Artykuł jest częścią publikacji pochodzącej z nowej serii Biblioteki Gazety Wyborczej pt.: Wielka Encyklopedia Medyczna, którą nabyć można w Kulturalnym Sklepie lub w każdą środę w kiosku
W 1973 r. została sztucznie skonstruowana pierwsza molekuła pochodząca z części DNA różnych organizmów (technika rekombinacji DNA). Dzięki technikom inżynierii genetycznej można przenieść do jednego organizmu geny osobnika zarówno tego samego gatunku, jak i innych gatunków czy nawet królestw, np. z królestwa roślin do królestwa zwierząt. Pierwszą dziedziną, w której zastosowano tę technikę, była medycyna. W 1977 r. w Genetech jedna z pierwszych firm w branży wyprodukowała ludzkie białko, somatostatynę, używając zmodyfikowanej bakterii. Tym samym sposobem, rok później, ta sama firma wyprodukowała ludzką insulinę, dopuszczoną do sprzedaży w 1981 r. W medycynie organizmy zmodyfikowane genetycznie znajdują również zastosowanie jako zwierzęta doświadczalne, używane do badania ludzkich chorób. Ostatnią granicą zastosowania terapeutycznego organizmów roślinnych i zwierzęcych modyfikowanych genetycznie jest ich użycie jako "nośnika" molekuł leków i szczepionek.
Pokarmy modyfikowane genetycznie
Poza medycyną, inżynieria genetyczna znajduje najszersze zastosowanie w branży rolniczo-pokarmowej. Przeszczepy genowe, możliwe do wykonania obecnie na ok. 60 gatunkach roślin (min. soi, kukurydzy, pomidorach i ryżu), służą do nadania im szczególnych cech charakterystycznych. Można np. wyodrębnić gen odpowiedzialny za odporność na określony związek chwastobójczy i wprowadzić do rośliny jego zróżnicowane ilości, nie tylko ograniczając w ten sposób potrzebę używania pestycydów, ale również sprawiając, że roślina będzie lepiej przystosowana do mało przyjaznych warunków. Ponadto produkty można wzbogacić w substancje odżywcze (jak w przypadku odmian ryżu Golden Rice, wzbogaconego w witaminę A) oraz nadać im inne właściwości charakterystyczne. Także karma dla zwierząt może być genetycznie modyfikowana.
W dzisiejszych czasach stosuje się zasadę ograniczonego zaufania w stosunku do upraw i żywności genetycznie zmodyfikowanych w instytucjach na całym świecie. Z jednej strony stanowią one szansę na konkretną pomoc w zwalczaniu głodu na świecie (np. przez wytwarzanie roślin i zbóż genetycznie modyfikowanych w nieprzyjaznych strefach globu), z drugiej strony istnieje obawa co do ich negatywnego oddziaływania na zdrowie ludzi. Organizacje ochrony środowiska podkreślają, że uprawy oraz hodowle GMO spowodowałyby nieodwracalne szkody w ekosystemie oraz metodach tradycyjnych.
Dla człowieka istnieje ryzyko, że przeszczepione DNA może zostać wchłonięte przez komórki organizmu człowieka lub stać się częścią genomu flory jelitowej. Bakterie mogą włączyć do własnego chromosomu odcinki zewnętrznego DNA, aby wzbogacić własny skład genetyczny i dzięki temu lepiej przystosować się do środowiska. Ponieważ wiele przeszczepionych genów w GMO jest odpornych na antybiotyki, ta odporność mogłaby przejść z pokarmu na bakterie jelitowe, a z nich na bakterie chorobotwórcze obecne w jelicie. Powstałyby w ten sposób szkodliwe bakterie odporne na leki.
Aby bronić zdrowia konsumentów, Unia Europejska wydała ustawę zawierającą surowe normy znakowania oraz etykietowania produktów transgenicznych. Od 2004 r. producenci są zobowiązani zaznaczać na opakowaniu obecność GMO, jeśli materiał genetycznie modyfikowany przekracza 0,9%.
