Artykuł jest częścią publikacji pochodzącej z nowej serii Biblioteki Gazety Wyborczej pt.: Wielka Encyklopedia Medyczna, którą nabyć można w Kulturalnym Sklepie lub w każdą środę w kiosku
Przez gruczoł krokowy przebiega z góry na dół pierwsza część cewki moczowej (cewka moczowa męska), do której uchodzi jego wydzielina. Ma kształt spłaszczonego kasztana z podstawą ku górze i wierzchołkiem ku dołowi. Koloru szaro-różowego oraz konsystencji twardej, jędrnej. Gruczoł krokowy u dzieci jest bardzo mały i ulega szybkiemu rozrostowi w wieku dojrzewania, dochodząc średnio do 3 cm wysokości, 4 cm szerokości (przy podstawie) oraz 2,5 cm grubości około 20.-25. roku życia. W podeszłym wieku jest możliwy znaczny jego rozrost i przerost.
Gruczoł krokowy jest zbudowany z zespołu ok. 30 gruczołów, otwierających się własnym przewodem wydzielniczym w cewce moczowej męskiej. Każdy gruczoł ma nieregularny, stożkowy kształt, z wierzchołkiem odwróconym w kierunku cewki moczowej, i jest oddzielony od przyległych gruczołów masywnymi przegrodami prowadzącymi z powierzchni organu. Te struktury gruczołowe grupują się wg schematu, tworząc płat przedni i środkowy oraz 2 płaty boczne. Płat przedni, położony przed cewką moczową, jest zbudowany z niewielkiej liczby małych gruczołów. Płat środkowy ma zróżnicowaną wielkość i może być pozbawiony gruczołów, podczas gdy płaty boczne (lewy i prawy) są największe.
Wydzielina prostaty to biaława, zasadowa ciecz, zawierająca kwas cytrynowy, substancje białkowe oraz dużo enzymów. Zasadowość wydzieliny gruczołu krokowego może mieć bardzo duże znaczenie dla zapłodnienia komórki jajowej, ponieważ tak wydzielina produkowana przez naczynia nasieniowodów, jak i wydzielina pochwowa kobiety są dość kwaśne, dlatego hamują płodność plemników. Plemniki osiągają optymalną ruchliwość, gdy wydzielina, w której się znajdują, staje się zasadowa. Uważa się, że wydzielina gruczołu krokowego, neutralizując po wytrysku kwasowość pozostałych dwóch wydzielin, bardzo wspomaga ruchliwość i płodność plemników.
Choroby gruczołu krokowego
Głównymi chorobami gruczołu krokowego są stany zapalne i zapalenie prostaty, spowodowane zazwyczaj przedostaniem się mikroorganizmów z dróg moczowych; niezłośliwy przerost prostaty czy nowotwór złośliwy gruczołu krokowego. Wszystkie ww. choroby mogą dotyczyć również cewki moczowej, która łączy się z tkanką gruczołu krokowego; powodują również powiększenie narządu.
Objawami choroby prostaty są zazwyczaj dolegliwości moczowe, tj. częstomocz (częste oddawanie moczu w małych ilościach), nykturia (nocne oddawanie moczu) oraz trudności w rozpoczynaniu lub utrzymywaniu strumienia moczu, wskutek częściowej niedrożności cewki moczowej.
Bóle gruczołu krokowego
Gruczoł krokowy jest częstym siedliskiem procesów chorobowych powodujących ból, np. zapalenia prostaty (> prostaty zapalenie), któremu oprócz innych objawów towarzyszy ostry ból w odcinku lędźwiowym i okolicach krocza lub raka gruczołu krokowego, przy którym ból w części odbytniczej oraz okolicy krocza oznacza rozrost guza w części torebki narządu oraz w przestrzeniach pozatorebkowych. Ból gruczołu krokowego jest związany z czynnością oddawania moczu lub występuje w jego następstwie.
