Witaminy walczą
Jaki wpływ na zdrowie człowieka mają witaminy A, E i C, jaką dietę promować w Europie? O tym dyskutowali uczeni m.in. z Anglii, Niemiec, Holandii i Szwecji, którzy gościli na konferencji zorganizowanej przez biochemików z bydgoskiej Akademii Medycznej. Z gospodarzem spotkania prof. Ryszardem Olińskim rozmawiała Joanna Bujakiewicz.
Joanna Bujakiewicz: Po co nam witaminy?
Prof. Ryszard Oliński: Przede wszystkim do walki z wolnymi rodnikami, które powodują ogromne spustoszenie w organizmie. Są dowody na to, że wywołują choroby cywilizacyjne i przyspieszają starzenie.
A skąd się biorą wolne rodniki?
- Z życiodajnego tlenu, niestety. Składniki pokarmowe spalają się w jego płomieniach. Wtedy powstają wolne rodniki, czyli reaktywne formy tlenu zwane też oksydantami. Żyją bardzo krótko, ale wyrządzają ogromne szkody. Oksydanty mają nie sparowany elektron, szukają więc takiej cząstki, której mogłyby oddać swoją energię. Celem wolnych rodników są komórki organizmu.
Co robią z komórkami wolne rodniki?
- Są wyjątkowo agresywne. Mogą na przykład modyfikować DNA. Zmieniony materiał genetyczny może z kolei wywołać proces nowotworowy. Są dowody na to, że wolne rodniki są odpowiedzialne w wielu przypadkach nie tylko za procesy nowotworowe, ale także za procesy starzenia. To jest ta druga bezwzględna twarz tlenu.
Więc jak z nimi walczyć? Przecież nie możemy przestać oddychać.
- Natura zna sposoby chroniące nas przed oksydantami. Unicestwiają je witaminy A, E i C. Wychwytują "wrogów" zanim wejdą w reakcję z materiałem genetycznym. Od dawna mówi się, że witaminy są dobre dla człowieka, ale dopiero teraz ta potoczna wiedza znalazła potwierdzenie w nauce.
Czy to znaczy, że zdrowie i młodość można sobie kupić w aptece?
- Nie mamy tak rewelacyjnych wiadomości. Syntetyczne witaminy nie zastąpią tych, które występują w naturze. Powiem więcej. Tabletki z witaminami łykane w nadmiarze mogą szkodzić. Zażywanie witaminy C w połączeniu z niektórymi mikroelementami przynosi odwrotny skutek od zamierzonego. Badania potwierdziły też, że zbyt duże dawki witaminy A mogą powodować raka, a skoncentrowana witamina E łykana bez opamiętania może wywołać zawał serca. Skuteczne działanie mają witaminy występujące w naturze.
Owoce i warzywa?
- Właśnie. Wiemy już na pewno, że odpowiednia dieta może nas w ogromnym stopniu uchronić przed nowotworami. Nie wystarczy zjeść marchewki w zupie, trochę mizerii i jedno jabłko na dwa dni. Warzywa i owoce powinny być podawane do każdego posiłku w dużych ilościach. Tu wzorem jest kuchnia śródziemnomorska.
Ale czy to znaczy, że nie warto łykać witamin w pigułkach?
- One na pewno nie zastąpią warzyw i owoców. Nie znaczy oczywiście, że podawanie witamin nie ma sensu. Zaleca się je np. chorym na awitaminozę. Ale wtedy pod kontrolą lekarza.
Dlaczego konferencja na temat roli witamin odbywa się właśnie w Bydgoszczy.
- Bydgoska katedra i zakład biochemii klinicznej jest jednym z kilku laboratoriów w Europie, które zajmuje się molekularnym podłożem procesu powstawania nowotworów u ludzi oraz ochronnym działaniem niektórych witamin na materiał genetyczny człowieka. Nasz zespół jako jedyny z krajów Europy Środkowo-Wschodniej został zaproszony też do udziału w realizacji projektu Unii Europejskiej, którego tematyka pokrywa się z tematem konferencji.
