Nerki są niezwykle ważnym ludzkim narządem, a zarazem niewiele o nich wiemy. W powszechnej świadomości, gdy chorują, to po prostu bolą, tymczasem wiele ich problemów rozwija się bezobjawowo. Warto uświadomić sobie, jak istotne zadania wykonują, bo być może choćby to przekona do zadbania o nie i wykonywania przynajmniej podstawowych badań profilaktycznych, pozwalających ocenić ich funkcje, czyli badania ogólnego moczu i kreatyniny w surowicy wraz z GFR.
Zdecydowanie więcej na ten temat:
Nerki to organ parzysty. Każda ludzka nerka waży najczęściej od 115 do 170 gramów. Każdego dnia przez nerki przepływa ok. 1500 litrów krwi, z czego do 200 litrów wymaga pełnej filtracji. W jej wyniku powstają aż 2 litry odpadów, które przekazywane są do moczowodów. Co ważniejsze: z tym zadaniem doskonale poradzi sobie jedna zdrowa nerka. Spadek wydolności narządowej nawet do 40 proc. nie jest odczuwalny przez organizm. Stąd możliwe są przeszczepy narządu od żywego dawcy bez wyraźnego uszczerbku na jego zdrowiu.
Położenie i budowa nerek
Nerki wyglądem przypominają ziarna fasoli. Są położone poniżej żeber, w tylnej części brzucha, zaotrzewnowo. Oznacza to, że od większości narządów jamy brzusznej są oddzielone elastyczną, cienką błoną zbudowaną z tkanki łącznej, zwaną otrzewną. Po co? To skuteczna ochrona przed urazami. Niestety, od tyłu nerki nie mają tak skutecznych zabezpieczeń, ale zarazem takie urazy zdarzają się znacznie rzadziej.
Dwie główne części ludzkiej nerki to kora i rdzeń. Kora zbudowana jest z nefronów o krótkiej pętli. Rdzeń z piramid nerkowych, tworzonych przez nefrony o długiej pętli. Piramid jest zwykle od 10 do 20. Nefronów ok. półtora miliona.
To właśnie nefrony filtrują całą krew, która trafia do nerek, a sam proces oczyszczania jest złożony i dość skomplikowany. Nefrony tworzy ciałko nerkowe i kanalik nerkowy. Ciałko nerkowe składa się z kłębuszka nerkowego i otaczającej go torebki Bowmana. Kłębuszek nerkowy pełni kluczową rolę w filtracji. Drobnymi naczyniami (tętniczkami), pod ciśnieniem, krew wtłaczana jest do kłębuszka. Dalej tętniczki rozgałęziają się, tworząc ostatecznie gęstą sieć naczyń włosowatych.
Wraz ze zwężaniem się naczyń, zmniejsza się ich światło, a substancje rozpuszczone we krwi nie mogą się swobodnie przemieszczać, wreszcie nie mieszczą się już i to wymusza ich przejście do torebki Bowmana. Tu powstaje niestężony mocz pierwotny, który trafia do kanalika nerkowego.
Kanalik nerkowy tworzą kanalik proksymalny, pętla Henlego i kanalik dystalny. Jego zadanie to przygotowanie moczu ostatecznego, po wcześniejszym zagęszczeniu i odzyskaniu jeszcze przydatnych minerałów z moczu.
Proces jest skomplikowany, ale skuteczny: pozwala nie tylko usunąć produkty przemiany materii, ale także regulować ciśnienie krwi i kontrolować poziom minerałów w organizmie.
Tymczasem filtracja to nie jedyne zadanie do wykonania przez nerki.
Nerki a produkcja hormonów
Nerki produkują trzy hormony: erytropoetynę, reninę i kalcytriol.
Erytropoetyna znana bardziej jako EPO, w formie syntetycznej jest skutecznym, zabronionym środkiem dopingowym w sporcie. EPO wpływa bowiem na szpik kostny i produkcję czerwonych krwinek, a te podnoszą wydolność naszego organizmu.
Renina uczestniczy w procesie regulacji ciśnienia krwi i gospodarki sodem oraz potasem. Potas i sód to minerały bardzo ważne dla prawidłowej pracy całego układu krążenia, w tym serca. Sód jest organizmowi niezbędny, ale w określonych ilościach. W nadmiarze nerki wyjątkowo go nie lubią. Głównym źródłem sodu w naszej diecie jest sól. Prawidłowe ciśnienie krwi świadczy o dobrostanie naczyń krwionośnych i zmniejsza znacząco ryzyko wystąpienia zawału czy udaru. Stąd: widać, że praca nerek ma znaczny wpływ na układ krwionośny, a ich ciężkie schorzenia, niestety, nieraz idą w parze z chorobami układu krążenia.
Kolejny hormon wytwarzany w nerkach - kalcytriol - wspiera nasze kości i układ odpornościowy, wpływając na przyswajanie wapnia.
Dbaj o nerki
By nerki mogły wypełniać swoje funkcje, muszą być zdrowe. Znacznie zwiększasz szanse, że właśnie tak się stanie, jeśli przestrzegasz 8 złotych zasad dla zdrowia nerek:
- Bądź osobą aktywną
- Kontroluj poziom cukru we krwi
- Mierz ciśnienie
- Jedz zdrowo i utrzymuj prawidłową wagę
- Pij ok. 1,5-2 litry dziennie, a jak lekarz pozwoli: nawet trzy
- Nie pal
- Nie nadużywaj leków, nawet tych bez recepty
- Ogranicz spożycie soli
Prosta recepta. Co ważniejsze - działa!
Każdy punkt ma znaczenie. Przykładowo: woda nie tylko ułatwia cały proces filtracji, ale jest też doskonałym źródłem potasu czy wapnia, w formie elektrolitów. Zatem: zapewniasz nerkom ulgę w pracy i dostarczasz w wygodny sposób potrzebne składniki.
