x x
Cukrzyca typu 2. to efekt nieprawidłowego działania insuliny - hormonu odpowiedzialnego za utrzymywanie normoglikemii (prawidłowego poziomu cukru we krwi). Dlaczego u niektórych osób insulina nie działa skutecznie? Głównie z powodu insulinooporności , czyli zmniejszonej wrażliwości tkanek na działanie tego hormonu.
Innymi słowy w cukrzycy typu 2. organizm produkuje insulinę, ale nie działa ona skutecznie. Sama insulinooporność to przede wszystkim problem osób, u których tkanka tłuszczowa gromadzi się w okolicach talii (sylwetka typu jabłko).
Jedzenie - element terapii
Nieprawidłowe działanie insuliny objawia się tym, że poziom cukru we krwi jest wyższy niż dopuszczalne normy (70-99 mg/dl na czczo oraz do 140 mg/dl w dwie godziny po posiłku).
Na poziom cukru we krwi wpływają przede wszystkim spożywane węglowodany. Dlatego osoby chorujące na cukrzycę muszą zwracać uwagę na ilość i rodzaj spożywanych codziennie węglowodanów. To jak w szczegółach wygląda " dieta cukrzycowa " zależy od typu cukrzycy, a dokładniej - od sposobu jej leczenia.
Dieta a typ cukrzycy
Osoby młode i szczupłe, chorujące na cukrzycę typu 1. i przyjmujące codziennie insulinę, nie tyle muszą stosować specjalną dietę, co powinny umieć przeliczać spożywane posiłki na wymienniki węglowodanowe i białkowo-tłuszczowe, by móc podać na nie odpowiednią dawkę insuliny.
Inaczej sytuacja wygląda w cukrzycy typu 2. U bardzo wielu pacjentów z tym typem choroby trzustka wydziela insulinę (nie trzeba podawać jej w zastrzykach), jednak aby działała ona skutecznie, konieczne jest przestrzeganie diety oraz regularna aktywność fizyczna. Dla pacjentów z cukrzycą typu 2. dieta jest często głównym narzędziem pozwalającym na utrzymywanie poziomu cukru we krwi na prawidłowym poziomie.
I węglowodany, i kalorie
Pacjenci z cukrzycą typu 2. powinni, planując swoje posiłki, zwracać uwagę na dwie kluczowe kwestie: aby nie zawierały one nadmiaru węglowodanów, w szczególności prostych, oraz by nie były zbyt kaloryczne. Jeśli pacjent z zaburzoną gospodarką glukozową spożywa posiłki bogate w cukry proste, naraża się na niekorzystne dla zdrowia hiperglikemie (zbyt wysokie cukry) po posiłkach.
Problematyczne jest to, że zdecydowana większość pacjentów z cukrzycą typu 2. ma nieprawidłową masę ciała. Zalecenia dietetyczne Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego dla tej grupy pacjentów mówią o konieczności konsekwentnej redukcji wagi - w tempie 0,5 do 1 kg na tydzień. Samo obniżenie masy nawet o 5-10 proc. bardzo poprawia gospodarkę węglowodanową, czyli normalizuje glikemię.
Dieta w cukrzycy typu 2.
Osoby chorujące na cukrzycę typu 2. powinny do minimum ograniczyć cukry proste. A te znajdują się nie tylko w słodyczach, ale także w owocach, sokach owocowych, miodzie, mleku czy produktach z białej mąki. Podstawą diety powinny stać się węglowodany złożone, których dobrym źródłem są gruboziarniste kasze, pełnoziarniste pieczywo oraz warzywa.
Ważnym składnikiem zdrowej diety jest białko, które powinno zapewniać 15-20 proc. dziennego zapotrzebowania na energię. Należy pamiętać, że źródłem białka są nie tylko produkty pochodzenia zwierzęcego (mięso, mleko, nabiał). W diecie diabetyka co najmniej 50 proc. białka powinno być pochodzenia roślinnego. Jego najlepsze źródła to: soczewica, soja, tofu, szpinak, ciecierzyca, spirulina , fasola, migdały).
Najbardziej kalorycznym makroskładnikim diety są tłuszcze - i to na nie diabetycy z cukrzycą typu 2. muszą zwracać baczną uwagę. Te pochodzenia zwierzęcego (nasycone) zwiększają poziom cholesterolu we krwi i w efekcie prowadzą do miażdżycy i chorób sercowo-naczyniowych. Świadomość powiązań pomiędzy cukrzycą a chorobami serca jest niewielka, nawet wśród pacjentów. Tymczasem schorzenia układu krążenia to główna przyczyna zgonów wśród osób z cukrzycą typu 2. Podobnie jak tłuszcze zwierzęce ograniczać należy izomery trans, czyli utwardzane tłuszcze roślinne, które znajdują się w gotowych wyrobach cukierniczych oraz żywności typu fast food. Ich spożywanie wzmaga insulinooporność, czyli główną przyczynę rozwoju cukrzycy typu 2.
Dietą w insulinooporność
W cukrzycy istnieje wiele mechanizmów, które można określić mianem "błędnego koła". Nadmierna masa ciała prowadzi do insulinooporności. Mała wrażliwość tkanek na insulinę powoduje, że trzustka wydziela jej bardzo dużo. Insulina jest hormonem anabolicznym, jej wysokie stężenie we krwi sprzyja przyrostom masy ciała. Im więcej kilogramów, tym większa insulinoporność. Koło się zamyka. Aby przerwać ten błędny cykl, konieczne jest spożywanie takich węglowodanów, które same w sobie nie stymulują trzustki do wydzielania dużych ilości insuliny. Innymi słowy, konieczna jest dieta o niskim indeksie glikemicznym .
Węglowodany mające indeks niski i średni podnoszą poziom cukru we krwi w niewielkim zakresie i stopniowo. Nie powodują nagłych skoków glikemii, na które trzustka musi wyrzucać duże ilości insuliny. W konsekwencji, spożywanie pokarmów o niskim i średnim indeksie glikemicznym ma też tę zaletę, że nie powoduje napadów głodu, które są wynikiem dużych wahań poziomów insuliny we krwi. Jako antidotum na nadmierne łaknienie, w szczególności chęć na słodycze, diabetycy często sięgają po chrom , pierwiastek, który hamuje apetyt na cukier.
Sama suplementacja chromu to za mało, ale w połączeniu z dietą o niskim indeksie glikemicznym może zapobiec napadom "wilczego głodu", a tym samym ułatwić przestrzeganie zasad diety.
Suplementy a glikemia
Dbanie o prawidłowy poziom cukru we krwi za pomocą diety i aktywności fizycznej nie każdemu przychodzi łatwo. Dlatego tak chętnie pacjenci szukają suplementów diety, które wspomogą ich w tych wysiłkach.
- Suplementów dedykowanych diabetykom na rynku nie brakuje. Do popularnych preparatów należą te na bazie morwy białej, rośliny, która opóźnia rozkład węglowodanów w organizmie, przez co ma zapobiegać nadmiernym wzrostom glikemii po posiłkach. Ceniony w tej grupie pacjentów chrom hamuje łaknienie, natomiast magnez ma zmniejszać insulinooporność. Do wszystkich preparatów przeciwcukrzycowych bez recepty trzeba jednak podchodzić z rezerwą. Na pewno nie są one w stanie zastąpić racjonalnego żywienia i aktywności fizycznej - mówi farmaceuta Rafał Miozga z Apteline.pl. Od poniedziałku do piątku - bez wychodzenia z domu, za pomocą czatu - można tam zasięgnąć jego porad.
