Rozwój choroby związany jest przede wszystkim z małym (mniej niż <0,1 ml/min) lub całkowitym zatrzymaniem wydzielania śliny przez ślinianki. W zależności od wywołującego ją czynnika medycyna wyróżnia dwa rodzaje kserostomii - rzekomą oraz prawdziwą. Pierwsza z nich to zazwyczaj subiektywne wrażenie suchości w jamie ustnej mogące pojawić się przy niektórych zaburzeniach lub nerwicy np. wegetatywnej. Druga postać choroby - prawdziwa związana jest z uszkodzeniem ślinianek.
Nieprawidłowe funkcjonowanie ślinianek bywa także łączone z przyjmowaniem niektórych leków (np. moczopędne, przeciwhistaminowe, przeciwdepresyjne, rozszerzające oskrzela ). Suchość w jamie ustnej częściej pojawia się u osób cierpiących z powodu zespołu Sjogrena (zaraz po lekach i radioterapii to najczęstsza przyczyna występowania kserostomii), niedoczynności tarczycy, cukrzycy, sarkoidozy, niektórych typów anemii, AIDS, grzybicy jamy ustnej, tocznia rumieniowatego oraz pokrzywki. Zdarza się, że ślinianki nie wytwarzają odpowiedniej ilości śliny przy niedoborach witamin z grupy B (przede wszystkim B1 i B6), przy odwodnieniu, paleniu papierosów, a także u pacjentów po radioterapii głowy i szyi.
Objawy
Najbardziej charakterystycznym objawem kserostomii jest pieczenie języka oraz warg. Niewystarczająca ilość śliny sprzyja powstawaniu owrzodzeń oraz rozwojowi tzw. próchnicy kwitnącej, czyli bardzo szybko postępujących zmian obejmujących wiele zębów naraz. Chorzy mają problem z połykaniem oraz przyjmowaniem pokarmów, mówieniem oraz rozpoznawaniem i odczuwaniem smaków. Stają się bardziej podatni na infekcje bakteryjno-grzybicze, suchość i zmiany zabarwienia błony śluzowej.
Diagnoza
Wraz z pojawieniem się pierwszych dolegliwości można skorzystać z porady lekarza stomatologa. W oparciu o wywiad oraz wstępne rozpoznanie potrafi on zaproponować dalszą drogę leczenia. Jednym z bardziej pomocnych badań wykonywanych przy podejrzeniu kserostomii jest sialometria. Pozwala ona na sprawdzenie ilości oraz szybkości z jaką wytwarzana jest ślina. Jeśli wartość przy stymulacji (sztucznym pobudzaniu ślinianek) waha się między 0,2-0,5 ml/min to niemal jednoznacznie potwierdza się uszkodzenie ślinianek. Należy jednak pamiętać że w tego typu pomiarach bardzo często pojawiają się duże wahania, dlatego wynik powinien zostać zinterpretowany przez lekarza. Jeśli schorzenie nie ma związku z uszkodzeniem, ani chorobą czy przyjmowanymi lekami konieczna jest konsultacja psychologiczna .
Leczenie
Postępowanie zależne jest przede wszystkim od czynnika odpowiedzialnego za pojawienie się choroby. W przypadku gdy nadmierna suchość spowodowana jest chorobą ustrojową konieczne jest jak najszybsze rozpoczęcie leczenia. Niekiedy dodatkowo podawane są środki pobudzające wydzielanie śliny (poprawiają one i przyspieszają regeneracje gruczołów u pacjentów po radioterapii). Jednym ze sposobów na aktywowanie ślinianek jest żucie gum lub pastylek, najlepiej pozbawionych cukru , o kwaśnym, intensywnym smaku.
Środki doraźne nie zawsze przynoszą oczekiwane efekty. Aby zapewnić odpowiednie "nawodnienie" sięga się po tzw. sztuczną ślinę. Środki te pozwalają zmiękczyć, nawilżyć błonę śluzową a prawidłowa profilaktyka (nie tylko mycie czy nitkowanie, ale stosowanie specjalnych płukanek i maści z fluorem) chroni zęby oraz całą jamę ustną przed infekcjami oraz chorobami przyzębia. Pacjenci z kserostomią powinni wykluczyć z menu cukier oraz lepkie, łatwo przyklejające się do zębów produkty.
Chcesz się dowiedzieć więcej, coś Cię niepokoi, zapytaj lekarza
