Upały są szczególnie groźne dla osób starszych oraz małych dzieci? To prawda, ale każdy z nas, jeśli odpowiednio nie zadba o swoje bezpieczeństwo, również może się stać jedną z ich ofiar.
Dołącz do serwisu Zdrowie na Facebooku!
Jeśli musisz wyjść z domu
W upalny dzień, szczególnie w godzinach od 10-11 do około 15-16 (kiedy upał doskwiera najmocniej), z wychodzenia z domu powinny zrezygnować zwłaszcza osoby starsze oraz cierpiące na wymienione wyżej dolegliwości. Spacery w tym czasie są również niewskazane dla niemowląt i małych dzieci. Najlepiej wychodzić z domu w godzinach porannych lub wieczornych.
W upalny dzień, szczególnie w godzinach od 10-11 do około 15-16 (kiedy upał doskwiera najmocniej), z wychodzenia z domu powinny zrezygnować zwłaszcza osoby starsze oraz cierpiące na wymienione wyżej dolegliwości. Spacery w tym czasie są również niewskazane dla niemowląt i małych dzieci. Najlepiej wychodzić z domu w godzinach porannych lub wieczornych.
Gdy jednak wyjść trzeba, pamiętajmy, aby:
1. Przed wyjściem na słońce, szczególnie w upalny dzień, posmarować ciało kremem, który:
- zawiera zarówno filtr UVA jak i UVB, co pozwoli chronić skórę przed obydwoma rodzajami promieniowania, a także
- z filtrem, którego wysokość jest dopasowana do kolorytu naszej skóry ( Jak sprawdzić swój fototyp, dobrać krem z filtrem? )
2. Nałożyć przed wyjściem odpowiednie ubranie w tym także nakrycie głowy (czapkę, kapelusz, chustkę), to jest:
- niezbyt obcisłe, tak, aby zapewniało dopływ powietrza do skóry, a zatem umożliwiało jej ochładzanie,
- wykonane z naturalnych tkanin, najlepiej bawełny, lnu lub jedwabiu - a nie sztucznych materiałów, które utrudniają dopływ powietrza do skóry,
- cienkie - jeśli patrząc przez materiał widzimy zarysy otoczenia, powinien on być odpowiedni,
- w jasnym kolorze, który będzie odbijał promienie słoneczne.
3. Zabrać ze sobą wodę i co jakiś czas popijać ją małymi łykami:
- jeśli wypijemy na raz zbyt dużo, przez jakiś czas możemy nie odczuwać pragnienia, a zatem bardziej się odwodnić,
- warto sięgnąć po wodę mineralną, gdyż wraz z potem tracimy sporo elektrolitów, czyli niezbędnych pierwiastków, co sprzyja dodatkowemu pogorszeniu samopoczucia (czytaj: Zaburzenia elektrolitowe - czym grożą )
4. Przede wszystkim unikać słońca i kiedy jest to możliwe chronić się w cieniu (zwłaszcza, kiedy źle się poczujemy).
5. Zaopatrzyć się w wiatraczek na baterie, bądź wachlarz (może nim być zwykła kartka papieru), który pomoże nam ochłodzić skórę na przykład podczas podróży zatłoczonym autobusem czy pociągiem.
6. Jeśli jest taka możliwość, chłodzić się w kurtynach wodnych (obecnie działają w upalne dni w większości dużych miast w Polsce), zwłaszcza głowę, kark i ręce
W budynku
1. W trakcie dużych upałów, jeśli w domu panuje niższa temperatura niż na zewnątrz, nie otwieraj okien w godzinach, w których na zewnątrz jest najgoręcej (około 10-16). Wietrzyć najlepiej rano i wieczorem. Okna należy natomiast otworzyć, jeśli wewnątrz jest cieplej niż na zewnątrz lub bardzo duszno.
2. Jeśli jest taka możliwość - uruchomić wentylator lub klimatyzator, przy czym:
- klimatyzatora nie należy ustawiać na zbyt niską temperaturę (najlepsza będzie kilka stopni niższa od panującej na zewnątrz). Jeżeli zamierzamy wyjść - pozwoli nam to uniknąć niebezpiecznego szoku termicznego, który może wywołać anginę, a nawet doprowadzić do śmierci.
3. Jeśli w domu również jest gorąco, w miarę możliwości ubrać się jak najcieniej i w niezbyt obcisłe ubranie.
4. Co jakiś czas można schładzać się, biorąc chłodny prysznic, bądź spryskując się wodą:
- powinna być letnia - około 26-35 stopni Celsjusza, a nie lodowato zimna (aby nie wywołać szoku termicznego),
- z tej samej przyczyny najlepiej nie brać prysznica od razu po powrocie do domu, kiedy ciało jest jeszcze bardzo rozgrzane,
- miejscami, które szczególnie warto ochładzać są głowa i kark, a także ręce.
5. Małym dzieciom lub osobom, które nie potrafią same o siebie zadbać (na przykład niedołężnym), schładzać ciało za pomocą zwilżonego letnią wodą ręcznika.
W samochodzie:
1. O ile to możliwe, włączać klimatyzację - najlepiej ustawiać ją na temperaturę niższą o kilka stopni od temperatury otoczenia, co pozwoli nam uniknąć groźnego szoku termicznego.
2. Jeśli auto nie ma klimatyzacji, podróżować z uchylonymi oknami, aby zapewnić przepływ powietrza.
3. W miarę możliwości parkować w miejscach zacienionych.
4. Podczas upałów nie pozostawiać w pojeździe osób, które nie będą się w stanie same o siebie zatroszczyć, na przykład niemowląt i małych dzieci, osób starszych czy niepełnosprawnych. W upalny dzień temperatura wewnątrz samochodu może bowiem dochodzić do 90 stopni Celsjusza.
Czytaj: Klimatyzacja: plusy i minusy dla zdrowia
Jedzenie i picie
1. W upalne dni powinniśmy unikać następujących napojów i potraw:
- Alkohol - zimne piw chłodzi tylko przez krótki czas, w dalszej kolejności w organizmie zostaje jedynie alkohol. Aby się go pozbyć organizm musi sięgnąć po zapasy wody, których w upalny dzień nie powinniśmy nadszarpywać.
- Napoje zawierające kofeinę (kawa czy cola) - są moczopędne, a zatem sprzyjają odwadnianiu się organizmu.
- Gęste i słodkie soki oraz napoje gazowane - mają zbyt dużo cukru, a zatem gaszą pragnienie tylko na krótki czas.
- Zbyt zimne napoje i potrawy oraz mocno zmrożone lody - mogą powodować szok termiczny, a przy tym sprzyjać zachorowaniu na anginę.
- Ciężkostrawne potrawy, na przykład tłuste czy smażone - wymagają od organizmu wzmożonego wysiłku, a zatem pogarszają jego funkcjonowanie.
2. Powinniśmy natomiast:
- Wypijać około 2-3 litrów napojów, najlepiej wody lub soków (niezbyt słodkich, kwaskowatych, o ile to możliwe naturalnych oraz rozcieńczonych wodą, na przykład z cytrusów lub warzywnych). Duże ilości płynów powinny przyjmować szczególnie osoby przyjmujące leki moczopędne.
- Do napojów można dodać miętę, która zwiększy uczucie orzeźwienia.
- Ważnym składnikiem naszej diety powinny być owoce i warzywa, szczególnie świeże, które będą dodatkowym źródłem wody, a także witamin i soli mineralnych.
Nic nie pomaga?
Jeśli, nawet stosując się do powyższych rad, czujesz się źle:
- odczuwasz ogólne osłabienie,
- boli i kręci ci się w głowie,
- masz przyspieszony puls,
- jest ci niedobrze i/lub wymiotujesz,masz gorączkę, dreszcze i skurcze,
- pomimo upału przestałeś się pocić, a twoja skóra jest gorąca (nawet do 40 stopni Celsjusza) i sucha, jesteś blady,
- masz poparzenia słoneczne,
- masz zaburzenia orientacji, świadomości lub
- tracisz przytomność
Najprawdopodobniej doznałeś udaru cieplnego . W takiej sytuacji najlepiej skonsultować się z lekarzem, a w skrajnych przypadkach (zaburzenia świadomości i orientacji, utrata przytomności, brak tchu) - natychmiast wezwać pogotowie. ( Więcej na ten temat
Kiedy jesteśmy najbardziej zagrożeni?
Udar taki jest wynikiem zaburzenia mechanizmu termoregulacji - odpowiadającego za utrzymanie właściwej temperatury naszego ciała. Dochodzi do niego, kiedy organizm nie jest sobie w stanie poradzić z odprowadzeniem nagromadzonego ciepła na zewnątrz.
Jesteśmy najbardziej narażeni na udar:
1. w upalne dni, kiedy temperatura otoczenia sięga 30 stopni Celsjusza i wyżej (osoby starsze i chore, zwłaszcza na choroby serca, powinny uważać na siebie już od momentu, kiedy słupek rtęci sięga 25 stopni);
2. przebywając w miejscach silnie nasłonecznionych przez ponad 15-20 minut, zwłaszcza z nie osłoniętą głową oraz w trakcie pracy (na przykład na polu) czy uprawiania sportu;
3. spędzając dużo czasu we wnętrzu samochodu podczas słonecznego, upalnego dnia bez włączonej klimatyzacji i z zamkniętymi oknami;
4. przebywając lub pracując w przegrzanych, parnych pomieszczeniach, pozbawionych przewiewu, jak na przykład: sauny, kuźnie, huty;
5. wyjeżdżając do krajów o tropikalnym klimacie, szczególnie wtedy, kiedy w ojczyźnie panują niskie temperatury.
Upał: grupy podwyższonego ryzyka
U niektórych osób mechanizm termoregulacji może także z różnych przyczyn nie funkcjonować prawidłowo. Dlatego też powinny one (lub ich opiekunowie) przykładać szczególną uwagę do zachowania środków bezpieczeństwa. Są to osoby:
1. starsze;
2. niemowlęta i małe dzieci;
3. otyłe oraz niedożywione;
4. nadużywające alkoholu;
5. cierpiące na niektóre schorzenia, przede wszystkim: układu sercowo-naczyniowego, niedokrwistość, niedoczynność lub nadczynność tarczycy, cukrzycę, chorobę Parkinsona oraz dolegliwości skórne (łuszczyca czy egzema);
6. zażywające pewne grupy leków, w tym:
- neuroleptyki (stosowane w leczeniu schizofrenii oraz innych psychoz),
- trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (wykorzystywane w leczeniu depresji, nerwic czy zespołu natręctw),
- benzodiazepiny (pomocne w doraźnym leczeniu nasilonego lęku lub bezsenności),
- leki przeciwhistaminowe (używane przez alergików),
- sympatykomimetyki (leki pobudzające układ współczulny o szerokim zakresie zastosowań),
- antycholinergiczne (stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej, wrzodów żołądka, refluksu, a także
- przeciwwymiotne),
- blokery kanału wapniowego (zażywane na przykład przez chorych na nadciśnienie tętnicze czy
- chorobę niedokrwienną serca),
- beta-blokery (grupa leków hamujących działanie układu współczulnego o szerokim zakresie zastosowań)
- oraz diuretyki (leki moczopędne).
![Wierzysz, że oglądanie znamion i same kremy z filtrem uchronią cię przed rakiem skóry? Błądzisz! [WYWIAD]](https://bi.im-g.pl/im/0b/5f/d9/z14245643II,Zdecydowana-wiekszosc-nowotworow-skory-to-skutek-p.jpg)
