Dzięki współpracy między zmysłami nie potykamy się o schody, nie mylimy pięter, a torba z zakupami nie wylatuje nam z ręki. Integracja sensoryczna służy nie tylko koordynacji ruchowej , umożliwia odbieranie bodźców wzrokowych oraz słuchowych, wykorzystywana jest także w czasie nauki.
Integracja sensoryczna - to czego nie wiesz o zmysłach
Za prawidłowy rozwój dziecka odpowiada m.in. właściwa integracja między zmysłem wzroku, słuchu, smaku oraz węchu. Zdaniem dr A. J. Ayers, twórczyni teorii o integracji sensorycznej, to nie wystarczy. Konieczne jest współdziałanie między tzw. zmysłami bazalnymi (dotykiem, wzrokiem, smakiem, węchem, słuchem), zmysłem ruchu/równowagi oraz zmysłem proprioceptywnym/pozycja ciała. Pierwsze pozwalają rozpoznać kształt, fakturę oraz temperaturę przedmiotu. Zmysł równowagi odbiera wszystkie bodźce związane z ruchem ciała w osi góra-dół oraz odchyleniem prawo-lewo. Ostatni ze zmysłów odbiera "odczucia" płynące od mięśni i stawów, wykorzystujemy go np. wychodząc z wanny i ubierając się gdy w łazience zgaśnie światło. Mimo że z istnienia tych procesów nie zdajemy sobie sprawy to ich rozwój u dziecka ma ogromny wpływ na jego przyszłość.
Za zaburzenia w obrębie zmysłów odpowiada układ nerwowy . Najczęściej nieprawidłowo interpretuje docierające do niego bodźce.
Gdy integracja nie działa
Brak, bądź zaburzenie integracji między zmysłami może pojawić się już u niemowlaków. Nierzadko pierwsze objawy występują u dzieci w wieku przedszkolnym lub szkolnym. Słaba integracja sensoryczna zazwyczaj objawia się przy wykonywaniu codziennych czynności. Wyróżnia się trzy rodzaje takich zaburzeń, które charakteryzują się:
- unikaniem wrażeń sensorycznych
- poszukiwaniem wrażeń sensorycznych
- obniżonymi umiejętnościami ruchowymi
W pierwszym przypadku dziecko odczuwa bodźce bardzo intensywnie. Wrażenie ciągłego atakowania zmysłów sprawia, że na dotyk reaguje agresją, niekiedy cierpi na lęk wysokości, źle czuje się w zatłoczonych miejscach, boi się próbować nowych rzeczy. Bywa nadmiernie pobudzone i aktywne .
Dzieci poszukujące wrażeń mają obniżoną zdolność odbierania docierających do nich bodźców, dlatego nieustannie ich poszukują. Lubią głośne dźwięki, potrafią np. bardzo długo kręcić się w kółko, nie odczuwając przy tym dyskomfortu. Nie reagują na ból, późno zaczynają mówić.
Dzieci z obniżonymi umiejętnościami ruchowymi mają kłopoty m.in. z wykonywaniem precyzyjnych czynności, czytaniem, pisaniem czy funkcjonowaniem społecznym. Nie umieją kontrolować swoich ruchów, nieustannie się wiercą , nie potrafią usiedzieć w jednym miejscu i wykonują niepotrzebne, niekiedy dziwne ruchy. Kłopoty sprawia im planowanie ruchów, stąd nie radzą sobie ze sznurowaniem butów, układaniem puzzli, zapinaniem guzików, jazdą na rowerze czy budowaniem z klocków.
Leczenie
Najczęstszą formą leczenia zaburzeń integracji sensorycznej jest terapia. Poprzez ćwiczenia i zabawę dziecko uczy się odpowiedniej reakcji na docierające do niego wrażenia zmysłowe. Jej celem nie jest jednak poprawa umiejętności konkretnych czynności, z którymi dziecko ma kłopoty. Zazwyczaj poprzez aktywność fizyczną możliwe jest rozwinięcie u dziecka zdolności, które ułatwią wykonywanie poszczególnych zadań. W niektórych przypadkach jednak terapeuta ćwiczy z dzieckiem jedną konkretną czynność.
