Panie doktorze, podobno nadżerka jest najczęstszą chorobą dotyczącą szyjki macicy?
Doktor Krzysztof Dynowski: To prawda. Z medycznych statystyk wynika, że ma ją co czwarta kobieta między 25. a 35. rokiem życia. Oczywiście występuje również u kobiet młodszych i starszych.
A co to jest nadżerka?
Najczęściej jest to niepozorna, mała ranka o nierównej, brodawkowatej powierzchni, która powstaje w błonie śluzowej, wyściełającej szyjkę macicy na jej odcinku od strony pochwy .
Które kobiety zwykle mają nadżerkę szyjki macicy?
Częściej mają ją te kobiety, które nie leczą stanów zapalnych pochwy i sromu, u których doszło do urazów mechanicznych, np. podczas zabiegu przerywania ciąży lub łyżeczkowania jamy macicy albo w czasie współżycia niedługo po porodzie, gdy szyjka macicy jest jeszcze osłabiona. Powstaniu nadżerki sprzyjają również przebyte poronienia lub liczne porody, podczas których może dojść do uszkodzenia nabłonka szyjki macicy, oraz domaciczna wkładka antykoncepcyjna, która może powodować stan zapalny narządu rodnego. Ryzyko pojawienia się nadżerki wzrasta też, jeżeli kobieta wcześnie rozpoczęła współżycie płciowe oraz gdy często zmienia partnerów seksualnych (jest wówczas bardziej narażona na wszelkie infekcje przenoszone drogą płciową).
Kobiecie samej trudno się domyślić, że ma nadżerkę. Ale być może są jakieś objawy, które powinny wzbudzić nasz niepokój?
Cały problem w diagnozowaniu nadżerki polega na tym, że na początku nie daje żadnych niepokojących objawów. Można jednak podejrzewać nadżerkę szyjki macicy , jeśli kobieta odczuwa bóle w okolicy krzyżowo-lędźwiowej i w podbrzuszu, ma upławy (białe, czasem żółte lub zielonkawe, niekiedy zabarwione krwią) o nieprzyjemnym zapachu, plami między miesiączkami albo po stosunku płciowym.
Jednak tego typu objawy po pierwsze nie muszą wcale wystąpić, a po drugie mogą świadczyć o całkiem innych schorzeniach...
...i właśnie dlatego tak ważne są regularne (raz na pół roku) kontrole ginekologiczne. Zmieniony chorobowo nabłonek szyjki macicy lekarz może wykryć podczas rutynowego badania z użyciem wziernika. Aby uściślić diagnozę, wykonuje - albo zleca wykonanie - posiew, cytologię i niekiedy kolposkopię.
Czy to prawda, że nadżerka uznawana jest za stan przedrakowy?
Jeśli nie będzie w porę rozpoznana i skutecznie wyleczona, rzeczywiście może przerodzić się w nowotwór szyjki macicy. Może również powodować zakażenia macicy i jajowodów, co w efekcie czasem prowadzi do niepłodności. Jeśli więc ginekolog w czasie badania stwierdzi nadżerkę, nie można zwlekać z leczeniem.
Nie musi to jednak być bardzo skomplikowana operacja. Od czego zwykle rozpoczyna się terapię?
Od zlikwidowania stanu zapalnego, który towarzyszy nadżerce. Ginekolog zwykle przepisuje przeciwzapalne leki dopochwowe. Jeśli nadżerka jest mała i wynik cytologii jest prawidłowy (czyli I, II grupa), taka terapia niekiedy wystarcza, by nadżerka samoistnie się wygoiła. Lekarz musi to jednak potwierdzić w czasie rutynowego badania. Jeśli leczenie przeciwzapalne to za mało, by pozbyć się nadżerki, wtedy ginekolog wybiera odpowiednią metodę leczenia.
Jaka to może być metoda?
Czasem potrzebna jest tzw. koagulacja chemiczna. Rankę kilka razy smaruje się specjalnym preparatem, który niszczy zmieniony chorobowo nabłonek. Potem prawidłowy nabłonek odradza się po mniej więcej dwóch tygodniach. W tym czasie trzeba jeszcze stosować dopochwowo globulki hormonalne z estradiolem , które pomagają w wygojeniu nadżerki. Z kolei przy likwidowaniu większych nadżerek stosuje się "wypalanie" chorego miejsca prądem elektrycznym (elektrokoagulacja) lub laserem. Oba zabiegi przeprowadzane są w znieczuleniu miejscowym. Mogą zostawić po sobie pamiątkę w postaci niewielkiej blizny. Większą nadżerkę można też zamrozić (to krioterapia). Podczas takiego zabiegu sonda schładzana ciekłym azotem zamraża zmienione chorobowo tkanki śluzówki szyjki macicy. Potem mogą pojawić się niewielkie upławy, ale one same ustępują.
Możliwości jest sporo. Od czego więc zależy wybór metody skutecznego rozprawienia się z nadżerką?
Wybór metody zależy przede wszystkim od wielkości zmian oraz od ich umiejscowienia. Niezależnie od tego, jaką technikę wybierze lekarz, wszystkie zabiegi wykonywane są przez pochwę, a więc nie wymagają nacinania brzucha. Ponieważ można je przeprowadzić w warunkach ambulatoryjnych - czyli nie jest konieczny pobyt w szpitalu - jeszcze tego samego dnia kobieta może wrócić do domu. I wtedy zaczyna się rekonwalescencja.
Jakich wskazówek powinna przestrzegać kobieta po takich zabiegach?
Powinna przez trzy, cztery tygodnie powstrzymać się od współżycia płciowego i przez dwa, trzy cykle nie stosować tamponów w czasie miesiączki, by chore miejsce mogło się całkowicie wygoić.
Przy bardzo dużej nadżerce albo gdy przy nadżerce badanie wykazało III grupę cytologiczną - niekiedy nie wystarcza wymrażanie lub koagulacja. Czy w takim przypadku trzeba wyciąć chory fragment szyjki macicy?
Tak. Lekarz może to zrobić albo skalpelem (to tzw. konizacja), albo za pomocą noża elektrycznego (tzw. elektrokonizacja). Bez względu na to, po jakie narzędzie sięgnie chirurg, operację przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym, czyli pod narkozą. Jeśli konieczny jest zabieg konizacji, kobieta musi kilka dni pozostać w szpitalu.
Czy po leczeniu farmakologicznym lub po zabiegu usunięcia nadżerki mamy gwarancję, że w szyjce macicy nie powstanie nowa ranka?
Niestety, nie ma takiej gwarancji. Jeśli kobieta choć raz w życiu miała już nadżerkę, wzrasta ryzyko, że nowa nadżerka może się kiedyś znowu utworzyć w szyjce macicy.
Czy w jakiś sposób można to ryzyko zmniejszyć?
Można. Przede wszystkim trzeba nie dopuszczać do stanów zapalnych narządu rodnego, a jeśli już się one pojawią - kobieta musi się leczyć. Należy też przestrzegać terminów wizyt kontrolnych u ginekologa (raz na pół roku) i co rok wykonywać cytologię. Badanie to pomaga wykryć stany zapalne, które mogą być przyczyną nawrotu choroby.
Czytaj także:
Kłykciny konczyste: obco brzmiąca nazwa, częsty problem
HPV wirus brodawczaka ludzkiego
