Co drugi Polak cierpi na ból kręgosłupa. O tym jak sobie z tym poradzić, mówi nasz film
Pod pojęciem masażu rozumiemy ściśle określone oddziaływanie bodźcami mechanicznymi na tkanki organizmu żywego. Masaż jako bodziec mechaniczny skierowany jest na: powłoki skórne, mięśnie, torebki i więzadła stawowe. Wywołuje w organizmie liczne zmiany i reakcje, o charakterze miejscowym i ogólnym.
Pod pojęciem reakcji miejscowych rozumie się zmiany powstające bezpośrednio w masowanych tkankach, natomiast reakcje ogólne to zmiany wywołane drogą odruchową w układach krążenia, nerwowym, wewnątrzwydzielniczym i innych.Reakcje te, często nazywane odczynem, uzależnione są od wielu czynników: wieku, budowy ciała, płci, stanu psychicznego, fazy choroby, jednostki chorobowej, pory roku, charakteru osoby masowanej.
Technika masażu klasycznego: głaskanie
Głaskaniem nazywamy ruch,wykonywany dłońmi masażysty, w którym dłoń ślizga się po powierzchni skóry, bez przesuwania tkanki masowanej. Głaskanie to najstarszy i najbardziej rozpowszechniony ruch stosowany w masażu. To technika wykonywana zawsze, kilkakrotnie w czasie zabiegu. Głaskaniem rozpoczynamy i kończymy masaż oraz przeplatamy nim poszczególne techniki lub chwyty. Niekiedy masaż ogranicza się wyłącznie do głaskania, na przykład w przypadku skrajnej bolesności.
Głaskanie wykonujemy zgodnie z zasadami masażu klasycznego dotyczącymi kierunku ruchu. Głaskanie może być powierzchowne i głębokie. Głaskanie powierzchowne wykonujemy powoli, rytmicznie: 24-25 ruchów na minutę minutę. W głaskaniu głębokim tempo i siła ucisku są większe niż w głaskaniu powierzchownym.
Rodzaj techniki głaskania zależy od: obwodu i powierzchni masowanej części ciała oraz siły nacisku. W technice głaskania wyróżnia się:
- głaskanie płaskie i obejmujące,
- głaskanie jednorącz (małe powierzchnie) i oburącz (duże powierzchnie),
- głaskanie powierzchowne (łagodne) i głębokie (energiczne).
Nacisk w czasie głaskania powinien zaczynać się łagodnie i kończyć się łagodnie oraz być równomiernie rozłożony na całej powierzchni masowanej. Ręka w czasie głaskania powinna być rozluźniona, aby mogła dostosować się do wszystkich nierówności i kształtu odcinka masowanego (krętarzy, guzków, wyrostków ).
Cele głaskania:
- przyzwyczajenie pacjenta do dotknięcia terapeuty, pozwolenie na wyczucie i znalezienie miejsc chorobowo zmienionych
- rozprowadzenie talku, żelu, maści itp
- głaskanie wpływa kojąco na ból
- po głaskaniu skóra staje się gładka i elastyczna
Cele głaskania powierzchownego:
- głaskanie powierzchowne powoduje mechaniczne usunięcie zrogowaciałych łusek naskórka, w celu ułatwienia wydzielniczej pracy gruczołów potowych i łojowych
- zwiększenie tonusu (napięcia) skórnego i tkanki podskórnej
- wzmożenie przemiany materii w tkankach skórnych i szybsze odprowadzenie ewentualnych obrzęków i krwiaków
- poprawa wazomotorycznej funkcji naczyń skórnych, stymulacja procesów wymiany w skórze i podskórnej tkance łącznej
- obniżenie pobudliwości zakończeń nerwów czuciowych skóry przez działanie uspokajające na OUN, czyli obniża pobudliwość emocjonalną, sprzyja rozluźnieniu mięśni
Cele głaskania głębokiego:
- nieznaczne podniesienie temperatury skóry
- przyspieszenie krążenia, przyspieszenie odpłynięcia krwi żylnej z tkanek i chłonki w kierunku dosercowym przez co następuje opróżnienie pni żylnych powierzchownych i głębokich w tkankach - w opróżnionych żyłach powstaje ciśnienie ujemne, wskutek czego krew z bocznych naczyń żylnych napływa do większych naczyń
- zmniejszenie zastoju i obrzęków, dzięki naprzemiennemu zwężaniu i rozszerzaniu się światła naczyń następuje pobudzenie układu krążenia - przyspiesza się wchłanianie krwiaków
- zwiększenie kurczliwości mięśni
- pobudzenie funkcji gruczołów potowych i łojowych
- głaskanie wykonane na klatce piersiowej powoduje zwolnienie ruchów oddechowych, zjawisko to tłumaczone jest hamowaniem czynności wyższych części OUN z następczym obniżeniem pobudliwości ośrodka oddechowego
- głaskanie jako bodziec mechaniczny działa na zakończenia nerwów czuciowych i ruchowych w skórze
- pod wpływem głaskania głębokiego wchłanianie płynów z tkanki podskórnej zwiększa się o 16-58 proc.
- głaskanie wykonane energicznie i rytmicznie działa pobudzająco na OUN
- energiczne głaskanie zapewnia miejscowe przyspieszenie krążenia, powoduje zaczerwienienie, dając lekkie przekrwienie
- u chorych z niedowładami i porażeniami pochodzenia OUN lekkie głaskanie obniża pobudliwość komórek ruchowych rdzenia kręgowego
Technika masażu klasycznego: rozcieranie
Rozcieranie to technika polegająca na wykonywaniu rękoma ruchów kolisto-posuwistych wraz z tkanką masowaną. Istotą rozcierania jest to, aby tkanka masowana przesuwała się za ręką masażysty. Rozcieranie powoduje utworzenie się fałdu skórnego, w którym następuje rozciąganie i rozcieranie tkanek.
Rozcieranie jest najważniejszą i podstawową techniką masażu w procesie leczenia. To technika sprężyście odkształcająca struktury zbudowane z tkanki łącznej. Rozcieranie wykonuje się najczęściej w masażu na okolicę: stawów, torebek stawowych, aparatu więzadłowego, ścięgien, powięzi, rozcięgien mięśni, tkanek mięśniowo-ścięgnistych.
Szczególną uwagę zwraca się na rozcieranie miejsc, gdzie brzuśce mięśniowe przechodzą w ścięgna oraz na miejsca przyczepów mięśniowych. Rozcieranie jest podstawową techniką w leczeniu przykurczy, blizn, bliznowcy i zrostów pourazowych. Rozcieranie stosuje się na okolice stawów w artrozach (zmianach zwyrodnieniowo-wytwórczych stawów) i zmianach patologicznych tkanek okołostawowych. W masażu sportowym rozcieranie ma zastosowanie przy rozgrzewce stawów i mięśni (pamiętajmy jednak, że nie zastąpi rozgrzewki) - temperatura okolicy masowanej ulega podwyższeniu (nawet o 5 stopni).
W zależności od wskazań rozcieranie może być powierzchowne (tonizujące) lub głębokie (drażniące, mobilizujące; daje większy odczyn). Kierunek rozcierania określa się na podstawie anatomicznej struktury tkanek i patologicznych zmian tych tkanek. Rozcieranie w zależności od kierunku wykonywania dzielimy na:
- spiralne - działa troficznie na tkanki (poprawia ukrwienie, odżywienie, metabolizm tkanek)
- podłużne - działa rozluźniająco na receptory ścięgien, powięź mięśniową
- poprzeczne - działa mobilizująco, powoduje uruchomienie ścięgien, poprawia napięcie powięzi mięśniowej.
Rozcieranie wykonujemy w tempie 60 - 100 ruchów na minutę. Powinno być ono poprzedzone i zakończone głaskaniem.
Cele rozcierania:
- obniżenie pobudliwości nerwów (działanie przeciwbólowe)
- zapobiega otarciom i odleżynom, stosowane przy hartowaniu tkanek (po amputacjach)
- ułatwienie wchłaniania się krwiaków, obrzęków, wysięków pozapalnych
- uaktywnienie miejscowego przepływu krwi i limfy (masaż odprowadzający), daje lepsze przekrwienie stawów,
- uelastycznienie przykurczonych mięśni i powstałych blizn oraz uelastycznienie torebek stawowych, więzadeł i przyczepów mięśniowych,
- likwidacja zgrubień, stwardnień, różnego pochodzenia mięśniowych; w torebkach stawowych,
- likwidacja blizn, bliznowców, zrostów po zabiegach operacyjnych.
Technika masażu klasycznego: ugniatanie
Ugniatanie to technika masażu klasycznego polegająca na wykonywaniu następujących ruchów: przyłożenia, unoszenia, uciskania i wyciskania tkanki masowanej. Ugniatanie wykonujemy w tempie 40 - 50 ruchów na minutę. Wymaga ono użycia większej siły w stosunku do pozostałych technik.
Ugniatanie to technika odkształcająca sprężyście tkankę mięśniową. W czasie ugniatania ręka nie ślizga się po skórze, lecz wyraźnie i zdecydowanie chwyta za masowany mięsień czy grupę mięśni, starając się odciągnąć go od części kostnej. Podstawowe chwyty ugniatania to ugniatanie chwytem przesuwanym, czyli "falą" i ugniatanie okrężne.
Inne chwyty ugniatania:
- zwijanie - wykonujemy na powierzchniach płaskich; przy dużej ilości tkanki tłuszczowej, przy osłabionych mięśniach.
- wałkowanie - wykonujemy na kończynach (zwłaszcza ramieniu i udzie). W przypadku osłabionych mięśni przy urazach, przy kruchości włośniczek i chorobach obwodowych naczyń krwionośnych, powoduje rozluźnienie bardzo napiętych mięśni.
- zruszanie - wykonujemy w okolicach gdzie trudno jest chwycić mięśnie (np. mięśnie przykręgosłupowe, na plecach, okolica międzyżebrowa).
Ugniatanie oddziałuje silnie na układ autonomiczny. Składa się z przyłożenia, ucisku, wyważenia, powrotu i uniesienia opuszek palców masażysty. Ugniatanie w masażu klasycznym stanowi ok. 40 proc, całego zabiegu i ok. 60 proc. masażu sportowego. Ugniatanie stosujemy oddzielnie na mięśniach synergistycznych i antagonistycznych.
Nie powinno być zbyt energiczne, lecz narastać stopniowo, nie powinno wywoływać bólu, lecz przyjemne uczucie. Ruchy wykonujemy płynnie, rytmicznie, bez odrywania rąk od powierzchni masowanej, bez gwałtownych szarpnięć. W czasie ugniatania nie wykonujemy żadnych szarpnięć, ani nie szczypiemy.
Ruch ugniatania polega na skośnym lub poprzecznym do przebiegu mięśnia rozciąganiu, skręcaniu i uciskaniu. Mięśnie w czasie ugniatania powinny być opracowywane podłużnie. Ugniatanie ma być techniką odkształcającą sprężyście brzuśce mięśnia.
Ugniatanie wykonujemy :
- wzdłuż przebiegu naczyń krwionośnych w kierunku do serca,
- od dalszego do bliższego szczytu mięśnia,
- od przyczepu dalszego do bliższego.
Rodzaj techniki ugniatania zależy od:
- kształtu mięśnia
- powierzchni masowanej
- wielkości mięśnia
- stanu bólowego
- wieku, płci i jednostki chorobowej.
Cele ugniatania:
- intensywne pobudzenie mięśni,
- duże przekrwienie masowanego obszaru, a co się z tym łączy - zwiększenie szybkości przepływu krwi, także limfy i ułatwienie wymiany tkankowej w mięśniach (lepsze odżywienie i szybsze odprowadzenie produktów przemiany materii),
- uregulowanie, czyli sprowadzenie do fizjologicznego napięcia mięśniowego poprzez oddziaływanie na receptory czucia głębokiego,
- przyspieszenie ogólnej regeneracji mięśni po intensywnym wysiłku fizycznym,
- zwiększenie elastyczności tkanki mięśniowej oraz ścięgien,
- pobudzenie poprzez receptory czucia głębokiego ośrodkowego układu nerwowego,
- pobudzenie włókien mięśniowych do skurczu, które powodują szybszy ruch płynów międzytkankowych,
- zmniejszenie napięcie blizn,
- stymulacja procesów wymiany tlenu i dwutlenku węgla w mięśniach.
Technika masażu klasycznego: wyciskanie
Wyciskanie to technika podobna do głaskania głębokiego. Polega na wykonywaniu ruchu o jednakowym nasileniu po całym masowanym odcinku wraz z tkanką skórną. Ta technika wykorzystywana jest przede wszystkim w masażu sportowym, w masażu leczniczym stosuje się ją w tzw. drenażu limfy.
Wyciskanie wykonuje się ruchami jednostajnymi lub pulsacyjnymi. Możemy je wykonywać kciukiem lub całą dłonią obejmującym chwytem oraz wszystkimi palcami. Często stosuje się ruch wspomagany oraz ruchy naprzemienne. Wszystkie ruchy mają charakter prostolinijny, czyli wykonuje się je wzdłuż włókien mięśniowych. Wyciskanie działa na skórę i tkanki głębiej położone.
Cele wyciskania:
- przepychanie krwi w naczyniach żylnych i chłonnych w kierunku serca
- opróżnianie naczyń krwionośnych i chłonnych zwiększające szybkość przepływu krwi i limfy
- szybsze odprowadzenie produktów przemiany materii
- ułatwienie dopływu tkanek krwi utlenionej
- działanie pobudzające na OUN (ośrodkowy układ nerwowy)
- pobudzenie receptorów nerwowych znajdujących się w tkance podskórnej, a także w obwodowych warstwach mięśni i ścięgien.
Technika masażu klasycznego: oklepywanie
Oklepywanie to seria energicznych, bardzo szybkich uderzeń następujących jedno po drugim w tkankę masowaną. Istotą oklepywania jest to, aby w czasie uderzania kontakt ręki masażysty był jak najkrótszy, a siła uderzenia na całej powierzchni ręki biorącej udział w masażu była rozłożona równomiernie. Uderzenie powinno być sprężyste, krótkie, wykonane tak, aby nie wywoływało bólu i powstawania siniaków, krwiaków i pękania naczyń.
Oklepywanie należy do tzw. techniki twardej, dlatego nie należy jej stosować u osób starszych, u dzieci, po ciężkich zabiegach operacyjnych. Przeciwwskazane jest również przy:
- silnym bólu
- wzmożonym napięciu mięśniowym
- kruchości ścian naczyń krwionośnych
- żylakach
- po wzmożonym wysiłku fizycznym
- w spastyczności (w przebiegu porażeń spastycznych)
- dyskopatiach
- osteoporozie
- w przykurczach mięśniowych
- w skoliozach po stronie przykurczonych mięśni.
Oklepywanie stosujemy, gdy chcemy doprowadzić do silnego przekrwienia masowanej części ciała. Dobór sposobu oklepywania zależy od okolicy stosowania masażu, grubości tkanki masowanej, stanu fizjologicznego i patologii tkanki masowanej oraz zadania jakie ma spełniać oklepywanie.
W oklepywaniu wyróżniamy dwa sposoby wykonywania: szybkie (250-300 uderzeń na minutę) i wolne (100-120 uderzeń na minutę). Siłę uderzenia możemy stopniować. Uderzenia są lekkie, gdy ruch jest wykonywany przez stawy nadgarstkowe przy unieruchomionych stawach łokciowych i barkowych. Siła uderzenia zwiększa się, gdy w ruchach oklepywania biorą udział również stawy łokciowe oraz stawy barkowe.
Siła zmienia się również w zależności od sposobu i wielkości powierzchni dłoni biorącej udział w masażu np. oklepywanie opuszkami palców, oklepywanie całą powierzchnią dłoni.
Cele oklepywania:
- bardzo silne przekrwienie masowanej powierzchni, a tym samym poprawa odżywienia tkanek
- pobudzenie mięśni gładkich i poprzecznie prążkowanych do skurczu
- zmniejszenie tkanki tłuszczowej przez przyspieszenie przemiany materii
- podwyższenie temperatury tkanek
- w chorobach układu oddechowego oklepywanie wykorzystuje się w celu oderwania wydzieliny zalegającej w płucach
Wpływ oklepywania na naczynia krwionośne:
- słabe oklepywanie - zwęża naczynia krwionośne, zwalnia tętno,
- silne oklepywanie - rozszerza naczynia krwionośne.
Zmiana pobudliwości ośrodkowego układu nerwowego:
- lekkie oklepywanie - działa uspokajająco i znieczulająco
- silne oklepywanie - działa pobudzająco,
- bardzo silne oklepywanie - hamuje lub znosi reakcje ze strony OUN.
Wpływ na zdrowe nerwy obwodowe:
- lekkie oklepywanie - pobudza
- silne oklepywanie - obniża działanie nerwów
- bardzo silne oklepywanie - hamuje działanie nerwów.
Wpływ na chore nerwy obwodowe:
- lekkie oklepywanie - uspakajające
- silne oklepywanie - pobudzające.
Technika masażu klasycznego: wibracja
Wibracja to technika polegająca na przekazywaniu za pomocą ręki masażysty lub aparatu wibracyjnego (wibratora lub aquavibronu) drgań mechanicznych o małej amplitudzie i znacznej częstotliwości tkankom masowanym. Wibracja ręczna jest trudna i męcząca, ale daje lepsze możliwości wyczucia, głębokości przekazywanych drgań. Ruchy w czasie wibracji wykonujemy w kierunku góra-dół, a nie na boki, częstotliwość drgań to 20 - 40 drgań na sekundę.
Wyróżniamy wibrację:
- labilną - wykonuje się ją wzdłuż przebiegu nerwu, włókien mięśniowych i naczyń obwodowych. Najczęściej stosowana wzdłuż kręgosłupa. Rozluźnia napięte mięśnie.
- - stabilną - najczęściej stosuje się ją na punkty bolesne, w miejscu wyjścia nerwu obwodowego w mięśniu wykonuje się ją przez 5 - 20 sekund.
Wibrację stosujemy:
- w chorobach układu oddechowego
- w leczeniu sztywności karku,
- we wzmożonym napięciu mięśni,
- w chorobie zwyrodnieniowej.
Cele wibracji:
- wibracja labilna obniża napięcie mięśniowe i normalizuje napięcie tkanek
- wibracja punktowa obniża próg pobudliwości nerwowej, ma działanie przeciwbólowe i wpływa na zmniejszenie obrzęków
- wibracja wywołuje odczyn pośredni objawiający się zwiększeniem napięcia naczyń krwionośnych, zwolnieniem tętna i wzrostem ciśnienia krwi.
- wibracja słaba ma działanie uspokajające
- wibracja silna ma działanie pobudzające.
Technika masażu klasycznego: wstrząsanie
Wstrząsanie to technika masażu klasycznego polegająca na przekazywaniu tkankom za pomocą rąk drgań mechanicznych o znacznej amplitudzie i niedużej częstotliwości.Technika ta stosowana jest na zakończenie masażu i możemy ją stosować między techniką ugniatania a głaskaniem. Wstrząsanie ma następujący wpływ na tkanki:
- powierzchowny - poprzez działanie pośrednie - wstrząsanie całą kończyną (wykonujemy je po uprzednim wymasowaniu całej kończyny),
- głęboki - poprzez działanie bezpośrednie - wstrząsanie dłonią masażysty.
Ruch przy wstrząsaniu wykonujemy poprzecznie do włókien mięśniowych, dłoń masażysty powinna przylegać do powierzchni tkanki masowanej całą swoją powierzchnią. Skutki wstrząsania odpowiadają natężeniu z jakim ten chwyt będziemy wykonywać. Ruchy wykonuje się zdecydowanie, płynnie, rytmicznie, bez szarpnięć.
Cele wstrząsania:
- obniżenie napięcia mięśniowego i rozluźnienie aparatu więzadłowo-torebkowego np. po wysiłku fizycznym,
- ułatwienie wydzielania płynu zalegającego, np. płynu wysiękowego w płucach w chorobach układu oddechowego (wstrząsanie klatką piersiową),
- usprawnianie krążenia obwodowego, aktywacja przepływu krwi, a szczególnie limfy,
- lepsze rozprowadzenie chłonki w przestrzeniach międzykomórkowych tkanek powierzchownych i głębokich.
Słabe wstrząsanie obniża pobudliwość OUN, a silne (energiczne, szybkie) wzmaga pobudliwość OUN.
Źródło: e-masaz.pl
