Sebum - co to jest i jakie spełnia funkcje?

Sebum to nic innego jak łój, czyli naturalna wydzielina skóry, która zapewnia jej prawidłowe nawilżenie oraz ochronę. Z czego składa się sebum i do czego może doprowadzić jego nadmiar?

Za produkcje sebum odpowiadają gruczoły łojowe, które występuje praktycznie na całej powierzchni skóry. Zaliczane są do tzw. gruczołów prostych, rozgałęzionych i pęcherzykowatych. Zbudowane są przede wszystkim z nabłonka wielowarstwowego. Ich najważniejszym zadaniem jest produkcja sebum, które uchodzi do mieszka włosowego. To właśnie sebum chroni skórę oraz włosy, odżywia je oraz zapewnia właściwe nawilżenie. Dodatkowo chroni przed rozwojem infekcji grzybiczej czy bakteryjnej.

Z czego składa się sebum? Przede wszystkim stanowi mieszankę lipidów nabłonkowych, jego przeciętny skład to:

• glicerydy (ok. 50 proc.),
• woski (ok. 20 proc.),
• skwalen (ok. 10 proc.),
• węglowodory (ok. 5 proc.),
• wolne kwasy tłuszczowe (ok. 5 proc.),
• estry cholesterolu (ok. 4 proc.),
• inne sterole (ok. 1 proc.),
• inne substancje (ok. 4 proc.).

Gruczoły łojowe zazwyczaj lokalizuje się wokół włosa. Nie znajdziemy ich natomiast w okolicach warg, brodawek sutkowych czy zewnętrznych narządów płciowych. Szacuje się, że zajmują one na jednym centymetrze owłosionej skóry może się mieścić od 100 do 800 gruczołów.

Nadmiar sebum

Mimo że sebum jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania skóry, to czasem zdarza się, że gruczoły produkują go zbyt dużo. Wzmożona aktywność gruczołów łojowych, a tym samym nadmiar sebum najczęściej mają związek z zaburzeniami hormonalnymi. Mogą się one pojawić w okresie dojrzewania, a u dorosłych nadmiar sebum, a w konsekwencji tworzenie się na skórze mało estetycznych krost czy zaskórników może być objawem problemów z tarczycą, reakcją na długotrwały stres czy niezdrową dietę.

Powstawanie trądziku związane jest z zatkania ujścia gruczołu łojowego. Pod skórą zaczyna się gromadzić czop, który blokuje jego ujście. Składają się na niego sebum, martwy oraz zrogowaciały naskórek. Dlaczego powstają? Powodów może być kilka. Niekiedy mówi się o czynnikach genetycznych, a czasem winny jest skład sebum. Zawarte w nim kwasy tłuszczowe aktywują nadmierne rogowacenie naskórka, a to prowadzi do zatkania gruczołu i pojawienia się trądziku w postaci zaskórników, krostek, czy ropnych zmian. Trądzik będzie się nasilał  jeśli chory będzie chciał go zwalczyć androgenami lub zacznie wystawiać skórę na słońce. Trzeba sobie zdawać sprawę, że przekonanie jakoby opalanie miało pomagać na trądzik to mit.

Nadmierna ekspozycja na słońce sprawia, że skóra pod wpływem wysokiej temperatury zaczyna wytwarzać jeszcze więcej sebum. I nawet jeśli słońce go wysuszy to zostanie on pod skórą i jesienią pojawi się na jej powierzchni w postaci zmiany trądzikowej.

W początkowej fazie rozwoju trądziku na skórze widoczne są przede wszystkim zaskórniki. Większe i trudniejsze w leczeniu zmiany zaczynają się pojawić, gdy dojdzie do zakażenia bakteryjnego. Zazwyczaj odpowiadają za nie patogeny, które naturalnie występują na skórze (Propionibacterium acnes oraz Propionibacterium granulosum). Wnikniecie bakterii do gruczołu łojowego sprawia, że stają się one obrzęknięte, a na powierzchni skóry pojawia się czerwona, bolesna grudka, z czasem zmienia się w krostę wypełnioną ropna wydzieliną.

Zdaniem specjalistów takich zmian lepiej nie usuwać manualnie, czyli nie wyciskać. Niestety wiele osób ignoruje te zalecenia i walczy z nimi na własną rękę, a to bardzo często przyczynia się do powstawaniu przebarwień lub blizn, których później bardzo trudno jest się pozbyć. Aby uniknąć problemów należy udać się do lekarza dermatologa i z jego pomocą wyleczyć trądzik i ustabilizować pracę gruczołów łojowych.

Typ cery a nadmiar sebum

Nadmiar sebum to cecha charakterystyczna tzw. cery tłustej. Najwięcej sebum pojawia się przede wszystkim na czole, nosie oraz brodzie, czyli tzw. strefie T na twarzy. Zazwyczaj za taki stan rzeczy odpowiadają geny, ale nie tylko. U niektórych osób nadprodukcją sebum ma związek z niewłaściwą pielęgnacją i higieną skóry twarzy, a czasem zupełnym jej brakiem. Aby zapanować nad sebum warto zadbać o odpowiednie oczyszczenie i nawilżenie skóry. Używanie preparatów silnie wysuszających może tylko zaostrzyć problem. Osoby, które mają problem z nadmiarem sebum i nie wiedzą jak powinny pielęgnować swoją cerę, powinny poradzić się lekarza dermatologa lub dobrej kosmetyczki.

Dodatkowo, zwłaszcza panie, powinny pamiętać o tym, aby nie nakładać na skórę zbyt grubej warstwy pudru czy fluidu. Skóra do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje także powietrza, jeśli wszystkie jej pory i gruczoły zostaną zatkane makijażem nie będzie mogła oddychać, a to sprawi, że zacznie produkować jeszcze więcej sebum, a na twarzy zacznie się pojawiać coraz więcej nieestetycznych zmian. Jeśli make up jest konieczny, dobrze jest wybierać te najbardziej naturalne kosmetyki, a w razie potrzeby nadmiar sebum ścierać z twarzy ścierać specjalnymi bibułkami, które nie ścierają z twarzy makijażu.