Artykuł jest częścią publikacji pochodzącej z nowej serii Biblioteki Gazety Wyborczej pt.: Wielka Encyklopedia Medyczna, którą nabyć można w Kulturalnym Sklepie lub w każdą środę w kiosku
Nabłonek powierzchni rogówki może ulec uszkodzeniu na skutek oddziaływania promieniowania UV, zbyt częstego stosowania soczewek kontaktowych, przyjmowania leków ogólnych lub miejscowych, a także wpływu toksycznych konserwantów zawartych w kroplach do oczu, detergentach lub sztucznych łzach. Wirusy, grzyby lub bakterie, takie jak gronkowiec, bakterie z rodziny Pseudomonadaceae lub paciorkowiec zapalenia płuc, mogą powodować owrzodzenie rogówki wskutek miejscowej nekrozy tkanki rogówki. Infekcjom tym sprzyja spanie w soczewkach kontaktowych, ich nieprawidłowe czyszczenie, uraz rogówki lub obecność ciała obcego w rogówce.
Zakażenie rogówki spowodowane wirusem opryszczki pospolitej prowadzi do zapalenia rogówki, charakteryzującego się nawracającym stanem zapalnym, unaczynieniem i bliznowaceniem oraz utratą wzroku. Infekcja skóry czoła spowodowana wirusem ospy wietrznej i półpaśca może dotyczyć oka oraz rogówki.
Nieprawidłowa ilość łez oraz zbyt duża ich utrata spowodowana parowaniem mogą być przyczyną stanu zapalnego spojówki i rogówki - tak jak w przypadku reakcji związanej z nadwrażliwością na nieznany antygen, która występuje szczególnie u dzieci.
Niedobór witaminy A i nieprawidłowe odżywianie są przyczyną keratomalacji, czyli zaburzenia charakteryzującego się suchą, mętną i fałdującą się rogówką. Rogówka w ciągu 10-20 lat może przyjąć formę stożka, tzw. stożka rogówki. Schorzenie to zmniejsza moc refrakcji oka, sprawiając, że konieczna jest częsta zmiana szkieł.
Krzywizna rogówki może być korygowana za pomocą chirurgii refrakcyjnej, w której stosuje się światło laserowe wzbudzonych cząstek. U osób krótkowzrocznych technika ta pozwala na spłaszczenie centralnej krzywizny rogówki, u osób z nadwzrocznością - na uzyskanie bardziej stromego kształtu, u osób z astygmatyzmem zaś- na uzyskanie formy bardziej kulistej.
Usunięcie uszkodzonej części rogówki i zastąpienie jej częścią o podobnych rozmiarach i kształcie, otrzymaną od zdrowego dawcy. Materiał można pobrać nie tylko od pacjenta ze zdiagnozowaną śmiercią mózgową, lecz także ze zwłok w kilka godzin po zatrzymaniu krążenia. Wskazania do przeszczepu są różnorodne: poprawa wzroku (keratoplastyka optyczna), rekonstrukcja uszkodzonej rogówki lub leczenie schorzeń rogówki (blizny, owrzodzenia, zakażenia).
Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym, połączonym z podawaniem środków uspokajających. Przywrócenie pełnej zdolności widzenia następuje po roku. Im szybciej zostanie zdiagnozowana choroba i przeprowadzony przeszczep, tym większe są szanse na powodzenie operacji i długotrwały jej efekt. Możliwe komplikacje to infekcje, krwawienie wewnątrzgałkowe, otwarcie rany, niepowodzenie przeszczepu, wysoki błąd refrakcji (może wystąpić krótkowzroczność lub astygmatyzm) oraz nawrót choroby.