Potylica - gdzie się znajduje, z czym może się wiązać jej ból?

Potylica to tylna część czaszki człowieka, która osłania mózg w dolnej oraz tylnej części. W obszarze potylicy często pojawia się ból, który może mieć różne podłoże. Jak zbudowana jest potylica? Co może oznaczać ból z tyłu głowy i kiedy należy zwrócić się z tym problemem do lekarza? Czy spłaszczenie potylicy u niemowlaka powinno być powodem do zmartwień?

Potylica u człowieka - anatomia

U człowieka, podobnie jak u innych ssaków, a także ptaków, w części potylicznej znajduje się kość potyliczna, która jest złożona z czterech części, z których największą jest część podstawna. Stanowi ją płaski fragment kości przyjmujący kształt klina. W tej części kości potylicznej znajduje się chrząstkozrost klinowo-potyliczny, który łączy się z trzonem kości klinowej. Początkowo część ta jest zbudowana z tkanki chrzęstnej szklistej, a w wieku około 18-25 lat zmienia się w tkankę kostną. Oprócz tego na kość potyliczną składają się dwie części boczne oraz łuska potyliczna.

Ból głowy potylica - jakie mogą być jego przyczyny?

Ból głowy w części potylicznej bardzo często ma charakter promieniujący. Oznacza to, że ognisko bólu umiejscowione jest w tylnej części głowy i promieniuje w kierunku barków oraz karku, a także przedniej części głowy. Ból tego typu może być spowodowany przez wiele nieprawidłowości:

1. Przemęczenie i stres: w wielu przypadkach dolegliwości bólowe tego typu są spowodowane przemęczeniem oraz długotrwałym stresem. W takich przypadkach ból zwykle mija po ustąpieniu napięcia i wypoczynku.
2. Ucisk nerwów: kolejną możliwą przyczyną bólu potylicy jest nerwoból, który powstaje na skutek uszkodzenia odcinka szyjnego kręgosłupa albo rozwoju zwyrodnienia. Wówczas dochodzi do ucisku nerwów, czego skutkiem są przewlekłe albo częste bóle występujące w tylnej części głowy. Do pojawienia się nerwobólu może prowadzić także długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej oraz stres, które wywołują napięcie szyi. Taki specyficzny rodzaj nerwobólu zazwyczaj występuje tylko po jednej stronie głowy, pojawia się nagle i jest bardzo silny, a często towarzyszą mu takie objawy, jak zaburzenia widzenia, szum w uszach, nudności oraz nadmierna wrażliwość na dotyk. Nerwobóle tego typu są wywołane przez uszkodzenie (najczęściej wywołane stresem, silną traumą albo urazem kręgosłupa) nerwu potylicznego i nazywane są neuralgią Arnolda. Neuralgię Arnolda, która jest wywołana przez stres leczy się za pomocą środków przeciwbólowych oraz sterydów, a czasami pacjentowi zaleca się przyjmowanie leków antydepresyjnych.
3. Zmiany w obszarze kręgosłupa: dolegliwości bólowe w tylnej części głowy bardzo często są spowodowane występowaniem zmian zwyrodnieniowych odcinka szyjnego kręgosłupa, stanem zapalnym albo wadami wrodzonymi w tym obszarze kręgosłupa. Ból może pojawić się także na skutek uszkodzenia odcinka szyjnego kręgosłupa w wyniku wypadku. W takim przypadku ból jest tępy i promieniuje w kierunku szyi oraz barków. Dolegliwości tego typu nie należy lekceważyć, ponieważ mogą skutkować poważnymi powikłaniami. Leczenie należy rozpocząć od zdiagnozowania przyczyny problemu.
4. Zmiana o charakterze łagodnym lub złośliwym: przewlekły albo często powtarzający się ból może być również spowodowany poważnym problemem zdrowotnym, takim jak na przykład guz występujący w obszarze potylicznym albo w odcinku szyjnym kręgosłupa. Należy pamiętać, że guz występujący na potylicy nie zawsze jest zmianą złośliwą. W przypadku wykrycia jakiejkolwiek zmiany w obszarze potylicznym konieczna jest wizyta u lekarza i przeprowadzenie odpowiednich badań, które wykluczą chorobę nowotworową. Występowanie zmian nowotworowych w rejonie potylicy często objawia się zestawem charakterystycznych dolegliwości, do których należą:

• Nudności,
• Zawroty głowy,
• Dzwonienie w uszach,
• Zaburzenia widzenia,
• Mrowienie dłoni, stóp, ust.

Płaska potylica u niemowlaka

Wygląd i kształt potylicy są powodem zmartwień wielu młodych rodziców. Niepokój budzi szczególnie spłaszczenie potylicy oraz to, że jest ona miękka. Deformacje potylicy powstają najczęściej na etapie życia płodowego, chociaż mogą pojawić się również podczas porodu lub po nim. Kość potyliczna niemowlaka może się spłaszczać, gdy dziecko przechodzi przez kanał rodny kobiety albo po porodzie przez długi czas leży na plecach. Warto pamiętać, że kości noworodka są bardzo miękkie, więc łatwo ulegają odkształceniom. Miękkości potylicy nie należy jednak lekceważyć, ponieważ może ona być jednym z objawów niedoboru witaminy D i krzywicy.