Immunolog leczy i diagnozuje swoiste zaburzenia układu odpornościowego, a także jego nieprawidłowości spowodowane zakażeniami i innymi czynnikami upośledzającymi pracę układu odpornościowego (immunologicznego). Potocznie często mówi się o "zaburzeniach odporności", mając na myśli choćby podatność sezonową na infekcje kataralne. W rzeczywistości immunolodzy zajmują się poważniejszymi stanami. Owszem, nawrotowe infekcje lub trudności z powrotem do zdrowia są wskazaniem do konsultacji immunologicznej, ale w ściśle określonych sytuacjach. Lekarz pierwszego kontaktu powinien choćby wiedzieć, kiedy wskazana jest taka konsultacja (np. ile zakażeń bakteryjnych rocznie w danym wieku może już niepokoić) i bywa, że odsyła do tego specjalisty. Częściej jednak do immunologa kierują już inni specjaliści zajmujący się nawrotowymi infekcjami (np. alergolog czy pulmonolog).
Immunolog - czym konkretnie się zajmuje ten specjalista
Najczęstsze problemy, którymi zajmuje się immunolog, to niedobory odporności nabytej, spowodowane przez wirusy, bądź choroby przewlekłe. Zazwyczaj ściśle współpracuje z lekarzami innych specjalności, konsultując i lecząc między innymi pacjentów z chorobami:
- reumatoidalnymi,
- tkanki łącznej,
- jelit,
- alergią, zwłaszcza o ciężkim, niejasnym przebiegu,
- neurologicznymi,
- dermatologicznymi,
- endokrynologicznymi (głównie tarczycy),
- onkologicznymi.
Immunolodzy opiekują się pacjentami po przeszczepach, by nie dopuścić do odrzucenia narządu, nadzorują też szczepienia i procedury leczenia oparte o mechanizmy immunologiczne (immunoterapie, immunomodulacja).
Immunoterapie - czyli tak będzie cię leczył immunolog
Immunomodulacja to szereg procesów służących stymulacji układu odpornościowego.Trzy podstawowe narzędzia nowoczesnej immunologii to:
- immunostymulacja
- immunosupresja
- immunorekonstrukcja
Immunostymulacja to forma leczenia polegająca na sztucznym pobudzaniu układu immunologicznego, z którą spotyka się wielu pacjentów (niekoniecznie wymagających konsultacji immunologicznej) w okresie wzmożonej zachorowalności na infekcje układu oddechowego. U osób, u których działa on prawidłowo, stymulatorem są wszelkie infekcje oraz patogeny, które przedostają się do organizmu. Czasem jednak to odpowiedź jest niewystarczająca. Pobudzanie odporności może przebiegać w dwojaki sposób. Pierwszy to tzw. domowe metody, które wykorzystują naturalne substancje, jak zioła czy inne rośliny lecznicze. Drugi zakłada przyjmowanie specjalnie przygotowanych farmaceutyków bogatych w tzw. rybosomy bakteryjne czy proteoglikany, które pomagają wzmocnić i aktywować odporność w sytuacji zagrożenia.
Immunosupresja to metody leczenia służące regeneracji lub stymulacji układu odpornościowego, jednak niejednokrotnie wymagające początkowo obniżenia jego aktywności (np. w celu zapobieżenia odrzuceniu przeszczepu). Immunosupresja wyłącza pewne naturalne, prawidłowe mechanizmy, ale zadaniem immunologa jest również uzupełnienie powstającego w ten sposób deficytu. Najczęściej tak skomplikowanych, złożonych procesów wymaga leczenie niektórych nowotworów, chorób autoimmunologicznych i współpraca z transplantologami.
W zależności od obszaru jaki ma objąć leczenie mówimy o terapii:
- lokalnej - skupia się na jednym organie
- całościowej - dotyczy całego ciała
- niespecyficznej - jej celem jest stymulacja i poprawa funkcjonowania samego układu odpornościowego
- celowanej - wymierzona jest w jeden, konkretny typ komórek
Immunorekonstrukcja - metoda służy "zmuszeniu" układu immunologicznego do jego odbudowy i przywrócenia jego funkcji, czasem farmakologicznie (leki immunosupresyjne).
Immunoglobuliny - pod lupą immunologa
Immunolodzy zlecają swoim pacjentom szereg badań, ale aby ocenić funkcjonowanie układu odpornościowego, niejednokrotnie istotna jest wiedza na temat przeciwciał. Immunoglobuliny, nazywane również przeciwciałami, to białka surowicy oraz płynów ustrojowych, syntetyzowane przez komórki układu immunologicznego. Jako jeden z elementów układu odpornościowego, chronią organizm przed infekcjami wirusowymi oraz bakteryjnymi.
Immunoglobuliny wpływają przede wszystkim na:
- opsonizację, czyli proces pozwalający unieszkodliwić patogen i jego łatwiejsze usunięcie z organizmu
- pobudzenie odpowiedzi immunologicznej (reakcji obronnych)
- cytotoksyczność komórkowej zależności przeciwciał (zniszczenie zagrożenia przez komórki odpornościowe)
- neutralizację toksyn oraz wirusów
- blokowanie adhezyn (białka pozwalające na łączenie ze sobą komórek) intruzów i tym samym uniemożliwienie ich rozprzestrzeniania.
Badanie krwi pod kątem obecności przeciwciał to jedna z podstawowym metod diagnostycznych. Określenie ich poziomu jest konieczne nie tylko przy chorobach autoimmunologicznych, ale również przy boreliozie, wirusowym zapaleniu wątroby typu B oraz A, śwince, odrze czy anemii. Preparaty na bazie immunoglobulin wykorzystywane są w leczeniu m.in. stwardnienia rozsianego, raka jelita grubego, raka piersi, a także łuszczycy. Stężenie immunoglobuliny anty-D ma szczególne znaczenie. Jego poziom określany jest w czasie badań prenatalnych, które umożliwiają wczesne wykrycie i leczenie wad płodu.
Zdecydowanie więcej na temat immunoglobulin
Neonatolog, balneolog, flebolog i inni, czyli ABC specjalności lekarskich
Dołącz do nas na Facebooku!
