Leniwe oko dotyka głównie dzieci między pierwszym, a szóstym rokiem życia. Powody jego występowania nie są do końca znane. Prawdopodobnie wskutek urazu, choroby (zez, astygmatyzm , zaćma , anisometropia) lub infekcji dochodzi do uszkodzenia ośrodka w mózgu odpowiedzialnego za prawidłowe widzenie. Zmiany, które zaszły pod jego wpływem sprawiają, że mózg przesyła prawidłowo zarejestrowany obraz tylko do jednego oka. W większości przypadków zezowi przypisuje się powstanie leniwego oka. Nieleczone może doprowadzić do utraty zdolności widzenia w chorym oku.
W początkowej fazie rozwoju choroba nie daje żadnych objawów lub zachodzące w oku zmiany są na tyle małe i nie wpływają w znaczny sposób na jakość widzenia. Dlatego ogromna część pacjentów nie wie o schorzeniu i dowiaduje się o nim przypadkowo. U pacjentów z zezem, pierwszym objawem amblyopii jest podwójne widzenie. W pozostałych przypadkach leniwe oko charakteryzuje się:
- nadwzrocznością (dalekowzroczność)
- niedowidzeniem spowodowanym astygmatyzmem lub nieprzezroczystością światła padającego na soczewkę
Chore oko traci zdolność ruchu, widzenia przestrzennego, akomodacji, nie reaguje na kontrast. W mocno zaawansowanej postaci pojawiają się zaburzenia widzenia, brak ostrości oraz duża wrażliwość na ruch.
Amblyopię najczęściej rozpoznaje się w czasie rutynowego badania wzroku. Okulista może ją potwierdzić oceniając ostrość wzroku, ruchomość oraz zdolność widzenia w obu oczach.
Podstawowym celem leczenia jest zmuszenie chorego oka do pracy. W tym celu zdrowe oko zakleja się plastrem. Dodatkowo zaleca się noszenie specjalnych okularów korekcyjnych oraz wykonywanie "gimnastyki" oka . Ćwiczenia mają na celu wzmocnić mięśnie gałki ocznej, wykonywane są one również przy leczeniu zeza lub zbieżności oczu. Dodatkowo sięga się po ćwiczenia relaksacyjne mające poprawić współprace między półkulami.
Przy ich wykonywaniu należy uważać by nie przeforsować oka, co może doprowadzić do zaostrzenia choroby. Najlepsze efekty leczenie przynosi u dzieci, które nie ukończyły jeszcze piątego roku życia.