Witamina C to popularna nazwa kwasu askorbinowego - organicznego związku chemicznego niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Organizm człowieka nie potrafi syntetyzować witaminy C, nie ma także zdolności jej magazynowania, dlatego musi ona być stale dostarczana z pożywieniem lub poprzez suplementację. Wpływa na bardzo liczne procesy zachodzące w organizmie. Co ciekawe, choć jej odpowiedni poziom wpływa na naszą odporność, gdy już złapiemy przeziębienie, jej zażywanie nie ma większego wpływu na jego przebieg - a jednak wciąż jest najpopularniejszym środkiem, jaki przyjmujemy w trakcie przeziębienia. W czym pomoże nam witamina C i jak wybrać odpowiedni sposób jej przyjmowania?
Właściwości witaminy C - do czego jest potrzebna i na co pomaga?
Witamina C jest związkiem niezwykle wielofunkcyjnym. Bierze udział w takich procesach jak: - synteza kolagenu, hormonów steroidowych i karnityny - przyspiesza m.in. gojenie się ran, zrastanie kości, wchłanianie siniaków; - przemiana aminokwasów; - metabolizm tłuszczów, cholesterolu i kwasów żółciowych; - przyswajanie niehemowego żelaza i gromadzenie go w szpiku kostnym, śledzionie oraz wątrobie - tym samym zapobiega anemii, a przy suplementacji żelaza zaleca się jednoczesne przyjmowanie witaminy C, może to być preparat z przedłużonym uwalnianiem, np. Rutimax Ce; - wzmacnianie układu odpornościowego organizmu - poprzez aktywację limfocytów T, a także dzięki właściwościom bakteriostatycznym i bakteriobójczym; - niszczenie rodników tlenowych, hydroksylowych, tlenu singletowego, nadtlenków - ma właściwości antyoksydacyjne, co oznacza, że hamuje szereg niekorzystnych i chorobotwórczych procesów, od starzenia się skóry po powstawanie zmian nowotworowych; - metabolizm lipidów - ma udział w profilaktyce chorób serca; - transport elektronów w komórce; - stabilizowanie psychiki; - działanie ochronne wobec witaminy E; - regulowanie ciśnienia tętniczego; - utrzymanie zdrowych dziąseł.
Zapotrzebowanie na witaminę C mieści się w przedziale 30-60 mg dziennie. Należy przy tym pamiętać, że dla różnych osób wartość ta może być odmienna, jako że potrzebna ilość wzrasta pod wpływem rozmaitych czynników, takich jak stres, spożywanie alkoholu, palenie papierosów, zażywanie doustnych środków antykoncepcyjnych, ciężki wysiłek fizyczny czy choroby serca. Zapotrzebowanie na kwas askorbinowy rośnie także u osób starszych oraz u kobiet ciężarnych i karmiących.
Niedobór witaminy C prowadzi do zaburzeń w wytwarzaniu kolagenu i przemianie kwasów tłuszczowych i cholesterolu, osłabienia naczyń włosowatych (co objawia się występowaniem krwawych wybroczyn w różnych częściach ciała), anemii, osłabionej odporności, zmęczenia i pogorszenia stanu dziąseł (krwawienie, obrzęk). Znaczny niedobór witaminy C prowadzi do szkorbutu.
Witamina C chroni nas przed całą gamą chorób i schorzeń, m.in. osteoporozą (przyjmowanie większych dawek witaminy zwiększa gęstość kości) i zaćmą. Badane są możliwości terapii nowotworów witaminą C - m.in. raka jelita grubego. Wykazano, że witamina niszczy komórki tego nowotworu. Chociaż w zdrowych komórkach wykazuje właściwości oksydacyjne, w przypadku komórek nowotworowych wnika do ich wnętrza i powoduje przyspieszone utlenianie; nowotwór jest więc niszczony przez stres oksydacyjny.
Przeczytaj więcej praktycznych porad jak wygrać z przeziębieniem .
Lewoskrętna witamina C - co to w ogóle znaczy?
Często można usłyszeć informacje o dwóch formach witaminy C dostępnej w sprzedaży: prawoskrętnej i lewoskrętnej. Lewoskrętna jest rzekomo formą, która występuje naturalnie w przyrodzie - i tą bardziej skuteczną. Jest to niestety chwyt marketingowy, gdyż witamina C występuje tylko w jednej formie! Owszem, kwas askorbinowy występuje w postaci dwóch izomerów - D i L. Jednak jedynie w konfiguracji L (czyli L-askorbinowy), związek ten jest witaminą C. I to zapewne od litery "L" wzięło się określanie kwasu L-askorbinowego jako "lewoskrętnej, aktywnej witaminy C". Jest to stwierdzenie błędne, gdyż izomer L jest wyłącznie prawoskrętny. Jego odbicie lustrzane - izomer D - w ogóle nie jest witaminą C! Jest to forma kwasu askorbinowego o identycznym wzorze chemicznym, lecz wiązania atomowe są tu inaczej rozmieszczone w przestrzeni. Wszystkie dostępne w sprzedaży suplementy witaminy C to prawoskrętny izomer kwasu askorbinowego, czyli kwas L-askorbinowy.
Postacie witaminy C - proszek, tabletka, krople. Co wybrać?
Witamina C dostępna jest w sprzedaży w różnych formach: jako tabletki o różnej dawce, proszek, tabletki musujące i krople. Jakie znaczenie mają forma witaminy oraz jednorazowa dawka?
Do normalnego funkcjonowania organizmu wystarczy dawka witaminy C wynosząca 30-60 mg na dobę. Oczywiście w różnych, wymienionych wcześniej przypadkach zapotrzebowanie wzrasta. Maksymalna dobowa dawka to 1000 mg - przy wyższej możliwe są efekty uboczne. Warto jednocześnie pamiętać, że nasz organizm nie potrafi magazynować kwasu askorbinowego. Jest on bardzo szybko wydalany z moczem, więc lepsze efekty można uzyskać, przyjmując częściej małe dawki, niż jednorazową, dużą porcję. Wyjątkiem są tabletki o przedłużonym uwalnianiu, które nie dostarczają organizmowi całej zawartej w nich dawki za jednym razem, lecz uwalniają ją stopniowo, przez ok. 12 godzin. W ten sposób nasze ciało ma możliwość przyswojenia większej ilości witaminy C. Wspomniana forma tabletki zapobiega przedwczesnemu wydalaniu, dlatego warto zwrócić w aptece uwagę właśnie na tego typu produkty, np. Cemax Forte .
Postać witaminy C ma znaczenie wtedy, gdy w grę wchodzi preferowana forma przyjmowania jej przez pacjenta. Witamina C dla małych dzieci ma postać kropli, które są łatwiejsze do podania dziecku niż tabletka. Osoby z problemami żołądkowymi, takimi jak nadkwasota, refluks czy choroba wrzodowa, powinny wybierać np. kapsułki z witaminą C w formie buforowanej albo liposomalną witaminę C w postaci pęcherzyków fosfolipidowych, które precyzyjnie uwalniają do komórek witaminę przez możliwość połączenia się z błoną komórkową. Witamina jest bezpiecznie transportowana przez przewód pokarmowy, nie podrażniając żołądka.
Witamina C naturalna czy syntetyczna?
Czy witamina C syntetyczna jest gorszej jakości od tej, która występuje naturalnie? Okazuje się, że kwas L-askorbinowy syntetyczny ma identyczną budowę, co naturalny, pochodzący z owoców czy warzyw - ponadto ma takie same działanie. Warto przede wszystkim więc zwrócić uwagę na dietę bogatą w warzywa i owoce (duże ilości witaminy C zawierają na przykład wiśnia acerola, nać pietruszki, papryka, owoc dzikiej róży, czarna porzeczka, brukselka czy brokuły). Alternatywnym krokiem jest suplementacja, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym.
Dlaczego jednak witamina, która występuje w naturze, wchłania się lepiej od syntetycznej? Odpowiada za to przede wszystkim fakt, że w składzie jej otoczenia są naturalne bioflawonoidy oraz aminokwasy. W związku z tym przyswajanie witaminy C syntetycznej można poprawić właśnie przez dodanie flawonoidów lub zastosowanie matrycowej budowy tabletki (witamina C z przedłużonym uwalnianiem). Taka witamina C jest uwalniana długotrwale i równomiernie. Czemu to takie ważne? Skoro nasz organizm nie potrafi magazynować witaminy C, a jej nadmiar jest wydalany, warto stale dostarczać odpowiednią dawkę poprzez wybieranie dobrych jakościowo preparatów.
Źródła:
https://dieta.mp.pl/zasady/63300,witamina-c https://www.pum.edu.pl/__data/assets/pdf_file/0016/111724/PomJLifeSci_61-04_419-425.pdf https://www.esculap.com/news/119707/Witamina_C_chroni_przed_osteoporozą https://www.esculap.com/news/116426/Witamina_C_pomaga_zapobiegać_zaćmie https://onkologia.esculap.com/news/141579/Witamina_C_niszczy_komórki_raka_jelita_grubego http://www.rynekzdrowia.pl/Farmacja/Lewoskretna-witamina-C-jest-najlepsza-prawda-czy-mit,178152,6.html http://www.rynekzdrowia.pl/Po-godzinach/Wysokodawkowe-wlewy-i-lewoskretny-marketing-czyli-dziwna-kariera-witaminy-C,175639,10,2.html https://www.pum.edu.pl/__data/assets/pdf_file/0016/111724/PomJLifeSci_61-04_419-425.pdf
