Ginekolodzy uważają, że nowoczesne pigułki antykoncepcyjne może zażywać niemal każda kobieta: nastolatka, karmiąca i zbliżająca się do menopauzy. Nie ma przeszkód, by stosowały ją kobiety, które jeszcze nie rodziły. Zanim lekarz wypisze receptę, zleca wykonanie cytologii. Jeżeli podejrzewa chorobę wykluczającą stosowanie pigułki, prosi o wykonanie dodatkowych analiz, np.: oznaczenia enzymów wątrobowych, stężenia bilirubiny, poziomu cukru i hormonów we krwi. Jeśli lekarz nie znajdzie przeciwwskazań do stosowania pigułki, dobierze odpowiedni preparat. Może to być pigułka z dwoma hormonami: estrogenem i progestagenem (odpowiednik naturalnie produkowanego przez organizm progesteronu) lub tzw. minipigułka z jednym hormonem (progestagenem).
Z dwoma hormonami
Organizm kobiety produkuje estrogen w ciągu całego cyklu, progesteron zaś - tylko w drugiej fazie. Podanie progestagenu i małej dawki estrogenu na początku cyklu sprawia, że komórka jajowa nie dojrzewa i nie uwalnia się z jajnika. Antykoncepcyjne działanie tabletki nie ogranicza się jedynie do zahamowania jajeczkowania. Zagęszcza ona też śluz w szyjce macicy tak, że plemniki nie mogą przez niego przenikać. Ponadto błona śluzowa macicy zmienia się pod wpływem podanych hormonów, więc gdyby doszło do spotkania komórki jajowej z plemnikiem, zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki staje się niemożliwe. Rozpoczynając kurację, pierwszą tabletkę z opakowania trzeba połknąć pierwszego dnia menstruacji. Tabletkę antykoncepcyjną zażywa się raz dziennie, przez 21 dni. Potem następuje siedmiodniowa przerwa i wtedy pojawia się miesiączka. Po przerwie sięga się po kolejne opakowanie. Spośród pigułek estrogenowo-progestagenowych lekarz może przepisać:
Jednofazowe
Mają ten sam kolor oraz tę samą ilość estrogenu i progestagenu (np. cilest, minulet, femoden, microgynon). W tej grupie znajdują się pigułki zarówno o obniżonej, jak i o zwiększonej zawartości hormonów;
Dwufazowe
W opakowaniu są dwie grupy pigułek (10 + 11) różniących się kolorem. Wszystkie mają tyle samo estrogenu, ale zmienia się ilość progestagenu (np. anteovin);
Trójfazowe
Opakowanie zawiera 3 rodzaje tabletek (6 + 6 + 9 lub 3 razy po 7 w różnych kolorach). Mają fazowo zmienną ilość estrogenów i progestagenu (np. triregol, triquilar, trinovum, trisiston, trinordiol 21, tri-minulet, milvane).
Minipigułka
Nazywa się cerazette. Nie zawiera estrogenu, lecz jedynie niewielką ilość progestagenu. W opakowaniu jest 28 tabletek, które trzeba zażywać codziennie bez przerwy na krwawienie. Tabletka chroni przez 24 godz. od zażycia, ale pod koniec doby jej skuteczność maleje, dlatego najlepiej brać ją np. rano, gdy raczej nie współżyjemy. Dawka hormonu jest tak niska, że nie zawsze hamuje jajeczkowanie (tylko w 85 proc. przypadków). Utrudnia jednak plemnikom przedostanie się do jajowodów, gdyż silnie zagęszcza śluz szyjki macicy.
Tabletki najodpowiedniejsze
Dla młodych kobiet
- rozpoczynających współżycie
Jednofazowe pigułki o niewielkiej ilości estrogenu, np. logest, mercilon, harmonet.
- ze skłonnością do trądziku
Diane-35 - lek dermatologiczny o takim samym składzie jak tabletka antykoncepcyjna: leczy cerę i zapobiega ciąży.
- karmiących piersią
Minipigułka (cerazette). Nie zmniejsza laktacji. Nie zawiera estrogenów, które przenikają do organizmu dziecka z mlekiem matki, co byłoby szkodliwe dla rozwijającego się maluszka.
- powracających do antykoncepcji po przerwie, np. po porodzie
Tabletki jednofazowe o średniej zawartości estrogenów, np. femoden, marvelon, minulet.
Dla kobiet dojrzałych
- nie planujących dziecka, przed klimakterium
Tabletki jednofazowe o nieco wyższej zawartości estrogenów, np. cilest, marvelon, minulet, femoden, microgynon, oraz pigułki dwu- i trójfazowe, np. milvane, triquilar, trinordiol.
- zbliżających się do menopauzy
Minipigułka (cerazette). Nie wpływa w tak dużym stopniu na gospodarkę hormonalną organizmu jak pigułki dwuskładnikowe. Można stosować takie tabletki jednofazowe.
Antykoncepcji hormonalnej nie mogą stosować:
- kobiety chore na zapalenie żył lub zakrzepicę naczyń (ostrożność zaleca się u osób, w których najbliższej rodzinie występuje ta choroba); panie ze zdiagnozowaną niedokrwienną chorobą serca;
- pacjentki z wykrytym nowotworem piersi, szyjki macicy lub guzami wątroby;
- palące papierosy (palenie po 35 roku życia to bezwzględne przeciwwskazanie) i otyłe (o BMI powyżej 33) - nikotyna, otyłość i antykoncepcja hormonalna potęgują ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego;
- panie z niezdiagnozowanymi krwawieniami poza menstruacją.
Co to jest wskaźnik Pearla
Informuje on, jakie jest ryzyko zajścia w ciążę podczas stosowania określonej metody antykoncepcji. Gdy wskaźnik wynosi 1, oznacza to, że na 100 kobiet, które stosowały daną metodę przez rok, w ciążę zaszła jedna. Im niższy jest wskaźnik Pearla, tym metoda jest skuteczniejsza. Indeks składa się z dwóch liczb, np. pigułka hormonalna: 0,2-2,5. Pierwsza dotyczy osób zdyscyplinowanych, druga tych, które zapominają o pigułce albo wydłużają 7-dniową przerwę. Wskaźnik Pearla dla minipigułki to 1-4.
