Nadciśnienie płucne

Wzrost ciśnienia w tętnicy płucnej powyżej 20 mm Hg (wartość prawidłowa to 7-10 mm Hg). Wyróżnia się nadciśnienie pierwotne i wtórne.

Artykuł jest częścią publikacji pochodzącej z nowej serii Biblioteki Gazety Wyborczej pt.: Wielka Encyklopedia Medyczna, którą nabyć można w Kulturalnym Sklepie lub w każdą środę w kiosku

Przyczyny, występowanie i czynniki ryzyka

Przyczyna nadciśnienia pierwotnego nie jest znana. Możliwe czynniki brane pod uwagę to ciąża oraz używanie doustnych środków antykoncepcyjnych, jednak szczegółowe badania nie potwierdziły tej hipotezy. Przyczynami wtórnego nadciśnienia płucnego są choroby serca, takie jak: niewydolność lewego przedsionka, wrodzone choroby serca lub choroby zastawki dwudzielnej, choroby płuc, takie jak przewlekłe zapalenie oskrzeli, rozedma płuc, zwłóknienie płuc i zator płucny oraz inne schorzenia, takie jak niewydolność oddechowa na skutek deformacji klatki piersiowej i otyłości, wysokie nadciśnienie wrotne. Nadciśnienie pierwotne występuje rzadko, głównie u kobiet (stosunek mężczyźni/kobiety wynosi 1:1,7) i stanowi ok. 1% wszystkich przypadków nadciśnienia płucnego. Zachorowalność na nadciśnienie wtórne jest nieznana. Szacuje się, że 10-30% wszystkich nagłych hospitalizacji z powodu "niewydolności serca" jest spowodowanych chorobą serca połączoną z nadciśnieniem płucnym oraz że nadciśnienie płucne wywołane zatorem płucnym jest 3. najczęstszą przyczyną zgonów w Stanach Zjednoczonych. Pod uwagę brano różne czynniki ryzyka, ale dotychczas udowodnione znaczenie mają tylko takie czynniki, jak znaczny niedobór tlenu oraz złe warunki sanitarne prowadzące do schistosomatozy. Zaobserwowano także rodzinne występowanie pierwotnego nadciśnienia płucnego.

Symptomatologia

Objawy nadciśnienia płucnego nie są specyficzne i zwykle nie występują do momentu zaostrzenia schorzenia. Często nie są właściwie interpretowane z powodu współwystępowania innych chorób (pierwotnej choroby układu oddechowego lub serca). Najwcześniejszym objawem jest duszność wysiłkowa, której zwykle towarzyszy osłabienie. Zawroty głowy i omdlenia podczas wysiłku są objawem niedotlenienia mózgu. Pojawiający się czasem ból w klatce piersiowej jest spowodowany niewystarczającym ukrwieniem prawej komory serca. Kołatanie i krwioplucie (utrata krwi z plwociną) występują głównie w przypadku nadciśnienia płucnego. U niedużego odsetka pacjentów obserwuje się także chrypkę (obniżenie głosu) z powodu nawracającego ucisku lewej gałęzi nerwu błędnego od strony rozszerzonej tętnicy płucnej. W stadiach zaawansowanych niewydolność prawej komory serca powoduje ból wątroby, wodobrzusze i obrzęki.

Diagnoza

Warunkiem koniecznym do ustalenia rozpoznania jest stwierdzenie wzrostu ciśnienia w tętnicy płucnej. Umożliwia to zabieg kateteryzacji prawej komory serca. Ta inwazyjna metoda dostarcza pewnych danych, które pozwalają ocenić stan serca i układu oddechowego oraz przedsięwziąć odpowiednie kroki. Inne konieczne badania to radiografia klatki piersiowej, która uwidacznia zwykle rozszerzenie tętnicy płucnej, oraz echokardiografia, ukazująca rozszerzenie prawego przedsionka.

Leczenie

Niezależnie od przyczyny nadciśnienie płucne musi być leczone jak najwcześniej. Niestety, średni okres między pojawieniem się objawów a ustaleniem rozpoznania wynosi 2,5 roku. Wszyscy pacjenci muszą unikać przebywania na wysokości >2400 m n.p.m., a kobiety stosowania doustnych środków antykoncepcyjnych. Farmakoterapia może być skuteczna w przypadku nawracających zatorów i przewlekłych chorób płuc, natomiast w chorobach zastawki dwudzielnej zaleca się przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego. Mimo intensywnego leczenia wiele form wtórnego nadciśnienia płucnego nie może być całkowicie unormowanych i konieczne jest wówczas leczenie objawów niewydolności płucnej i serca. Efekty leczenia pierwotnego nadciśnienia płucnego są niezadowalające. Leki rozszerzające naczynia mogą poprawić funkcjonowanie układu krążenia w niewielkim odsetku przypadków, ale nie zmniejszają umieralności. Przeżywalność może natomiast poprawić długotrwałe stosowanie antykoagulantów. W przypadku pacjentów w stadium zaawansowanym należy rozważyć przeszczep serca i płuc.