Adrenalina (epinefryna) to hormon, który ma mobilizować organizm w momencie zagrożenia. Wydziela się, kiedy czujemy zdenerwowanie, gniew i stres. Jej rola to przygotowanie nas na niebezpieczne sytuacje.
Za produkcję adrenaliny odpowiedzialne są nadnercza, gruczoły, które znajdują się nad nerkami. Mówi o tym sama nazwa substancji; łacińskie adrenes i greckie epinephros oznaczają po prostu "nad nerkami". Nadnercza nie tylko produkują adrenalinę, lecz także wpływają na metabolizm oraz poziom sodu i potasu w organizmie, a także warunkują rozwój niektórych cech płciowych (wydzielają niewielkie ilości androgenów).
> Zobacz: Hormony nadnerczy - na co wpływają i jak działają?
Jak działa adrenalina?
Gdy adrenalina "uderza nam do głowy", jesteśmy w stanie zrobić rzeczy, których nie potrafilibyśmy wykonać w normalnych warunkach. Nagle mamy więcej siły, biegniemy szybciej i myślimy sprawniej. Tak w wypadku niebezpieczeństwa działa adrenalina.
W chwili zagrożenia mózg informuje ciało, że ma się mobilizować. Błyskawicznie wysyła informacje o niebezpieczeństwie do gruczołów dokrewnych wytwarzających hormony. Najważniejszą rolę w tym procesie odgrywają nadnercza - to właśnie one produkują adrenalinę. W wyniku działania substancji serce przyspiesza, podnosi się ciśnienie tętnicze i krew krąży szybciej. Ciało może pracować sprawniej i jest przygotowane do dużego wysiłku fizycznego.
> Przeczytaj: UKŁAD DOKREWNY (HORMONALNY) - funkcje, budowa i najczęstsze choroby
Razem z adrenaliną wydzielana jest noradrenalina. Ma podobne działanie. Również stosowana jest w przypadku niewydolności krążenia. Tak jak adrenalina podnosi ciśnienie krwi i poziom glukozy. W przeciwieństwie do adrenaliny, noradrenalina nie wpływa na przemianę materii.
Adrenalina w medycynie
Syntetyczna adrenalina wykorzystywana jest do reanimacji. Używa się jej w wypadkach zatrzymania krążenia krwi (np. po zawale serca) w formie zastrzyków dożylnych lub domięśniowych. Adrenalinę stosuje się także przy napadach astmy oskrzelowej - hormon rozszerza oskrzela.
Epinefryna jest zbawienna również podczas gwałtownej reakcji alergicznej (wstrząsu anafilaktycznego). Jak wygląda wstrząs anafilaktyczny? Może wystąpić po kilku lub kilkunastu minutach od zetknięcia z alergenem (np. jadem owada czy orzechami). Ciśnienie krwi się obniża, dochodzi do obrzęku krtani, czasem także skurczu oskrzeli. Chory dusi się i może stracić przytomność. W końcu następuje zatrzymanie krążenia. Podanie adrenaliny w takich sytuacjach ratuje życie chorego, zatem należy natychmiast zadzwonić po pomoc. Istnieje możliwość, że osoba, która jest na coś uczulona, ma przy sobie ampułkę z adrenaliną; wtedy trzeba jak najszybciej ją podać.
> Przeczytaj: Alergia - co pomaga, a co szkodzi?
Adrenalina i stres
Stale produkowane nadmierne ilości adrenaliny nie sprzyjają naszemu zdrowiu. Długotrwały stres, który wytwarza epinefrynę, powoduje podwyższenie ciśnienia krwi i zwężenie naczyń krwionośnych, a także zwiększa poziom glukozy we krwi. Stały stres może zatem grozić - między innymi - miażdżycą i cukrzycą.
Takotsubo, czyli syndrom złamanego serca. Zabija jak zawał pozornie zdrowych ludzi
