Klasyfikujemy je według charakteru (np. poprzeczne, spiralne, podokostnowe, kompresyjne) i lokalizacji (np. złamanie kości ramiennej, kręgosłupa, paliczka). Niezwykle istotny dla leczenia jest też podział na złamania zamknięte, czyli takie, w których złamaniu uległa tylko kość, i otwarte, czyli takie, w których uszkodzeniu uległa też skóra i inne tkanki, umożliwiając bezpośredni kontakt złamanej kości z powietrzem (i zarazkami).
Objawy
- ból (w niektórych typach złamań może się pojawiać dopiero przy ruchach)
- obrzęk
- zasinienie
- tkliwość
- często deformacja okolicy złamania
- upośledzenie ruchów
Przyczyny
Silny uraz. Złamania pozornie bez przyczyny (tzw. patologiczne) zdarzają się u osób z osteoporozą, nowotworami (pierwotnymi lub przerzutowymi) kości (wtedy złamania powstają w miejscu osłabionym nowotworem) albo są wynikiem nieprawidłowej budowy kości uwarunkowanej genetycznie (np. Osteogenesis imperfecta) albo wywołanej niewłaściwą dietą (krzywica).
Rozpoznanie
Na podstawie objawów klinicznych i badania lekarskiego; zdjęcie RTG uwidacznia dokładnie miejsce złamania i pozwala określić jego charakter. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy zdjęcie wykonane bezpośrednio po złamaniu nie wykazuje nieprawidłowości, a diagnozę trzeba stawiać tylko na podstawie objawów klinicznych. Tak jest w przypadku złamania kości łódeczkowatej nadgarstka.
Leczenie
Dwojakie. Przy złamaniach zamkniętych i nieskomplikowanych, tam, gdzie można uzyskać dobre przyleganie złamanych powierzchni, zwykle stosuje się repozycję, czyli przywrócenie złamanej kości właściwego ułożenia i unieruchomienie tej kości oraz dwóch sąsiednich stawów w sztywnym opatrunku (gipsowym lub z tworzyw sztucznych). Niekiedy do uzyskania prawidłowego ustawienia złamanych kości potrzebne jest zastosowanie wyciągu kostnego. Tak bywa np. przy złamaniach kręgosłupa czy kości nóg. Okres unieruchomienia zależy od rodzaju złamania (czy kość tylko pękła, czy złamała się na dwie części, czy też przy złamaniu powstało wiele odłamków kostnych) i tego, która kość została uszkodzona. Przy częstych u dzieci podokostnowych złamaniach - w których dochodzi tylko do pęknięcia kości bez przemieszczenia odłamów, zaś otaczająca kość błona zwana okostną pozostaje nieuszkodzona - wystarczają 2-3 tygodnie unieruchomienia w szynie gipsowej. Przy wieloodłamowych złamaniach kości udowej albo piszczeli potrzeba i 12 tygodni. Niekiedy, zwłaszcza u osób starszych, o małej wydolności płuc proste złamania kości ramiennej lub obojczyka można zamiast w ciężkim opatrunku gipsowym unieruchomić w chuście lub bandażu. Co prawda wzrasta wtedy ryzyko przemieszczenia odłamów, ale za to zmniejsza się niebezpieczeństwo powikłań oddechowych (starsze osoby unieruchomione w gipsie obejmującym klatkę piersiową często zapadają na zapalenie płuc). Obecnie uznaje się, że unieruchomienie gipsowe powinno trwać nie dłużej niż 8 tygodni. Potem należy rozpocząć rehabilitację, by uniknąć zaników mięśni i wstecznych zmian w stawach. Jeśli z oceny lekarza wynika, że w 2 miesiące kości się nie zrosną, zaleca się operacyjne nastawienie i unieruchomienie odłamów kostnych. Do takiego unieruchomienia używa się: śrub i płytek, gwoździ, drutów. Kość można zespolić od zewnątrz - przykręcając na jej powierzchni płytkę śrubami - albo od wewnątrz - wprowadzając do jamy szpikowej gwóźdź albo sztywny, choć sprężysty drut. Można też "zeszywać" fragmenty kości, nawiercając je i przekładając przez otwory giętki drut niczym nitkę. W przypadku niektórych złamań kości miednicy zamiast gipsu stosuje się tzw. hamak, czyli ułożenie pacjenta w podwieszanym, miękkim opatrunku obejmującym miednicę niczym hamak i dociskającym odłamy kostne.
