Czy myjesz codziennie zęby? Oburzysz się: oczywiście! A jednak prawda jest taka, że większość z nas nie ma o porządnym myciu zębów zielonego pojęcia. Szorujemy, zamiast szczotkować. Myjemy zęby zbyt krótko. Używamy niewłaściwych szczoteczek, i to zbyt długo. Zapominamy o czyszczeniu przestrzeni międzyzębowych, myciu języka. Poznaj podstawowe zasady higieny jamy ustnej. Jeśli jednak przyplącze się próchnica, znajdziesz tu także pocieszenie. Wizyta u dentysty teraz naprawdę może być przyjemnością.
Wyższa szkoła mycia
Zęby powinniśmy dokładnie czyścić po każdym posiłku, a bezwzględnie po śniadaniu i po kolacji. Na cały zabieg powinniśmy każdorazowo poświęcić 8-10 minut.
1. Z przestrzeni między zębami usuwamy resztki jedzenia za pomocą specjalnej wykałaczki.
2. Płuczemy usta płynem typu anti-plaque zmiękczającym osad.
3. Na suchą szczoteczkę nakładamy pastę i około 3 minut szczotkujemy zęby, nie za mocno, żeby nie poranić dziąseł i nie zarysować szkliwa. Płuczemy usta.
4. Czyścimy przestrzenie międzyzębowe nitką dentystyczną. Do zębów rosnących bardzo ściśle lepsze są specjalne taśmy, dla osób, które mają szerzej rozstawione zęby - szczoteczka międzyzębowa (wygląda jak miniaturka szczotki do butelek). Uniwersalny i bardzo skuteczny jest specjalny irygator (np. Braun Water Pick), czyszczący przestrzenie międzyzębowe wodą pod dużym ciśnieniem.
5. Teraz kolej na... język. Na nim też gromadzą się bakterie. Jeśli tył języka pokryty jest nalotem, warto go ściągać szczotką do języka lub specjalną skrobaczką.
6. Na zakończenie warto jeszcze raz wypłukać usta specjalnym płynem. Pomoże on zapobiegać próchnicy, paradontozie, odświeżyć oddech, wzmocnić szkliwo, a nawet lekko wybielić zęby.
Z prądem i bez
Dla większości osób odpowiednia jest szczoteczka ze sztucznego włosia o średniej twardości (z ang. medium). Jeśli dziąsła krwawią w czasie mycia, lepiej jest sięgnąć po miękką szczoteczkę (z ang. soft), lub przeznaczoną do zębów wrażliwych (z ang. sensitive). Twardej (z ang. hard) mogą używać tylko nieliczni. Szukaj szczoteczek z włosiem o różnej długości, z pęczkami włókien poustawianymi pod różnym kątem lub z gumowymi wyrostkami, które masują dziąsła. Szczotkę trzeba wymieniać najdalej co dwa-trzy miesiące. Szczoteczki elektryczne dużo szybciej zamieniają pastę w pianę, dzięki czemu związki fluoru lepiej docierają do zębów. Skuteczniej także usuwają płytkę nazębną. Ułatwiają - zwłaszcza dzieciom - dokładne czyszczenie zębów. Większość modeli automatycznie wyłącza się, gdy szczotkę dociskamy za mocno. Niektóre szczoteczki mają wbudowany timer, który po dwóch minutach sygnalizuje koniec mycia lub wyłącza urządzenie. Szczoteczki soniczne emitują fale dźwiękowe, które rozkruszają płytkę nazębną; są łagodne dla dziąseł i wrażliwych zębów. Elektryczna szczotka nie wszystkim jednak przypadnie do gustu. Niektóre osoby są wrażliwe na jej wibracje.
Na wzmocnienie
By wzmocnić szkliwo i zmniejszyć ryzyko próchnicy, warto w gabinecie stomatologa lub higienistki skorzystać z zabiegów:
- Fluoryzacji kontaktowej. Stomatolog pokrywa zęby bezpośrednio preparatem zawierającym fluorek sodu albo specjalną pianką z fluorem wypełnia nakładki-szyny i zakłada je na cztery minuty na zęby. Cząsteczki tego związku wnikają w szkliwo i wzmacniają je. Fluoryzowanie warto powtarzać co pół roku. Można go stosować już na pierwszych stałych zębach u dziecka (pianka od 7. roku życia) oraz u dorosłych.
- Uszczelniania (lakowania) bruzd. Istniejące na zębach (głównie trzonowych) bruzdy trudno jest doczyścić, a w tych miejscach szkliwo jest słabiej zmineralizowane i łatwiej tam o próchnicę. Zdrowe zęby warto w gabinecie stomatologa pokryć specjalnym uszczelniaczem. Zabieg jest bezbolesny. Co pół roku trzeba sprawdzać szczelność powłoki i w razie ubytków - uzupełnić ją.
Wyścigi z próchnicą
Czasem mimo naszych wysiłków na zębie pojawia się matowa plamka. To zwiastun próchnicy. Jej sprawcami są bakterie. Powodują one powstawanie kwasów organicznych, które rozpuszczają i wypłukują jony wapnia ze szkliwa zębów. Szkliwo staje się porowate, a na jego powierzchni pojawia się plamka próchnicy. Na tym etapie czasem zamiast borowania wystarczy fluoryzacja kontaktowa i lakowanie. Musimy jednak jak najszybciej zgłosić się do stomatologa.
Wiertło? Laser? Żel? Powietrze?
Bardziej zaawansowaną próchnicę leczy się, usuwając zmienioną tkankę zęba i zakładając wypełnienie (plombę). W niektórych gabinetach popularne i nielubiane borowanie zastępuje żel Carisolv, laser lub powietrze pod dużym ciśnieniem. Żelem nasącza się powierzchnię zęba, a potem zeskrobuje zębinę zaatakowaną przez próchnicę i wypełnia ubytek plombą. Czasem trzeba użyć także wiertła, żeby dobrze doczyścić ubytek i uzyskać chropowatą powierzchnię, której plomba lepiej się trzyma. Kiedy próchnica obejmuje spory obszar lub jest w trudno dostępnym miejscu, żel nie zda egzaminu. Laser dużej mocy tnie tkankę jak skalpel. Jest to zabieg szybki, zwykle nie jest konieczne znieczulenie. Światło lasera działa odkażająco. Zabieg wymaga doświadczenia lekarza i dobrego sprzętu. Abrazja powietrzna to najnowsza metoda usuwania niewielkich ubytków próchnicowych. Z głowicy specjalnego urządzenia wydobywa się strumień drobin tlenku glinu. Głowica nie dotyka zęba, a pacjent nie czuje wibracji, bólu. Zabieg nie powoduje mikrouszkodzeń zdrowej tkanki.
Ząb, plomba zębowa
Obecnie plomby wykonuje się z materiałów obojętnych chemicznie i nieuczulających. Kompozytowe - bywają chemoutwardzalne (twardnieją, gdy wymiesza się ich składniki) i światłoutwardzalne (po wypełnieniu ubytku utwardza się je wiązką światła halogenowego). Kompozyty są twarde i doskonale imitują kolor zęba. Zaraz po zejściu z fotela można jeść, pić.
- Glasjonomerowe łatwiej się ścierają. Stosuje się je najczęściej do wypełnień ubytków przy szyjce zęba lub używa jako podkładu pod kompozyt. Zawierają fluor, który chroni przed wtórną próchnicą.
- Inlay - zwykle wykonany jest ze złota lub porcelany. Stosuje się go, gdy ubytki są zbyt duże, by je wypełnić tradycyjną plombą, a zbyt małe, by założyć koronę. Stomatolog oczyszcza ząb, pobiera jego odcisk i w pracowni protetycznej wykonuje się inlay.
- Do wypełnienia zębów mlecznych u dzieci stomatolodzy mogą użyć mieszanki glasjonomeru i kompozytu MagicFil. Plomba może mieć kolor morski, niebieski, jagodowy, żółty, uniwersalny. Zawiera fluor.
Kanał
Jeśli w porę nie odwiedzimy dentysty, bakterie przemieszczą się w głąb zęba. Ząb zacznie wtedy boleć i będzie wrażliwy na zmiany temperatury. Jeśli próchnica wniknie do miazgi, trzeba ją usunąć (leczenie kanałowe). Gdy dostęp do korzeni jest utrudniony, najpierw trzeba "zatruć" ząb specjalnym preparatem i po kilku dniach usunąć miazgę. Potem lekarz oczyszcza kanały zęba, wypełnia je specjalną pastą stomatologiczną i zakłada plombę. Ząb jest martwy, łatwo może się ukruszyć.
Próchnica atakuje ciało
Trzeba pamiętać, że bakterie powodujące próchnicę mogą "zatruwać" cały organizm. Zaniedbana próchnica bywa przyczyną zapalenia uszu, migdałków, stawów, przyczynia się do schorzeń nerek, serca, przewodu pokarmowego. Zepsute zęby mogą wywołać tak groźne choroby, jak: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, nerwu wzrokowego, jajników czy gruczołu krokowego (prostaty).
Uśmiech Kowalskiego
Przeprowadzone niedawno w Polsce badania wykazały, że 11 proc. kobiet i 30 proc. mężczyzn wcale nie myje zębów. Aż 99 proc. dorosłych ma próchnicę. Tylko 15 proc. Polaków chodzi regularnie do dentysty. Co trzeci z nas przed ukończeniem 18. roku życia traci pierwszy stały ząb, a co ósmy czterdziestolatek cierpi na zaawansowane stany zapalne dziąseł.
Kamień na kamieniu
Kamień nazębny trzeba zdejmować z zębów co najmniej raz w roku albo częściej, według potrzeb pacjenta. Najczęściej do usuwania kamienia używa się narzędzi wytwarzających ultradźwięki lub pneumatycznych (wtedy zabieg przypomina piaskowanie). Po usunięciu kamienia zęby trzeba wypolerować (na chropowatych łatwiej tworzyłby się nowy osad). Po zdjęciu kamienia powierzchnia zęba na krótki czas staje się nadwrażliwa.
