Najczęściej dochodzi do niej w najbardziej obciążonym odcinku lędźwiowym, gdzie ostatni kręg lędźwiowy (L5) ześlizguje się ku przodowi od pierwszego kręgu krzyżowego (S1). Podobnie jak przy zwyrodnieniu może nie być żadnych objawów, ale zdarza się też, że są one bardzo poważne:
Objawy
- ucisk korzeni nerwowych i związany z tym ból
- utrudnione chodzenie
- ograniczone ruchy kręgosłupa w miejscach chorych
- zwiększa się napięcie mięśni zginaczy biodra, które biegną od kości miednicy aż do kości piszczelowej, co uniemożliwia np. zgięcie nóg w biodrach przy wyprostowanych kolanach (skłon)
- lędźwiowa część kręgosłupa jest nadmiernie wygięta ku przodowi (hiperlordoza); przy przejściu odcinka lędźwiowego w krzyżowy kręgosłup nadmiernie wygina się ku tyłowi (hiperkyfoza), by skompensować przesunięcie środka ciężkości wywołane przemieszczeniem trzonów kręgów
- jeśli górny kręg z dolnego ześlizgnie się całkowicie (spondyloptoza), skraca się tułów
Przyczyny
Do ześlizgnięcia może dojść w wyniku:
- wrodzonego defektu kręgu L5 lub S1, często współistniejącego z ukrytym rozszczepem kręgosłupa;
- zwyrodnienia dysku, w następstwie czego dochodzi do niestabilności stawu i stopniowego zsuwania się kręgu (zwykle L4 z L5); towarzyszy temu ucisk na korzenie nerwów na poziomie L5, związany z przerostem więzadeł i istnieniem osteofitów;
- urazu uszkadzającego łuk lub trzon kręgu;
- uogólnionej patologii kości (np. choroby Pageta) prowadzącej do ich osłabienia, nieprawidłowej przebudowy i przez to osłabienia tylnej części kręgów, co powoduje ześlizgnięcie;
- wrodzonej spondylolistezy; wówczas pierwszym objawem jest zwykle niezbyt silny ból okolicy lędźwiowej, niekiedy promieniujący do pośladków i tylnej części ud, pojawiający się podczas nasilonej aktywności fizycznej. Jego nasilenie rzadko zależne jest od stopnia ześlizgnięcia, większy wpływ ma raczej niestabilność "zwichniętego" połączenia kręgów. Ze stopniem przemieszczenia częściej korelują objawy neurologiczne związane z uciskiem korzeni nerwowych (zwykle na poziomie kręgu S1);
- spondylolistezy wywołanej zmianami zwyrodnieniowymi; chory (zwykle w starszym wieku) uskarża się na ból krzyża promieniujący do nogi/nóg, niekiedy z towarzyszącym "opadaniem" stopy, oraz na konieczność przystawania i zmiany pozycji ciała, by móc kontynuować spacer.
Rozpoznanie
Na podstawie wywiadu oraz badania czynnościowego: lekarz wyczuwa "schodek" na kręgosłupie, przesuwając po nim dłonią.
Leczenie
Leki przeciwbólowe i rozluźniające mięśnie. Wskazaniem do operacyjnej stabilizacji kręgosłupa jest utrzymujący się mimo podawania leków ból oraz powiększające się ześlizgnięcie (grozi uciskiem na rdzeń kręgowy).
