Artykuł jest częścią publikacji pochodzącej z nowej serii Biblioteki Gazety Wyborczej pt.: Wielka Encyklopedia Medyczna, którą nabyć można w Kulturalnym Sklepie lub w każdą środę w kiosku
Implantacja
Faza ciąży, w której zarodek łączy się ze śluzówką pokrywającą jamę macicy. U człowieka proces ten następuje po ok. 5 dniach od zapłodnienia i składa się z trzech etapów: kontaktu, przyłączenia i penetracji. W procesie przeprowadzenia skutecznego wszczepu embrionalnego uczestniczą złożone mechanizmy wzajemnego rozpoznawania się białek powierzchni zarodka i śluzówki macicy, hydrolizy elementów błony śluzowej macicy przez specjalne enzymy produkowane przez trofoblast embrionalny i przekształcenia komórek błony śluzowej macicy w komórki doczesnowe. Jest to bardzo delikatna faza, ponieważ jeżeli z różnych przyczyn wszczep nie dokona się poprawnie w śluzówce macicy (wszczep ektopiczny), może wykształcić się ciąża pozamaciczna, która w sposób niemal nieunikniony prowadzi do poronienia lub konieczności usunięcia ciąży przez lekarza.
Wszczep w chirurgii
Zastąpienie niewydajnych narządów lub tkanek uszkodzonych w wyniku procesu chorobowego elementami zbudowanymi z materiałów organicznych lub nieorganicznych tolerowanych przez organizm. W przypadku wszczepów materiału biologicznego wykonuje się przeszczepy części tkanek (np. skóry) lub narządów (np. włosów, mięśni, ścięgien), które zostają przeniesione za pomocą zabiegu chirurgicznego z jednego obszaru ciała tego samego organizmu do innego obszaru (autoprzeszczep lub przeszczep autologiczny) lub między różnymi osobami w celu naprawy lub rekonstrukcji. Wszczep mogą stanowić płatki tkanki zachowujące prowizoryczne połączenie z miejscem, z którego zostały pobrane (transpozycja) - tę technikę stosuje się przy naprawie uszkodzeń charakteryzujących się znaczną utratą tkanek, np. amputacji czubka nosa w wyniku wypadku lub usunięciu skóry głowy (oskalpowanie). Największym ryzykiem przy tego rodzaju zabiegach jest wystąpienie odrzutu, który prowadzi do śmierci lub utraty sprawności wszczepionego materiału.
W przypadku wszczepu materiału nieorganicznego odrzut nie stanowi zagrożenia jednak konieczne jest spełnienie kilku podstawowych warunków. Na przykład użyty materiał nie może zostać zmieniony w wyniku kontaktu z tkankami organicznymi, musi być chemicznie nieaktywny, nie może wywoływać zjawisk zapalnych lub miejscowych zjawisk odpornościowych, nie może mieć skutków rakotwórczych i wreszcie - musi być wystarczająco stały i trwały wobec obciążeń mechanicznych, które będzie musiał znosić (implantologia).
Wszczep w ortodoncji
Obiekt z materiału biokompatybilnego (śruby, blaszki, igły) lub biologicznego (wszczepy biologiczne - zęby lub zawiązki zębów) umieszcza się w pobliżu obszarów, w których brakuje naturalnych zębów z powodu próchnicy, złamania w wyniku urazu lub wyrwania.
Wszczepy z materiału biokompatybilnego. Najczęściej używane wszczepy zbudowane są z blaszek, igieł lub śrub z metali nierdzewnych, które ortodonta umieszcza w odpowiednim miejscu kości szczęki lub żuchwy, aby służyły za punkt oparcia dla protez zębowych. W krótkim czasie podstawa wszczepu zostaje włączona w tkankę kostną; po dłuższym okresie wszczepy takie mają jednak tendencję do luzowania się z powodu ciągłych obciążeń mechanicznych przy przeżuwaniu. Wraz ze stopniowym rozwojem techniki i wprowadzaniem nowych materiałów, osiągnięto zdecydowaną poprawę niezawodności wszczepów, które jednak nadal są przeciwwskazane we wszystkich przypadkach ograniczenia mechanizmów obronnych organizmu: cukrzycy, chorobach serca, nowotworach, chorobach krwotocznych, chorobach tkanki kostnej itd.
Wszczepy biologiczne. Składają się głównie z pochodzących od tej samej osoby (przeszczep autologiczny) elementów zębowych, które zostały usunięte z powodów przypadkowych (urazów, obluzowania zęba podczas wyrywania przyległego elementu) lub celowych (aby dentysta mógł dotrzeć do miejsca, którego leczenie w inny sposób nie byłoby możliwe lub aby zaradzić pęknięciu narzędzia w kanale korzeniowym). W przypadku usunięcia w wyniku urazu, ząb musi być ponownie wszczepiony w całości, w jak najkrótszym czasie, nie dłuższym niż kilka dni. Po jego ponownym wszczepieniu, ząb zostaje tymczasowo przymocowany za pomocą metalowej oprawy lub łupków, które należy nosić przez okres od kilku dni do 3-4 tygodni. Efekty wszczepu biologicznego są zazwyczaj dobre, kiedy zabieg jest wykonywany celowo, natomiast w przypadku wszczepów wykonywanych w następstwie urazów - zawsze łączy się z ponownym wchłonięciem korzeni i ostateczną utratą zęba w ciągu 1-5 lat.
Implant- ryzyko odrzucenia
Jeżeli wszczepy biologiczne pochodzą od tego samego podmiotu, nie ulegają natychmiastowemu odrzuceniu. Mogą jednak zostać nieprzyjęte z powodu nieodpowiedniego odżywiania albo odrzucone później.
W transplantacji pomiędzy osobnikami tego samego (autotransplantacja albo przeszczep homologiczny bądź alotransplantacja) albo odmiennego gatunku (heteroprzeszczep albo przeszczep heterologiczny bądź ksenoprzeszczep) przeszczep zostanie odrzucony przez gospodarza, jeżeli nie zadba się o dobranie dawcy i biorcy pod względem histokompatybilności i nie zastosuje się odpowiednich leków.
