¯o³±dek: kapry¶na sakiewka pe³na kwasu

Mo¿e zmieniaæ kszta³t, po³o¿enie i pojemno¶æ. Wysy³a myl±ce sygna³y, gdy choruje. Nie lubi wielu potraw i u¿ywek. ¯o³±dek wymaga troski przez ca³e ¿ycie, sprowadza na nas k³opoty, a wcale nie jest tak wa¿ny, jak siê powszechnie s±dzi.

Bez ¿o³±dka mo¿na ¿yæ. Owszem, nie jest to sytuacja komfortowa (trzeba miêdzy innymi zrezygnowaæ z alkoholu, kawy, dbaæ o odpowiedni± ilo¶æ bia³ka w diecie i ograniczyæ niektóre t³uszcze oraz cukry), ale mo¿liwa.

¦wiadczy o tym bezspornie niez³a kondycja wielu osób, które nawet przed kilkudziesiêcioma laty przesz³y zabieg ca³kowitego usuniêcia tego narz±du. S± na diecie, pod os³on± leków, ale bez przeszczepu, gdy¿ w przypadku utraty ¿o³±dka nie jest on konieczny.

Dla porównania przy nieodwracalnych, ciê¿kich zmianach, w takich narz±dach jak serce, ale i w±troba czy nerki, to niemo¿liwe.

Wprawdzie gdy nie pracuj± nerki, mo¿liwe jest dializowanie i od³o¿enie przeszczepu na d³u¿szy czas, ale w koñcu i to nie wystarcza, a konsekwencje dla zdrowia, gdy brak naturalnego filtra, s± nieporównywalnie wiêksze, ni¿ w³a¶nie utrata ¿o³±dka.

Szczê¶liwie, dzisiaj pe³na resekcja ¿o³±dka to ju¿ prawdziwa rzadko¶æ. Wiele problemów rozwi±za³a farmakologia i odkrycia naukowe, pozwalaj±ce we w³a¶ciwy sposób leczyæ choroby, które kiedy¶ doprowadza³y do ca³kowitego zniszczenia tego narz±du. Niezwykle istotne okaza³o siê ustalenie roli bakterii Helicobacter pylorii w powstawaniu wrzodów ¿o³±dka i zmian nowotworowych ( wiêcej na ten temat ). Resekcja jest jednak mo¿liwa i nie oznacza ciê¿kiego kalectwa, je¶li nie dojdzie do powik³añ lub zaostrzenia schorzeñ wspó³istniej±cych.

To nieprawda, jak siê czasem s±dzi, ¿e bez ¿o³±dka nie ma mowy o trawieniu pokarmów. Pod tym wzglêdem zdecydowanie gro¼niejsze s± choæby choroby jelit, które realnie umo¿liwiaj± trawienie i wch³anianie sk³adników od¿ywczych. W przypadku silnego i trwa³ego upo¶ledzenia ich funkcji mo¿liwe jest jedynie prze¿ycie chorego dziêki ¿ywieniu pozajelitowym, czyli systematycznym przyjmowaniu kroplówek ( wiêcej na ten temat ).

Do³±cz do Zdrowia na Facebooku!

Od ust do jelit

W ¿o³±dku trawione s± bia³ka, ale tylko wstêpnie, w bardzo niewielkim stopniu t³uszcze (realnie to przygotowywanie do procesu trawienia), a cukry wcale (te s± czê¶ciowo przerabiane w jamie ustnej, za pomoc± ¶liny). Podstawowe zadania ¿o³±dka to dalsze rozdrobnienie pokarmu (tak¿e w znacznej mierze jest ju¿ przeprowadzone w jamie ustnej), wyja³awianie go z wszelkich mikrobów (z pomoc± kwasu solnego), wspomniane trawienie i transport pokarmu do dalszej, intensywnej obróbki w dwunastnicy i jelitach.

Uk³ad pokarmowy to bardzo z³o¿ony system, który sprawnie pracuje wtedy, gdy wszystko gra w wielu narz±dach: w±trobie, niedocenianej trzustce , jelitach, dwunastnicy, przewodzie pokarmowym i oczywi¶cie ¿o³±dku, ale jego powszechnie uznana rola lidera to jednak przesada. Mówimy czêsto o "dolegliwo¶ciach ¿o³±dkowych". Gdy co¶ nas w brzuchu boli, niemal zawsze twierdzimy, ¿e to problem "¿o³±dkowy". Fakt, kapry¶ny ¿o³±dek chêtnie siê odzywa i buntuje z powodu niew³a¶ciwej diety czy zatrucia. Pokarm cofa siê z niego po spo¿yciu nadmiaru alkoholu czy nawet przy banalnych infekcjach. Jest bowiem wra¿liwy i pe³ni rolê stra¿nika przed toksynami. Nie jest wszak¿e samodzielnym graczem. A ból brzucha mo¿e mieæ dziesi±tki przyczyn ( wiêcej na ten temat ).

Jak to w³a¶ciwie dzia³a?

¯o³±dek wype³nia funkcje chemiczne i mechaniczne. Po przyjêciu pokarmu z prze³yku to czynno¶æ skurczowa ¿o³±dka umo¿liwia w³a¶ciwe wymieszanie (ruchy perystaltyczne obracaj± go niczym wirówka), rozdrobnienie, a wreszcie przesuwanie niewielkich porcji tre¶ci pokarmowej do jelita cienkiego. Pokarm w ¿o³±dku zostaje rozbity na miazgê pokarmow± i przesycony sokiem ¿o³±dkowym.

Sk±d bierze siê odpowiednia ilo¶æ soku? Gdy jemy, do mózgu trafia przekaz o konieczno¶ci zwiêkszenia produkcji. Na jego polecenie do pracy bior± siê gruczo³y znajduj±ce siê w b³onie ¶luzowej, wy¶cie³aj±cej ¿o³±dek. Wytwarzaj± one pepsynogen, nieczynny enzym trawienny, i kwas solny. Pod wp³ywem kwasu pepsynogen zmienia siê w pepsynê i mamy ju¿ g³ówne sk³adniki soku ¿o³±dkowego.

Kwas solny, poza aktywacj± pepsyny, odpowiedzialnej za czê¶ciowe trawienie bia³ek, zapewnia ¿o³±dkowi kwa¶ny odczyn i zwalcza drobnoustroje. Kolejny sk³adnik soku ¿o³±dkowego enzym Podpuszczka (podobnie jak pepsynogen reaguj±ca na kwas solny) te¿ trawi bia³ka, ale tylko mleka, a enzym lipaza rozpoczyna trawienie t³uszczów.

Niezwykle wa¿n±, ochronn± rolê pe³ni ¶luz pokrywaj±cy ¶ciany ¿o³±dka. Ma tylko ok. milimetra grubo¶ci, a chroni ¿o³±dek przed samostrawieniem, przed kwasem solnym, niekorzystnymi czynnikami mechanicznymi, chemicznymi, termicznymi, a tak¿e biologicznymi (równie¿ jak kwas solny, chocia¿ na zupe³nie innych zasadach, jest bakteriobójczy).

Gdy czasem ta bariera zawodzi, kwas solny niszczy ¶luzówkê, a nawet przebija ca³± ¶cianê ¿o³±dka, tworz±c wrzód ¿o³±dka ( wiêcej na temat wrzodów ¿o³±dka ).Od góry ¿o³±dek jest po³±czony z prze³ykiem tzw. wpustem. Jest on silnie umiê¶niony i je¶li sprawnie dzia³a, nie pozwala tre¶ci pokarmowej cofaæ siê do prze³yku.

Analogiczne po³±czenie, ale od do³u, czyli ¿o³±dka z dwunastnic±, to od¼wiernik. On tak¿e ma gwarantowaæ przemieszczanie siê pokarmu tylko w jednym kierunku.

Zewnêtrzna czê¶æ ¶cian ¿o³±dka zbudowana jest z b³ony surowiczej, nastêpna warstwa to miê¶niówka. Wewnêtrznie ¿o³±dek pokrywa b³ona ¶luzowa, która chroni ten narz±d przed niebezpiecznym dzia³aniem soków trawiennych.