Dorosły człowiek ma 8 siekaczy, 4 kły, 8 zębów przedtrzonowych i 12 zębów trzonowych (razem z ósemkami). Łącznie 32 zęby (dzieci mają ok. 20 tzw. zębów mlecznych, z czasem na ich miejscu zaczynają pojawiać się ich stałe odpowiedniki). To, co jest widoczne z jamy ustnej to korona, korzeń zęba ukryty jest w dziąśle - tkwią bezpośrednio w kości i odpowiadają za to, aby zęby były prawidłowo ustawione.
Takich korzeni ząb może mieś jeden, dwa lub trzy. Bardzo rzadko zdarzają się sytuacja gdy jest ich więcej. Mogą mieć także różne kształty i rozmiary. Zdarzają się korzenie proste zagięte lub takie, które zlewają się ze sobą. Pomiędzy koroną a korzeniem znajduje się tzw. szyjka zębowa.
Wnętrze zęba zbudowane jest z tzw. komory, czyli wolnej przestrzeni oraz kanału korzeniowego, w którym znajduje się miazga, czyli żywa tkanka, która jest unerwiona i unaczyniona. Dodatkowo w skład zęba wchodzą jeszcze szkliwo, zębina oraz cement.
Budowa zęba - szkliwo
Szkliwo to cienka (jej grubość nie przekracza 2 mm), ale bardzo twarda tkanka, która znajduje się na powierzchni zęba. Ciągnie się od szyjki zęba i pokrywa całą koronę. Szkliwo niemal w 99 proc. składa się ze związków nieorganicznych, zaledwie jeden procent jego składu to woda i związki organiczne. Szkliwo wytwarzane jest jedynie w trakcie rozwoju zęba (tzw. odontogenezy). Za jego produkcję odpowiadają komórki nazywane ameloblastami. Niestety kiedy ząb przestaje już rosnąć szkliwo także przestaje być wytwarzane, tym samym tracimy możliwość odbudowywania szkliwa.
Budowa zęba - zębina
Ma grubość kilku milimetrów i jest bardzo twarda. Znajduje się tuż pod szkliwem i wchodzi w skład zarówno korony jak i korzeni zębów. W 20 proc. zbudowana jest z substancji organicznych, przede wszystkim z włókien kolagenowych oraz w 70 proc. z srebrochłonnych, które otoczone są przez związki mineralne (dwuhydroksyapatyt). Zębina pełna jest kanalików zębinowych, które biegną przez zębinę od miazgi w kierunku szkliwa. Tylko nieliczne z nich docierają do styku szkliwno-zębinowego, niektóre z nich kończą się już na zębinie.
Pojedynczy kanalik zębinowy zbudowany jest z wypustki odontoblastu (komórka miazgi, odpowiedzialnej za produkcję zębiny), włókna nerwowego oraz płynu kanalikowego. Zębina wytwarzana jest przez całe życie zęba, pod warunkiem, że ząb jest zdrowy. Dodatkowo zębinę dzieli się na trzy rodzaje:
- zębina pierwotna (pierwszorzędowa) – wytwarzana jest podczas rozwoju zęba, przestaje być wytwarzana, gdy wierzchołek korzenia zęba w pełni się wykształci;
- zębina wtórna – zaczyna być produkowana od chwili gdy ząb przestanie już rosnąć i wytwarzana jest do końca życia;
- zębina trzeciorzędowa – zaczyna być wytwarzana w sytuacji, gdy ząb zaczyna się psuć, nazywana bywa zębiną odczynową lub naprawczą.
Miazga zęba
Miazga to żywa tkanka zęba. Wypełnia wnętrze komory zęba, czyli kanały korzeniowe. Ochronę zapewnia jej przede wszystkim szkliwo i zębina. Ponieważ powstała z tych samych tkanek co zębina, ich funkcje są ze sobą ściśle powiązane. Wspólnie tworzą strukturę nazywaną endodontium. Sama miazga skalda się z trzech warstw. Najgłębszą jest warstwa bogatokomórkowa, nad nią znajduje się warstwa ubogokomórkową (nazywaną strefą Weila). Najwyżej znajduje się warstwa odontoblastów (komórek produkujących zębinę), która styka się z najmłodszą częścią zębiny, czyli prezębiną.
Do najważniejszych zdań miazgi należą:
- rejestrowanie bodźców bólowych i w razie potrzeby aktywacja procesów naprawczych czy ochronnych,
- odżywianie i dostarczanie substancji odżywczych oraz tlenu potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania tkanek zęba,
- ochrona, w odpowiedzi na zagrożenie odontoblasty zaczynają produkować dodatkowe warstwy zębiny, które przede wszystkim zabezpieczają miazgę zęba.
Cement
Cement korzeniowy, czyli kostniwo (nazywa się tak ponieważ swoją budową przypomina kość), zbudowany jest zarówno substancji organicznych, jak i nieorganicznych. Należy do tkanek przyzębia, czyli tkanek utrzymujących ząb w zębodole. Pokrywa on cienką warstwą powierzchnię korzenia zęba, jego zewnętrzne warstwy sąsiadują z ozębną. Docierające do cementu włókna kolagenowe dodatkowo stabilizują ząb w zębodole. Cement dodatkowo dzieli się na komórkowy i bezkomórkowy.
To również może cię zainteresować:
