Mimo że kosmeceutyki działają jak klasyczne kosmetyki, czyli pielęgnują i odżywiają skórę, włosy czy paznokcie, to - ze względu na bogatszy skład - wykazują także właściwości lecznicze. Od klasycznych preparatów do pielęgnacji wyróżnia je większa zawartość substancji aktywnych. Zazwyczaj kosmeceutyki powstają na bazie witamin oraz kwasów (askorbinowego, linolenowego, a także fenolokwasów). Bardzo często w ich składzie znajdują się antyoksydanty, które zwalczają wolne rodniki odpowiedzialne za starzenie się organizmu, a także przyczyniają się do rozwoju zmian nowotworowych. Często preparaty te produkowane są także z wyciągów roślinnych np. z kasztanowca, miłorzębu japońskiego czy wierzby białej.
Większe bogactwo składników sprawia, że ta grupa kosmetyków polecana jest przede wszystkim tym osobom, u których "zwykłe" preparaty nie zadziałały, a podanie leków w ich przypadku nie jest możliwe.
Po kosmeceutyki sięga się zazwyczaj wtedy, gdy zwykłe środki zawodzą lub wprowadza się jej jako uzupełnienie klasycznego leczenia. Polecane są przede wszystkim pacjentom z:
Pomocne są także w przypadku łysienia, lepiej radzą sobie także z wypełnianiem zmarszczek.
Tak samo jak zwykłe kosmetyki występują w postaci kremów, balsamów, szamponów, maseczek, odżywek, żeli myjących, serum, toników do twarzy czy płynów do demakijażu. Decydując się na stosowanie tego rodzaju kosmetyków trzeba się liczyć z tym, że są one znacznie droższe od klasycznych preparatów. Jednocześnie ze względu na zawartość substancji farmaceutycznych wykorzystywanych do produkcji leków, ich działanie jest dużo bardziej skuteczne.
Trzeba jednak pamiętać, że kosmeceutyki dalej są kosmetykami i nie mogą zastąpić leków. Dlatego w sytuacji kiedy i one zawodzą, konieczna jest konsultacja z lekarzem. Dopiero on może podpowiedzieć, jak sobie poradzić z problemem lub zaproponować zupełnie inny schemat leczenia.
Tak naprawdę różni je tylko nazwa. Zarówno dermokosmetyki, jak i kosmeceutyki łączą w sobie dwie funkcje - pielęgnację i leczenie. Jedne i drugie można kupić w aptece oraz drogerii, choć jeszcze do niedawna funkcjonowały tylko i wyłącznie jako kosmetyki apteczne. Dzisiaj to się zmieniło. Coraz więcej firm ma w swojej ofercie tego rodzaju preparaty, są też i takie, które wypuszczają na rynek jedynie kosmeceutyki czy dermokosmetyki.