Okostna. Zapalenie okostnej

Okostna to błona włóknista, która pokrywa, poza rejonami mocowania więzadeł i ścięgien oraz obszarami otoczonymi chrząstką stawową, powierzchnię zewnętrzną kości.

Artykuł jest częścią publikacji pochodzącej z nowej serii Biblioteki Gazety Wyborczej pt.: Wielka Encyklopedia Medyczna, którą nabyć można w Kulturalnym Sklepie lub w każdą środę w kiosku

W okostnej wyróżnia się warstwę zewnętrzną bogatą w pasma włókniste oraz warstwę wewnętrzną bogatą w komórki, wśród których występują osteoblasty, czyli komórki odpowiedzialne za tworzenie kości.

Wewnętrzna warstwa charakteryzuje się znacznymi zmianami w zależności od wieku. U osób dorosłych osteoblasty zmieniają kształt, rozmiar i właściwości w stosunku do wieku wzrostowego, ponieważ nie pełnią już swojej głównej funkcji, czyli produkowania substancji kostnej. Niemniej jednak ich stan uśpienia nie jest ostateczny: w przypadku uszkodzeń komórki te ponownie nabierają właściwości kościotwórczych.

Główną funkcją okostnej jest tworzenie kości podczas procesu wzrostowego, ale także w procesach naprawczych złamań. Okostna jest poza tym bardzo bogata w naczynia krwionośne, które wnikają głęboko w kość, oraz we włókna nerwowe.

Zapalenie okostnej

Proces zapalny w okostnej, o przebiegu ostrym albo przewlekłym. Duża część zapaleń okostnej spowodowana jest infekcjami, szczególnie bakteryjnymi, takimi jak zarażenie prątkami gruźlicy czy kiły. Istnieją także przyczyny niezwiązane z infekcjami, takie jak np. powtarzające się urazy, niektóre przewlekłe schorzenia ogólne, krwiaki różnego pochodzenia i neoplazje kostne.

Z punktu widzenia klinicznego rozróżnia się formy ostre, z silnym bólem, gorączką, pogorszeniem stanu ogólnego, i formy przewlekłe, z niewieloma objawami trudne do zdiagnozowania. We wszystkich przypadkach stan zapalny okostnej wywołuje reakcję tkanki kostnej, która powoduje wytworzenie się nowej kości i powiększenie odpowiedniego odcinka szkieletu. Taki nowotwór może być wyjątkowo widoczny, szczególnie u dzieci, i jest diagnozowany radiologicznie.

Kuracja antybiotykowa jest niebywale ważna w leczeniu zapalenia okostnej o naturze infekcyjnej, choć nie należy wykluczać konieczności usunięcia chirurgicznego uszkodzonych tkanek i drenu ognisk nekrozy.