Dołącz do Zdrowia na Facebooku!
Celem ankiety (badanie przeprowadzono na grupie 1000 osób) było zbadanie, jak często Polacy robią badania diagnostyczne rekomendowane w ramach wczesnego wykrywania chorób nowotworowych, a także jaka jest rola lekarzy rodzinnych w profilaktyce tych schorzeń. Okazało się, że niemal 70 proc. kobiet regularnie robi cytologię. Połowa kobiet po 40. roku życia poddaje się mammografii . Prawie trzy czwarte Polaków bywa u lekarza rodzinnego choć raz w roku. Lekarze jednak rzadko poruszają z pacjentami temat zapobiegania chorobom nowotworowym, sporadycznie też przeprowadzają u kobiet badanie piersi, a u mężczyzn powyżej 50. roku życia badanie prostaty.
Lekarz mi nie powiedział
W trakcie wizyty u lekarza rodzinnego zaledwie w 8 proc. przypadków pojawił się w rozmowie temat zapobiegania chorobom nowotworowym. Najczęściej rozmowę inicjował lekarz, co czwarta rozmowa odbyła się z inicjatywy pacjenta.
Lekarz rodzinny zaproponował 10 proc. kobiet wykonanie badania piersi i 5 proc. mężczyzn powyżej 50. roku życia badanie per rectum . W opinii Fundacji Onkologia 2025 badanie potwierdziło, że potrzebne są mechanizmy wspierające "czujność onkologiczną" lekarzy pierwszego kontaktu.
A okazji do rozmów i badań nie brakuje. Trzech na czterech Polaków jest u lekarza POZ przynajmniej raz w roku. Wizyta to doskonała okazja do przeprowadzenia badania kontrolnego, przypomnienia o badaniach profilaktycznych i rozmowy na temat zapobiegania chorobom nowotworowym w rodzinie - powiedział Mirosław Stachowicz, prezes Fundacji Onkologia 2025. - Jeśli w niespełna 10 proc. przypadków ten temat pojawia się w rozmowie, a lekarze sporadycznie wykonują badania, które są proste, bezkosztowe i nie wymagają zaawansowanej technologii, to mówimy o straconej szansie na poprawienie profilaktyki i wczesnej wykrywalności raka w Polsce.
To powinna być norma!
Odpowiedzialność za profilaktykę i wczesne wykrycie choroby nowotworowej spoczywa niemal całkowicie na lekarzach specjalistach i samych pacjentach. Badanie potwierdziło, że potrzebny jest powrót do koncepcji lekarza rodzinnego jako strażnika zdrowia rodziny. W systemie opieki zdrowotnej rolą lekarza rodzinnego powinno być nie tylko doraźne reagowanie, ale też pomoc w zapobieganiu chorobie. A w przypadku pojawienia się podejrzenia choroby nowotworowej, lekarz POZ powinien mieć możliwość rozpoczęcia, jak najszybciej odpowiedniej diagnostyki.
Rozwiązania uwzględnione w pakiecie onkologicznym mogą systemowo wzmocnić rolę lekarza rodzinnego. Dlatego tak ważna jest rola lekarzy pierwszego kontaktu w profilaktyce chorób nowotworowych.
- Badanie piersi lub badanie per rectum to proste, ale niezwykle wartościowe badania. Powinno się je wykonywać standardowo u pacjentów w określonych grupach wiekowych, którzy nie zgłaszają żadnych objawów i nie podejrzewa się u nich choroby nowotworowej. Jeśli lekarz bada dopiero wówczas, gdy pacjent zgłasza niepokojące objawy może być już za późno. Regularne badanie piersi u kobiet powyżej 35. roku życia i per rectum u kobiet i mężczyzn powyżej 45. roku życia powinno być powszechne - podkreśla prof. Sergiusz Nawrocki, Kierownik Katedry Onkologii Kliniki Radioterapii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego.
Cytologia, mammografia, kolonoskopia - to ratuje życie
Optymistycznie wypadają odpowiedzi na temat badań profilaktycznych - szczególnie cytologii i mammografii. Duży odsetek kobiet wykonuje cytologię. W ostatnich trzech latach wykonało ją prawie 70 proc. pań w wieku 29-59. Badania z własnej inicjatywy, wykonało 25 proc. badanych, oni nie pojawiają się w statystykach odpowiedzi na publicznie organizowane programy badań przesiewowych.
Blisko 50 proc. kobiet w wieku 50-59 lat poddało się mammografii w ostatnich trzech latach.
Znacznie gorzej wyglądają statystyki w przypadku kolonoskopii. Badanie nadal budzi duży lęk mimo że pozwala w porę wykryć zmiany w obrębie jelita grubego (rak jelita grubego to jeden z częściej diagnozowanych, niestety śmiertelnych, choć uleczalnych nowotworów). Raz w życiu wykonało ją zaledwie 25 proc. ankietowanych w wieku 55-65 lat. Po ukończeniu 50. roku życia każdy, niezależnie od płci powinien ją wykonać i powtarzać co 10 lat. Osoby będące w grupie ryzyka pierwszą kolonoskopię muszą wykonać po ukończeniu 35 lat.
Czytaj także:
Kalendarz badań - dla mężczyzny
Samobadanie piersi krok po kroku (rysunki)
Samodzielne badanie jąder im wcześniej, tym lepiej
6 badań lekarskich, których nienawidzimy, ale mogą uratować nam życie
