają się coraz bardziej widoczne, a kości zniekształcone. Zmiana postawy stanowi zarazem najbardziej charakterystyczny objaw choroby, którego obecność znacznie ułatwia rozpoznanie. Dolegliwości bólowe nasilają się przy długim siedzeniu, staniu lub chodzeniu. U kobiet wrażenia bólowe dodatkowo potęguje miesiączka oraz czynności wymagające pochylania się.
Wyróżnia się trzy fazy rozwoju choroby:
- Faza wczesna - pojawia się w wieku 9-10 lat i charakteryzuje się niewielkim pogłębieniem kifozy piersiowej oraz widocznymi w badaniu rentgenowskim zniekształceniami klinowatymi. Na tym etapie bardzo rzadko udaje się rozpoznać chorobę.
- Faza czynna - na tym etapie już widoczny jest typowy obraz kliniczny z bólami kręgosłupa, kifozą piersiową oraz ogólnym osłabieniem i zmęczeniem. W badaniu RTG widoczne są sklinowacenia trzonów oraz ich nieregularne brzegi i guzki Schmorla. Zwykle ta faza występuje u osób między 11. a 18. rokiem życia.
- Faza późna - dochodzi w niej do zakończenia przebudowy tkanki kostnej. Zmiany strukturalne są utrwalone, wpływając negatywnie na postawę ciała. Bóle pleców są bardzo nasilone i zaburzona równowaga mięśniowa.
Chorobę Scheuermanna, obok analizy objawów klinicznych, potwierdzają badania obrazowe. Ważne jest rozpoznanie choroby na wczesnym etapie, ponieważ dzięki temu szansa na zatrzymanie lub spowolnienie rozwoju choroby jest znacznie większa. Pozwala to przede wszystkim nie dopuścić do odczuwania przez chorych nieznośnego bólu.
W badaniu radiologicznym ujawnione są zwykle zwężone krążki międzykręgowe, nieregularny kształt dolnych oraz górnych końców trzonów kręgowych, zaburzone kąty krzywizn kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej.
Leczenie choroby Scheuermanna
Postępowanie przy chorobie Scheuermanna zależy od stopnia i skali zwyrodnienia. U pacjentów z wczesną postacią schorzenia stosuje się jedynie leczenie zachowawcze opierające się na podawaniu leków przeciwbólowych oraz wykonywania ćwiczeń gimnastycznych wzmacniających mięśnie grzbietu. Dzięki nim możliwe jest odciążenie kręgosłupa, zmniejszenie dolegliwości bólowych oraz zatrzymanie deformacji kręgosłupa. Ulgę przynosi także pływanie, szczególnie na grzbiecie oraz niektóre ćwiczenia brzucha (np. tzw. nożyce).
W cięższych przypadkach stosuje się tzw. łóżeczka lub gorsety gipsowe. W przypadku pacjentów zakwalifikowanych do operacji wykonuje się tzw. uwolnienie przednie, które koryguje kifozę.
Za wskazania do rozwiązań chirurgicznych uznaje się:
- pogłębioną kifozę (powyżej 75 stopni), gdy proces wzrastania został zakończony,
- pogłębioną kifozę, która ma predyspozycje do rośnięcia (u osób z niezakończonym wzrostem),
- uciążliwy ból w okolicy piersiowo-lędźwiowej kręgosłupa oraz okolicy piersiowej, który nie ustaje po wprowadzeniu leczenia zachowawczego,
- powikłania neurologiczne.
