Gdy zgrzytasz zębami i je zaciskasz, te się ścierają. Dochodzi do uszkodzenia szkliwa, zwłaszcza na powierzchniach żujących trzonowców i przedtrzonowców pojawiają się żółte plamki. To oznacza, że ząb stracił warstwę ochronną, a odsłonięta zębina jest bezbronna w kontakcie z bakteriami próchnicotwórczymi. Pojawia się nadwrażliwość, ponieważ unerwiona zębina reaguje na kontakt z bodźcami takimi jak posiłki ciepłe, zimne, kwaśne. Siła nacisku na zęby u bruksisty jest tak duża, że najtwardsza część ludzkiego ciała - szkliwo - potrafi pękać u nasady korony zębów. Powstają tak zwane ubytki klinowe, które nie mają nic wspólnego z próchnicą, są mechanicznym uszkodzeniem zęba pod wpływem zaciskania zębów.
Bruksizm ma niekorzystny wpływ nie tylko na zęby, ale także na stawy skroniowo-żuchwowe. Te niewielkie systemy mięśni, więzadeł, krążków stawowych i kości to jedne z najbardziej skomplikowanych stawów w ludzkim organizmie. Nadwyrężenie ich poprzez zaciskanie zębów skutkuje właśnie rozmaitymi dolegliwościami bólowymi - ulokowanymi w obrębie całej głowy, a nawet i reszty ciała.
Więcej na ten temat:
Ból w okolicy żychwy i skroni - to nie musi być problem z zębami
Nietypowe objawy
Osoby cierpiące na bruksizm często skarżą się nie tylko na ból zębów, ale także bóle głowy, uszu, oczu, karku czy pleców. Odczuwają "trzaski" w stawach, czasem poranną sztywność mięśni w okolicy twarzoczaszki. Rzadko zdają sobie sprawę z tego, że takie dolegliwości to właśnie efekt nerwowego zaciskania zębów. W Polsce wiedza na temat bruksizmu jest wciąż niewielka. Pacjenci szukają pomocy u neurologów, okulistów, laryngologów, ortopedów, a tymczasem z bruksizmem upora się przede wszystkim stomatolog, dysponujący aparaturą diagnostyczną i wiedza na temat tej patologii.
Szyny i toksyna
Skuteczną metodą pozwalającą powstrzymać bruksizm jest stosowanie na noc szyn okluzyjnych, przypominających ruchome aparaty ortodontyczne. Jeszcze niedawno powszechne były silikonowe nakładki relaksujące, podobne do tych zakładanych przez bokserów w czasie walki. Dziś już wiadomo, że co prawda chronią one zęby przed naciskiem, ale nie eliminują odruchu zaciskania zębów. Wręcz przeciwnie: niektórzy chorzy ze zdwojoną siłą nagryzają taką szynę, potrafią ją przegryźć kilka razy w roku. Zastępują je więc aparaty, które wymuszają prawidłowe ustawienie szczęki względem żuchwy i uniemożliwiają zgrzytania zębami.
W niektórych przypadkach, zwłaszcza przy nadmiernej rozbudowie mięśni żwaczy, stosuje się także zastrzyki z toksyną botulinową (która nie szkodzi zdrowiu w tej formie). To pozwala na relaks mięśni przyczepionych do stawów skroniowo-żuchwowych i zmniejsza odruch zaciskania.
Całościowe podejście
Podane metody leczą skutki, nie przyczyny. Bruksizm to choroba cywilizacyjna, wynikająca z zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego. W jego leczeniu trzeba dotrzeć do istoty problemu, a w tym może pomóc psycholog, neurolog. Wielu pacjentom w opanowaniu bruksizmu pomagają masaże relaksacyjne, zajęcia jogi lub tai-chi, dzieciom, np. relaksujący sport.
Stomatolog powinien także zalecić ćwiczenia mięśni twarzy i szyi oraz odpowiednią dietę. Pacjenci z bruksizmem powinni unikać twardych produktów, zrezygnować z żucia gumy. By wzmocnić układ nerwowy warto uzupełnić dietę o pokarmy bogate w magnez i inne minerały wzmacniające układ nerwowy. Porada banalna - by wrzucić na luz, zacząć się wysypiać, mądrze się odżywiać, po prostu zdrowo żyć też przyda się i to nie tylko w staraniach o rozluźnienie zaciśniętych zębów.
Pasożyty i wady zgryzu - inne przyczyny bruksizmu
Stres to nie wszystko. U dzieci bruksizm może być objawem inwazji pasożytów, np. owsików. Dolegliwości występują głównie nocą. Zatem, nim zajmiesz się szukaniem przyczyn nerwowości dziecka, warto wykonać badanie kału na obecność pasożytów ( więcej na ten temat ).
Wady zgryzu i braki zębowe także prowadzą do zaciskania zębów, zgrzytania. Uważa się wręcz, że pełne objawy schorzenia występują dopiero, gdy zaistnieją dwa czynniki - zwarciowy, związany z zaburzeniem w obrębie narządów żucia oraz "psychiczny", wynikający z długotrwałego obciążenia stresem lub podatnością na stres. Skuteczne leczenie bruksizmu wymaga więc uporządkowania sytuacji w jamie ustnej. Należy wyleczyć wadę zgryzu, ustawić prawidłowo szczękę względem żuchwy oraz uporządkować zęby w triadach (każdy ząb, oprócz dolnych siekaczy przyśrodkowych i górnych trzecich zębów trzonowych stykających się z jednym zębem, powinien stykać się z dwoma zębami drugiego łuku), następnie sprawdzić prawidłowe dopasowanie plomb i uzupełnień protetycznych. Także braki zębowe mogą prowokować wystąpienie bruksizmu, gdy z powodu przesunięć zębów dojdzie do zaburzenia zgryzu. W tej sytuacji wstawienie implantów pozwala odbudować brakujące zęby w poszczególnych strefach zgryzu, a tym samym znormalizować pracę całego narządu żucia.
Autorka: dr Iwona Gnach-Olejniczak jest stomatologiem z ponad 20-letnim doświadczeniem. Specjalizuje się w implantologii i ortodoncji nieekstrakcyjnej. Opatentowała w Polsce metodę Dental Face Liftingu. Założycielka UNIDENT UNION Dental Spa
Dołącz do serwisu Zdrowie na Facebooku!
Zobacz także:
