Uraz mechaniczny bądź choroba to dwie podstawowe przyczyny występowania uszkodzeń na skórze. Do najczęściej występujących ran należą:
- rany cięte
- rany kłute
- rany tłuczone
- rany szarpane
- rany kąsane
Bardzo często zdarza się, że wraz z przerwaniem ciągłości skóry uszkodzone zostają struktury wchodzące w skład mięśni, naczyń krwionośnych, nerwów, ścięgien, kości czy stawów.
Rany cięte, czyli jakie?
Ten rodzaj zmiany powstaje zazwyczaj wskutek działania ostrych i tnących przedmiotów. Dzieli się je na rany proste (klasyczne i niegroźne skaleczenie), cięte, gdy część tkanki zostaje odcięta oraz tzw. rany cięte płatowe. O tych ostatnich mówi się, gdy fragment czy płat skóry zostaje nadcięty, ale nadal ma połączenie z resztą ciała. Różnią się one głębokością oraz wielkością uszkodzonego płata. Do ran ciętych należy także rana drążąca część ciała. Mówi się o nich gdy uszkodzenie pojawia się w obrębie klatki piersiowe, brzucha czy głowy (np. rany czaszkowo-mózgowe).
Rany kłute
Powstają gdy ostro zakończone narzędzie (np. nóż, gwóźdź) przebije się przez warstwę skóry lub zostanie w nią wbite. Rana kłuta to także ta, która powstaje wskutek ukłucia owada lub ukąszenia. Nie dochodzi do dużego rozerwania tkanek, a po wyjęciu przedmiotu, który spowodował uszkodzenie rozcięte partie skóry znacznie zbliżają się do siebie. Bardzo często jego usunięciu towarzyszy niewielkie krwawienie. Czasem, zwłaszcza przy niewielkich urazach mogą tworzyć się krwiaki. Ból zazwyczaj jest bardzo niewielki. W przypadku gdy ranę pozostawiło zwierzę czy owad, przedostające się do krwioobiegu substancje drażniące czy trujące wywołują dolegliwości typowe dla zatrucie. Może rozwinąć się stan zapalny lub dojść do martwicy tkanek.
Szarpane, tłuczone i szarpano-tłuczone
Rany szarpane powstają przy ugryzienia np. psa, lub przy bardzo mocnym pociągnięciu, przez narzędzie mechaniczne znajdujące się w ruchu. Ten rodzaj rany nazywany jest raną dartą, skóra wygląda jak oderwana od reszty ciała. Brzegi ran szarpanych są zazwyczaj cienkie, postrzępione i poszarpane. Krwawienie zazwyczaj jest niewielkie, a ból niezbyt silny. Pozostające niekiedy we wnętrzu rany kawałki „oderwanej” tkanki mogą sprzyjać infekcjom bakteryjnym czy rozwojowi stanu zapalnego.
Rany - pierwsza pomoc
W pierwszej kolejności rana powinna zostać przemyta (czystą wodą, wodą z mydłem lub borową). Należy usunąć z niej elementy czy substancje, które dodatkowo podrażniają skórę oraz pozostałości tkanek, płynu surowiczego i innych wydzielin. Zapobiega to wystąpieniu groźnych zakażeń. Po zdezynfekowaniu rany zakłada się opatrunek, lub w przypadku głębszych uszkodzeń, szwy.
Jeśli rana ma nieregularne krawędzie lub mamy do czynienia z raną tłuczoną, szarpano-tłuczoną lub gdy część tkanki została utracona, doszło do zakażenia rany konieczne jest kilkakrotne oczyszczanie i dezynfekowanie uszkodzonej skóry. Osoba, która podjęła się opatrzenia rany, jeśli to możliwe, przed rozpoczęciem udzielania pomocy powinna bardzo dokładnie umyć ręce.
Jak prawidłowo oczyszczać rany?
- w pierwszej kolejności uszkodzoną skórę płuczemy dużą ilością bieżącej wody, następnie, z pomocą gazy przemywamy ją wodą z mydłem, w kierunku od środka rany na zewnątrz. Jeśli w ranie znajduje się jakiś przedmiot lub odłamek należy go bardzo ostrożnie wyjąć (najlepiej pincetą).
- do zdezynfekowania rany warto sięgnąć wodę utlenioną (w skrajnych przypadkach może być zastąpiona przegotowaną wodą), dzięki małym pęcherzykom powietrza, które powstają przy kontakcie z raną jest ona nie tylko oczyszczona, ale i chroniona przed laseczkami tężca (doskonale czują w warunkach beztlenowych). Woda utleniona pozwala także powstrzymać krwawienie, do dezynfekcji nie zaleca się używania alkoholu, ponieważ dodatkowo podrażnia uszkodzoną skórę, jego zastosowanie w celu oczyszczenia ma sens jedynie w przypadku zdrowej i nie uszkodzonej skóry
- kolejny etap to opatrunek, czasem (gdy ryzyko zabrudzenia rany jest bardzo małe), aby przyśpieszyć gojenie zostawia się ją bez żadnego zabezpieczenia, ze ze względu na korzystny wpływ promieni słonecznych.
