Osłabione mięśnie oczne oraz nieprawidłowy kąt widzenia znacznie utrudnia tzw. widzenie stereoskopowe. Chore oko nie potrafi połączyć w całość koloru, kształtu przedmiotu oraz odległości w jakiej się znajduje. Dlatego osoby z zezem nie mogą uprawiać niektórych sportów, jak siatkówka, prowadzić samochodu oraz obsługiwać maszyn. Bardzo często za wystąpienie wady odpowiedzialny jest niewłaściwy rozwój ośrodków kojarzeniowych zlokalizowanych w korze mózgowej. Czasem zmiany w aparacie wzroku wywołane są innym schorzeniem np. zespołem Marfana .
Zmiany spowodowane chorobą i jej objawy są zależne od typu schorzenia. W przypadku zeza ukrytego dochodzi do zaburzenia równowagi mięśniowej oczu. Niektóre z nich stają się znacznie silniejsze od swoich przeciwstawnych odpowiedników. Zeza utajonego można wychwycić podczas prostego testu. Po zasłonięciu jednego oka, chore ustawi się w pozycji zbieżnej lub rozbieżnej. Z chwilą przywróceniem widzenia obuocznego przyjmie ono pozycję ortoforii, czyli prawidłowego ustawienia mięśni okołoruchowych oka. W zależności od kierunku odchylenia wyróżnia się zbaczanie na zewnątrz, do wewnątrz, ku górze oraz ku dołowi. Zez towarzyszący to najczęściej diagnozowana postać zeza. Charakteryzuje się ona ruchem oka zezującego, analogicznymi do tych wykonywanych przez zdrowe oko, nie zmieniając kąta odchylenia. Czasem zdarza się, że znaczne odchylenie osi oka prowadzi do zaburzeń czynnościowych, a te w konsekwencji mogą wywołać niedowidzenie ( amblyopię , czyli tzw. leniwe oko). Ze względu na poziom i rodzaj odchylenia wyróżnia się zez zbieżny, rozbieżny, ku górze, ku dołowi lub skośny.
Przy diagnozowaniu zeza najczęściej bada się m.in. ostrość wzroku, badanie dna oka oraz ruchomość i ustawienie gałek ocznych. Jednak najlepszym testem diagnostycznym jest tzw. test zakrycia i odkrycia. Przy zezie ukrytym chore oko ustawi się zbieżnie lub rozbieżnie. Po zabraniu osłony powróci do prawidłowej pozycji. W przypadku zeza towarzyszącego zasłonięte oko zezujące nie wpływa na pozycję drugiego oka, które znajduje się w prawidłowej pozycji. Zakrywając zdrowe, oko zezujące znajduje się w prawidłowej pozycji, zaś oko zdrowe ustawia się zbieżnie.
Pierwszym etapem leczenia jest próba wyrównania nieprawidłowego rozkładania się fal. W niektórych przypadkach stosuje się szkła pryzmatyczne. U pacjentów z zezem towarzyszącym może dojść do niedowidzenia, aby tego uniknąć wyłącza się zdrowe oko z procesu widzenia, zaklejając okular lub bezpośrednio oko (metoda ta najczęściej stosowana jest u dzieci). Dodatkowo dobiera się szkła korygujące wadę refrakcji. W przypadku braku efektów konieczne jest leczenie chirurgiczne.
Chcesz się dowiedzieć więcej, coś Cię niepokoi, zapytaj lekarza
Astygmatyzm, gdy optyka szwankuje