Więcej o częstych dolegliwościach i ich przyczynach na Gazeta.pl
Jesteśmy dalecy od popierania samodzielnego rozpoznawania chorób i samoleczenia. Poniższe informacje mają uświadomić, że ból brzucha ma wiele przyczyn, a stosowanie dostępnych bez recepty leków i generalnie bagatelizowanie objawów, to często zły pomysł. Czasem, oczywiście, to wystarczy i nie zaszkodzi. Bywa jednak i tak, że wskazana jest konsultacja u właściwego specjalisty oraz pogłębiona diagnostyka, bo od tego zależy nasze zdrowie, a nawet życie.
Ból brzucha - nim poszukasz ilustracji obrazującej twój problem
Poniżej przedstawiamy ilustracje obrazujące miejsce bólu i wskazujemy prawdopodobną przyczynę. Uwaga, to typowe lokalizacje dolegliwości, a u wielu osób problem nie objawia się klasycznie, więc ostateczne rozpoznanie wcale nie musi się zgadzać. Co więcej - czasem odróżnienie czy boli nas w nadbrzuszu, czy jednak w okolicy pępka, jest trudne, skoro czujemy, że "boli nas wszystko". Ból brzucha bywa promieniujący, rozlany, stąd materiał ma jedynie charakter orientacyjny. Zwykle dopiero nie tylko profesjonalny wywiad lekarski, ale szczegółowe badania, pomogą wyjaśnić, co tak naprawdę się dzieje.
Niezależnie od lokalizacji bólu, zawsze skontaktuj się z lekarzem, gdy masz dodatkowe objawy i:
- podejrzewasz odwodnienie (mocz jest ciemny i skąpy, pojawia się uczucie rozdrażnienia, ciśnienie i tętno są obniżone, skóra staje się zwiotczała, po wzięciu w palce długo nie przyjmuje pierwotnego kształtu),
- wymioty są bardzo obfite lub nie słabną przez sześć godzin,
- biegunka utrzymuje się dłużej niż cztery doby,
- w stolcu jest śluz lub krew,
- gorączka przekracza 39 st. C. lub utrzymuje się ponad trzy doby.
Pamiętaj, że uporczywy, długotrwały ból brzucha, opisywany często przez pacjentów jako:
- "kłucie nożem",
- pieczenie w żołądku,
- uczucie ściskania,
może oznaczać:
- stan zapalny,
- owrzodzenia,
- kamicę,
- niedrożność.
Ból taki nazywamy somatycznym i wymaga zawsze wizyty u lekarza.
Nie wolno też lekceważyć dolegliwości, które dopadają nas nocą. Jeśli ból brzucha jest na tyle silny, że wyrywa ze snu, trzeba poszukać jego przyczyny jak najszybciej.
Pamiętaj, że ból brzucha nie musi oznaczać problemów z układem pokarmowym, a nawet w przypadku jego poważnych schorzeń wcale nie musi wystąpić ta dolegliwość. Choćby problemy z trzustką i wątrobą często przez dłuższy czas nie wiążą się z bólem.
Nawet bardzo dokuczliwy ból brzucha bywa niegroźnym objawem stresu, głodu, przeziębienia czy naturalnych, chwilowych kłopotów po zbyt obfitym posiłku. Bywa jednak także istotnym sygnałem ostrzegawczym, wymagającym kontaktu z lekarzem.
1. Ból brzucha skoncentrowany wokół pępka, chociaż częściej powyżej niego, czasem rozlewający się na cały brzuch.
Taki ból zazwyczaj sygnalizuje:
- przeziębienie lub zatrucie pokarmowe
Możesz sięgnąć po sprawdzone domowe sposoby na takie dolegliwości, gdy twój stan się nie pogarsza i nie masz wymienionych wcześniej objawów wymagających kontaktu z lekarzem.
Nic się nie stanie, jeśli 2-3 dni ograniczysz jedzenie, szczególnie, gdy boli cię gardło lub wymiotujesz, ale absolutnie nie zapominaj o uzupełnianiu płynów.
Pij jak najwięcej, małymi łykami, wodę, ale też herbatki czy kompot.
Wymioty powstrzymuje herbatka imbirowa i mięta,
Przeciw biegunce sprawdza się węgiel medyczny czy borówka czernica.
Gorączkę powyżej 38.5 st. C obniżą leki bez recepty (typu paracetamol lub ibuprofen). Przy niższej temperaturze pozwól pracować układowi odpornościowemu i ogranicz się do sposobów domowych (herbatka z lipy, żeby się wypocić lub chłodna kąpiel: obie metody skuteczne).
2. Ból w środkowej części brzucha, czasem promieniujący do łopatek i kręgosłupa
Pozornie bardzo bardzo przypomina wcześniejszy przykład. Zasadnicza różnica dotyczy jednak charakteru samego bólu. To nie jest problem jednorazowy, nagły. Zazwyczaj objawia się pieczeniem albo uczuciem głodu. Bólowi brzucha towarzyszą:
- mdłości,
- odbijanie,
- gazy,
- wymioty.
Taki ból może oznaczać:
- owrzodzenie żołądka i/lub dwunastnicy
Kiedyś wrzody były poważnym wyzwaniem dla lekarza i pacjenta. Dziś leczenie nie jest zbyt skomplikowane i zwykle jest skuteczne, ale wymaga nadzoru lekarza (podawane są odpowiednio dobrane antybiotyki).
Zdecydowanie więcej na ten temat
3. Ból w nadbrzuszu, czyli powyżej pępka, promieniujący do pleców lub obejmujący część żeber
Jeśli pojawia się taki ból brzucha, a także:
- często towarzyszą mu nawracające wymioty i silne wzdęcia, szczególnie po zjedzeniu obfitego posiłku,
- nie masz apetytu, chudniesz, chociaż się nie odchudzasz,
- masz stany podgorączkowe,
- pojawiają się cuchnące biegunki tłuszczowe,
to całkiem prawdopodobna jest
- choroba trzustki.
Trzeba skonsultować się z lekarzem. Leczenie powinno być nadzorowane przez specjalistę gastroenterologa.
Uwaga! Niebezpiecznym schorzeniem trzustki jest jej ostre zapalenie. Zwykle objawia się inaczej, niż pozostałe problemy z tym narządem. Występują silne, promieniujące bóle brzucha, które bywają zlokalizowane pod pępkiem (stąd dodatkowa strzałka na naszej ilustracji powyżej). Pojawiają się też:
- nudności,
- wymioty,
- zatrzymanie stolca,
- gorączka powyżej 39 st. C.,
- wzrost poziomu cukru we krwi.
Ostre zapalenie trzustki zawsze wymaga leczenia szpitalnego.
4. Duszący ból w tzw. dołku sercowym
Tak czasem objawia się po prostu zgaga, niestrawność.
Jeśli jednak ból:
- nie ustępuje po nabraniu powietrza, ani zmianie pozycji,
- dusi,
- obejmuje raczej klatkę piersiową niż sam brzuch,
to może być:
- choroba niedokrwienna serca, zawał.
W przypadku kobiet objawy mogą być jeszcze bardziej skąpe, trudne do oceny:
- pojawia się jedynie pieczenie lub ucisk w 'dołku', któremu często towarzyszą bóle mięśni,
- występuje nagłe osłabienie lub znużenie,
- czasem występują trudności z oddychaniem (tzw. krótki oddech), mdłości, wrażenie bezwładu rąk.
To mit, że wszyscy dokładnie wiemy, jak boli serce. U kobiet przy zawale nie występuje zwykle typowy ból zamostkowy, nawet jeśli zmiany w sercu są rozległe. U mężczyzn zawał teoretycznie łatwiej rozpoznać, ale panowie czasem nie decydują się na wzywanie pomocy, żeby "nie robić niepotrzebnie zamieszania". Tymczasem: taka ostrożność bywa groźna dla życia.
Trzeba dzwonić natychmiast na pogotowie, jeśli bólowi towarzyszy duszność, bardzo szybkie lub nierówne bicie serca, tracisz przytomność. Także wtedy, gdy ból trwa ponad 20 minut, dopadł osobę po czterdziestce, która pali papierosy, ma nadwagę, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę, jest obciążona wyjątkowo dużym stresem (np. straciła bliską osobę).
Nawet jeśli dolegliwości ustąpiły samoistnie, ale wracają lub masz jakiekolwiek wątpliwości co do pracy swojego serca, rozwiej je z lekarzem.
5. Ból brzucha po lewej stronie, w górnej części
Prawdopodobne przyczyny to:
- choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
- infekcja,
- zapalenie trzustki.
6. Ból brzucha po prawej stronie, w górnej części
To może być:
- kamica żółciowa, dolegliwości wątrobowe
Kiedy coś cię boli po prawej stronie, nie stawiaj od razu na wątrobę. Ten narząd, nawet w przypadku zaawansowanego schorzenia, nie powoduje dolegliwości bólowych. Może jednak dokuczać: przeciążona wątroba powiększa się i uciska okoliczne narządy.
Wszystko o problemach z wątrobą
Za nasilonymi, nawracającymi dolegliwościami często stoi niepozorny pęcherzyk żółciowy, a dokładniej zgromadzone w nim kamienie. Złogi mogą tworzyć się nie tylko w samym pęcherzyku, ale i w zwężeniach dróg żółciowych oraz w przewodach odprowadzających żółć. Konieczna może być interwencja chirurgiczna.
Wszystko o pęcherzyku żółciowym
7. Ból brzucha w prawym dole biodrowym
To może być:
- zapalenie wyrostka robaczkowego
Często towarzyszy mu brak apetytu, wymioty, gorączka i tzw. objaw Blumberga (bolesność przy oderwaniu ręki po ucisku). U dzieci pojawia się również biegunka i uczucie wzdęcia.
Nie zwlekaj z wizytą u lekarza, konieczna może być szybka interwencja chirurgiczna.
Więcej o bólu brzucha po prawej stronie
Ból w lewym dole biodrowym
Kiedyś mówiono, że po lewej stronie brzucha "nie ma co boleć". To nieprawda. Przyczyną dolegliwości może być choćby zespół jelita drażliwego i inne problemy jelitowe (niedrożność, stany zapalne). Oczywiście, lokalizacja problemów może być też po prawej stronie, po środku. Zatem - nie lekceważ także dolegliwości w tej okolicy, zwłaszcza jeśli występują sygnały ostrzegawcze, wymienione na początku artykułu.
8. Ból środkowej części brzucha
Przyczyny mogą być takie same, jak przy dolegliwościach w okolicy pępka (patrz punkt 1).
Gdy jednak ból jest kolkowy, przemieszczający się i towarzyszą mu wzdęcia, mdłości czy biegunka, to bardziej prawdopodobna jest:
- dolegliwość ze strony jelita cienkiego
Poważne schorzenia jelita cienkiego nie są częste, jednak nawracające dolegliwości najlepiej skonsultować ze specjalistą gastrologiem (skierowanie wystawia lekarz pierwszego kontaktu).
9. Boli środkowa część brzucha i niżej
Jeśli brzuch boli poniżej pępka, a także:
- towarzyszą mu wzdęcia,
- uczucie dyskomfortu, "przelewanie" w brzuchu, rzadko gorączka,
- zmienia się rytm wypróżnień,
- męczą biegunki lub zaparcia (czasem jedno i drugie, naprzemiennie,
- w stolcu można czasem zaobserwować śluz lub krew,
to prawdopodobne są:
- dolegliwości ze strony jelita grubego
W razie takiego bólu brzucha najlepiej nie zwlekać z wizytą u gastrologa. Takie objawy nie muszą oznaczać poważnego schorzenia lecz dla pewności trzeba wykonać szczegółowe badania.
10. Boli dół brzucha i nieco po bokach, czasem także pod żebrami
Ból podbrzusza często promienieje do pleców lub obejmuje też wyższe partie brzucha.
W przypadku kobiet przyczyną może być
- schorzenie ginekologiczne
W przypadku obu płci:
- nieprawidłowość w układzie moczowym
Wstępną diagnostyką układu moczowego (badania laboratoryjne, usg) powinien zająć się lekarz pierwszego kontaktu i w razie potrzeby skierować cię do specjalisty nefrologa lub urologa.
Ginekologa zawsze warto odwiedzić, gdy pojawiają się problemy w dole brzucha, także wtedy, gdy przyczyną dolegliwości okaże się na przykład infekcja dróg moczowych. Problemy z pęcherzem nie wykluczają infekcji dróg rodnych. Ból może mieć kilka źródeł, a do ginekologa raz w roku należy chodzić także wtedy, gdy nie ma żadnych objawów chorobowych.Coraz więcej kobiet taką doroczną konsultację traktuje jak prezent urodzinowy, dający szansę na długie życie w dobrej formie.
