Cewnikowanie (koronarografia) serca jest inwazyjnym badaniem, które polega na wprowadzeniu jednego lub więcej cewników do serca i otaczających naczyń. Przez cewnik wstrzykiwany jest specjalny (widoczny w promieniach Rentgena) barwnik tzw. "kontrast", który umożliwia wykonanie szczegółowych zdjęć naczyń krwionośnych zaopatrujących serce. Cewnikowanie serca jest często przeprowadzane w celu oceny naczyń wieńcowych (doprowadzających krew do mięśnia serca). Badanie dostarcza również informacji o wyglądzie i funkcji zastawek serca, zdolności do tłoczenia krwi i ciśnieniach panujących w komorach serca.
Koronarografia jest przeprowadzana w warunkach szpitalnych, w wyspecjalizowanym gabinecie podobnym pod wieloma względami do sali operacyjnej. Przed rozpoczęciem badania pacjent dostaje kroplówkę, na klatkę piersiową przyklejane są zakłada się elektrody
">EKG (aby oceniać częstość i rytm serca podczas badania). Założony zostanie również mankiet do mierzenia ciśnienia tak by ciśnienie było mierzone co pewien czas. Chociaż pacjent nie jest usypiany do zabiegu, podaje się leki uspokajające aby ułatwić odprężenie podczas zabiegu. Następnie pacjent jest układany na plecach i okładany sterylnymi serwetami. Podczas zabiegu powinien leżeć jak najbardziej nieruchomo jak to tylko możliwe. Cewnik stosowany w tym zabiegu jest wprowadzany zwykle w okolicy pachwiny, ale może być wprowadzony też z przedramienia. Przed wprowadzeniem cewnika lekarz znieczula miejsce wkłucia miejscowym środkiem znieczulającym, podczas podawania tego środka pacjent może odczuwać pieczenie. Kiedy cewnik jest w żyle wprowadza się przez jego światło "prowadnicę" (metalowy drut), po którym następnie wprowadzana jest przez żyły do prawej komory serca plastikowa rurka. W tym momencie podłączane są urządzenia pomiarowe do cewnika i dokonywane pomiary ciśnień wewnątrz serca. Następnie podawany jest przez cewnik specjalny (widzialny na zdjęciu rentgenowskim) barwnik "kontrast". Podczas podawania kontrastu niektórzy pacjenci mają uczucie gorąca. Po podaniu kontrastu wykonywane są zdjęcia rentgenowskie serca i otaczających naczyń. Pacjent może być poproszony o głębokie oddychanie lub kasłanie przy wykonywaniu niektórych zdjęć. Całe badanie trwa kilkadziesiąt minut. Po zakończeniu badania usuwany jest cewnik i w miejsce wkłucia (pachwina lub przedramię) zakładany jest opatrunek uciskowy na ok. 15 minut. Następnie pacjent jest transportowany od specjalnego pokoju obserwacyjnego lub na swoje łóżko szpitalne. Jeżeli cewnik był wprowadzany przez pachwinę pacjent powinien pozostać w pozycji leżącej przez dwie do sześciu godzin. Nie wolno zginać użytej do badania kończyny. W tym czasie pielęgniarka będzie często sprawdzała ciśnienie krwi, tętno i miejsce wprowadzenia cewnika. Leki przeciwbólowe będą stosowane w razie potrzeby, ale pewien dyskomfort będzie odczuwany w okolicy po cewniku. Początkowo po badaniu pacjent otrzymuje tylko płyny do picia. Dieta będzie wzbogacana o dodatkowe elementy w ciągu kilku godzin. Zwykle po badaniu pacjenci pozostają w szpitalu do następnego dnia i są wypisywani do domu, ale czasami mogą być wypisani tego samego dnia wieczorem po kilku godzinach obserwacji.
Pacjent jest proszony o nie jedzenie i nie picie przez co najmniej 8 godzin przed badaniem. Niektóre leki, szczególnie przeciwkrzepliwe albo rozrzedzające krew, będą czasowo wycofane przed testem. Lekarz zażąda badań krwi , prześwietlenia klatki piersiowej, EKG. Przed badaniem lekarz powinien wyjaśnić na czym polega badanie i jakie niesie ze sobą ryzyko, pacjent musi złożyć pisemną zgodę na to badanie. Ponieważ podczas badania wstrzykuje się do krwi kontrast oparty na jodynie, należy poinformować i jakiejkolwiek nadwrażliwości na jodynę (lub inny kontrast) w przeszłości. Podczas badania należy natychmiast powiedzieć lekarzowi jeśli odczuje się ból w klatce piersiowej, duszność, zawroty głowy. Aby uniknąć utraty krwi po badaniu koronarografii należy unieruchomić na kilka godzin kończynę użytą do badania. Jeśli po badaniu odczuwasz jakiekolwiek osłabienie, utratę czucia lub krwawienie w kończynie poinformuj natychmiast pielęgniarkę.
Koronarografia może dostarczyć informacje jak funkcjonują naczynia wieńcowe, czy wystarczająco dobrze zaopatrują serce w krew. Dzięki badaniu można ocenić jak mięsień sercowy spełnia funkcję pompy krwi. Można też ocenić rozległość wady zastawkowej serca. Koronarografia może być również wykonane po operacji na sercu aby ocenić drożność wszczepionych bypasów. W niektórych przypadkach badanie może być wykonane w celu oceny ryzyka wystąpienia zawału serca u osoby po zawale lub ze zniszczonym mięśniem sercowym.
Choroba niedokrwienna serca, a dieta