Główne informacje
Urografia jest badaniem pozwalającym na ocenę całego układu moczowego: miąższu nerek, układu kielichowo-miedniczkowego, moczowodów, pęcherza moczowego . Podczas badania podaje się dożylnie środek kontrastowy (zagęszczany i wydalany przez nerki), zawierający jod , który uwidacznia się na zdjęciach rentgenowskich wykonywanych w określonych odstępach czasu.
W jakim celu wykonuje się urografię?
Urografia stosuje się w celu oceny i diagnostyki:
nawracających zakażeń pęcherza moczowego lub nerek
krwi w moczu
bólu o charakterze kolki (przy podejrzeniu kamicy nerkowej)
zmian w czynności nerek i pęcherza moczowego
Urografia może służyć także do oceny uszkodzenia układu moczowego spowodowanego urazem jamy brzusznej.
Nieprawidłowości w morfologii lub badaniu ogólnym moczu sugerujące chorobę nerek mogą być wskazaniem do przeprowadzenia urografii. Chociaż urografia nie jest badaniem rutynowym u pacjentów z wysokim ciśnieniem krwi, to badanie to może okazać się przydatne szczególnie u pacjentów z napadowymi wysokimi wartościami ciśnienia tętniczego i wynikami innych badań sugerujących choroby nerek. Urografię można także wykonać u pacjentów z wysokimi wartościami ciśnienia, które nie poddają się leczeniu farmakologicznemu. Urografia jest często zlecana w celu diagnostyki krwiomoczu, ale nie powinna być wykonywana u pacjentów, u których krwisty mocz może być spowodowany znaną współistniejącą chorobą albo po długim, forsownym biegu (zjawisko to obserwuje się u długodystansowych biegaczy, u których krwisty mocz ustępuje po kilkudniowej przerwie i zmniejszeniu przebieganego dystansu).
Opis badania
Badanie jest przeprowadzane w szpitalu na oddziale radiologicznym przez lekarza radiologa i technika rentgenowskiego. Jest kilka możliwych opcji przeprowadzania urografii w zależności od stanu pacjenta, informacji potrzebnych do uzyskania oraz wyniku aktualnie przeprowadzanego badania. Pacjent jest proszony o oddanie moczu bezpośrednio przed badaniem, aby kontrast w pęcherzu nie był rozcieńczony moczem. W czasie badania pacjent jest ułożony na stole rentgenowskim. Pierwsze kontrolne zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej wykonuje się przed podaniem kontrastu i ocenia się je. Następnie zakłada się wkłucie do żyły (najczęściej w zgięciu łokciowym), przez które podaje się środek kontrastowy. Środek kontrastowy jest przenoszony z krwią, w nerkach jest przefiltrowywany do układu moczowego i uwidacznia się na zdjęciach rentgenowskich. Zdjęcia rentgenowskie są wykonywane zazwyczaj w 1, 5, 10 i 15 minucie od momentu podania kontrastu. W zależności od potrzeb zdjęcia mogą być wykonywane częściej. Podczas wykonywania zdjęć pacjent powinien leżeć nieruchomo. Na kliszach rentgenowskich można zobaczyć cień środka kontrastowego w różnych częściach układu moczowego w zależności od czasu wykonanego zdjęcia. Niekiedy w celu lepszego zobrazowania nerek wykonuje się zdjęcia warstwowe celowane na nerki. Czasami używany jest pas uciskowy na brzuch, aby zatrzymać kontrast w nerkach. Po badaniu pacjent jest proszony o oddanie moczu, a następnie wykonuje się kolejne zdjęcie w celu oceny stopnia opróżnienia pęcherza. Zdjęcia rentgenowskie oceniane są przez radiologa po badaniu, aby ocenić konieczność wykonania dodatkowych zdjęć. Badanie trwa około 45 minut do godziny. Po badaniu pacjent powinien wypić dużą ilość płynu w celu wypłukania środka kontrastowego z krwiobiegu. Objawy subiektywne związane z badaniem. Pacjent może odczuwać głód i pragnienie z powodu nieprzyjmowania posiłków i płynów przed badaniem (zgodnie z zaleceniami). Podczas wprowadzania igły odczuwa się ukłucie lub swędzenie. Podczas podawania kontrastu pacjent może odczuwać uczucie ciepła rozchodzącego się od ramienia do całego ciała. Można odczuwać także słony lub metaliczny smak w ustach. U niektórych osób pojawia się ból głowy , uczucie nudności lub wymioty po podaniu kontrastu. Nieliczni mogą omdleć, mieć uczucie mrowienia lub drętwienia, pojawić się może katar lub kaszel jako reakcja na środek kontrastowy. Podczas założenia pasa na brzuch będzie odczuwany ucisk. Po badaniu pacjent może czuć się słabo, mieć nudności lub niewielki ból głowy przez krótki czas. Ryzyko powikłań. Przed przystąpieniem do urografii pacjent zostanie zapytany o wcześniejsze reakcje uczuleniowe na środki kontrastowe i inne substancje zawierające jod. Środek kontrastowy może spowodować kilka nieznacznych działań ubocznych opisanych wcześniej. U około 1 na 100 badanych osób może wystąpić niewielka reakcje uczuleniowa (mdłości o dużym nasileniu, swędzenie). U około 1 na 40000 badanych osób pojawia się reakcja uczuleniowa: trudności w oddychaniu, obrzęk na twarzy, nadmierne pocenie się, szok, a w sytuacjach ekstremalnych u wrażliwych osób nawet śmierć. Te efekty uboczne są bardzo rzadkie i prawie zawsze można uzyskać kontrolę nad nimi zastosowaniem leków. Bardzo ważne jest informowanie przez pacjenta o zaobserwowaniu jakichkolwiek objawów podczas podawania środka kontrastowego - nawet jeżeli objawy są niewielkie. Objawy uboczne pojawiają się zazwyczaj w ciągu pierwszych 10 minut (bardzo rzadko po zakończeniu badania). Istnieje zawsze obawa przed efektami ubocznymi promieniowania rentgenowskiego. Wysokie dawki promieniowania mogą powodować różne choroby oraz uszkodzenia płodu . Jednak jeżeli badanie jest niezbędne, ryzyko powikłań związanych z promieniowaniem jest niskie w porównaniu z potencjalnymi korzyściami. W porównaniu z innymi badaniami rentgenowskimi, ekspozycja na promieniowanie podczas urografii jest relatywnie wyższe na całe ciało, średnia dla męskich narządów płciowych i wysoka dla żeńskich narządów płciowych. Ponieważ płód jest bardzo wrażliwy na promieniowanie, urografia nie jest zalecana u kobiet w ciąży. Osoby w podeszłym wieku oraz chorujące na cukrzycę mogą być narażone na uszkodzenie nerek przez substancje nośnikowe dla środka kontrastowego. Dla tych osób alternatywnymi badaniami są: USG nerek, tomografia komputerowa lub zwykłe zdjęcie rentgenowskie.
Przygotowanie do badania
Pacjent powinien poinformować lekarza o:
możliwości ciąży
przebytej niedawno operacji
przebytej reakcji uczuleniowej po badaniu z podaniem kontrastu zawierającego jod lub alergii na jakiekolwiek leki
Pacjent jest proszony o podpisanie zgody na wykonanie badania - pacjent może zapytać się o konieczność wykonania tego badania, ryzyko powikłań i przebiegu samego badania Pacjent może być poproszony o przyjęcie środka przeczyszczającego poprzedniego dnia w celu usunięcia gazów i kału z jelit , aby nie przesłaniały obrazu na zdjęciach rentgenowskich. O zastosowaniu odpowiedniej diety (nie przyjmowanie posiłków i płynów) w dniu poprzedzającym badaniu pacjenci zostaną poinformowani przez lekarza. Podczas wykonywania zdjęć pacjent nie może się poruszać. Jeżeli w sali jest chłodno pacjent może poprosić o koc. Pacjent jest proszony o przebranie się w szpitalne odzież. Pacjent powinien zdjąć biżuterię, która może zasłaniać obraz rentgenowski.
Wyniki
Wstępne wyniki można uzyskać po badaniu. Pełen opis wyniku jest gotowy następnego dnia. W opisie urografii, radiolog opisuje przechodzenie kontrastu przez poszczególne części układu moczowego: nerki, układ kielichowo-miedniczkowy, moczowody, pęcherz moczowy i w niektórych przypadkach cewkę moczową. Urografia może uwidocznić kamienie nerkowe, guzy, wady wrodzone układu moczowego i inne choroby nerek .
Czytaj także:
Hiperaldosteronizm wtórny (Aldosteronizm wtórny)
Drętwienie rąk i nóg - jest się czego bać?
