Kaszel to naturalny odruch organizmu. Ma na celu pozbycie się z dróg oddechowych bakterii, zanieczyszczeń lub zalegającej wydzieliny. Jest jednym z tych zjawisk, które pojawiają się przy wielu dolegliwościach, dlatego czasem trudno jest ustalić jego przyczynę.
Pod względem obecności wydzieliny kaszel może być produktywny lub nieproduktywny. Ten pierwszy, zwany inaczej wilgotnym lub mokrym, pomaga wykrztusić zalegający w drogach oddechowych śluz. Drugi zaś to tak zwany kaszel suchy. W tym wypadku w gardle ani oskrzelach nie występuje wydzielina, zatem jego obecność nie przynosi organizmowi korzyści. Kaszel można też podzielić ze względu na czas trwania:
- Ostry – trwa do trzech tygodni. Występuje najczęściej w wyniku infekcji wirusowych, bakteryjnych lub reakcji alergicznych.
- Podostry – trwa od trzech do ośmiu tygodni. To częsta reakcja organizmu po przebytym zakażeniu wirusowym górnych dróg oddechowych. To uciążliwe zjawisko, jednak jego obecność świadczy o tym, że uszkodzone tkanki się regenerują.
- Przewlekły – trwa przez ponad osiem tygodni. Może być symptomem chorób przewlekłych lub wynikiem palenia papierosów.
Skąd się w ogóle bierze kaszel?
Wiemy już, że to reakcja obronna organizmu, ale przed czym musimy się bronić? Zagrożeń może być wiele. Te, które od razu przychodzą do głowy, to oczywiście infekcje wirusowe i bakteryjne. Pojawiają się szczególnie w okresie obniżonej odporności i łatwo zarazić nimi drugą osobę. Częściej padamy ofiarą tych wirusowych, gdy zakażeniu ulegają narządy dróg oddechowych, na przykład gardło, krtań czy oskrzela. Infekcją o podłożu bakteryjnym, która wywołuje ostry kaszel, jest na przykład krztusiec.
Kaszel może być też wynikiem reakcji alergicznej lub odpowiedzią na fizyczne zanieczyszczenia, które znajdą się w drogach oddechowych. Są to na przykład pyłki unoszące się w powietrzu lub jedzenie, które - zamiast do przewodu pokarmowego - trafi do dróg oddechowych. Zdarza się również po wysiłku fizycznym – tu należy dokładnie obserwować pojawiający się kaszel, może bowiem świadczyć między innymi o zbyt słabej rozgrzewce, w skrajnych wypadkach zaś zwiastować astmę powysiłkową. To przykłady kaszlu podostrego. Należy jednak pamiętać, by nie ignorować ani tego ostrego, ani podostrego, ponieważ niedoleczony kaszel może przeobrazić się w przewlekły.
Jeśli zaś chodzi o ten ostatni, najczęściej świadczy on o poważniejszych dolegliwościach dróg oddechowych. Najpopularniejszymi przykładami są: astma, zespół przewlekłego kaszlu związany z górnymi drogami oddechowymi (dawniej: zespół przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła), przewlekłe zapalenie oskrzeli czy refluks żołądkowo-przełykowy.
Kaszel palacza to coś, o czym często słyszy się chociażby w reklamach. Jest spowodowany podrażnieniem nabłonka rzęskowego w drogach oddechowych, który chroni płuca przed zanieczyszczeniami z zewnątrz. To również rodzaj przewlekłego kaszlu.
Kiedy kaszel powinien nas zmartwić?
Ponieważ kaszel jest zjawiskiem powszechnym i obecnym przy wielu dolegliwościach, raczej nie wpada się w panikę, gdy tylko się pojawi. Zwykle postanawiamy go przeczekać, ewentualnie wspierając się specyfikami dostępnymi w aptekach lub przygotowanymi samodzielnie w domu. Kiedy warto wybrać się do lekarza?
Kaszel wymaga konsultacji ze specjalistą wtedy, gdy czas jego trwania znacznie się wydłuża. Nie powinno nas martwić, jeśli trwa od kilku dni do kilku tygodni. Przy szóstym tygodniu warto zwracać na niego większą uwagę, zaś ten ciągnący się przez ponad osiem tygodni należy koniecznie skonsultować z lekarzem. Jeżeli podczas kaszlu zaobserwujemy odkrztuszanie krwawej wydzieliny, obowiązkowo powinniśmy się wybrać do specjalisty - nawet jeśli trwa to przez dwa dni.