Przy lekkiej chorobie
Na mocy kodeksu pracy każdemu rodzicowi przysługują dwa dni wolne w roku na dzieci (tylko jednemu z rodziców - drugi musi się ich zrzec). Jednak w przypadku grypy, ospy wietrznej, zapalenia płuc, rotawirusa czy trzydniówki
to nam nie pomoże. Wtedy zarówno mama, jak i tata mają prawo do płatnego zwolnienia z pracy. Pieniądze, które dostaną w czasie choroby dziecka, to tzw. zasiłek opiekuńczy.
Zasiłek opiekuńczy podobnie jak chorobowy wynosi 80 proc. wynagrodzenia. Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje i matce, i ojcu dziecka. Jednak na zwolnienie i zasiłek może pójść tylko jedno z nich. I to pod warunkiem, że w domu nie ma innych osób, które mogłyby się zająć dzieckiem. W razie kontroli urzędnik z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) sprawdzi, czy w domu nie siedzi np. bezrobotny mąż albo babcia na emeryturze. Chyba że dziecko nie ukończyło jeszcze dwóch lat - wtedy jedno z rodziców ma prawo do zwolnienia i zasiłku niezależnie od tego, kto jeszcze może zająć się dzieckiem.
Jeśli dziecko ma mniej niż 14 lat, rodzicowi przysługuje 60 dni zwolnienia i zasiłku w roku kalendarzowym. Jeśli jest starsze - tylko 14 dni. Zasiłek dostaniemy również na dziecko przysposobione albo przyjęte na wychowanie.
Zasiłek przysługuje wszystkim osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym, zarówno obowiązkowo, jak i dobrowolnie, czyli np. pracownikom, osobom wykonującym pracę nakładczą (potocznie - chałupnictwo, forma
zatrudnienia pośrednia między umową o pracę a umową o dzieło), zatrudnionym na podstawie umowy agencyjnej (tak pracują np. agenci ubezpieczeniowi) lub umowy-zlecenia. Zasiłek opiekuńczy na chore dziecko należy się też osobom prowadzącym własną działalność - pod warunkiem że opłacają dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Niestety, nie dostaniemy go w czasie urlopu macierzyńskiego, bezpłatnego lub wychowawczego ani wtedy, gdy pracujemy na umowę o dzieło.
Jak wystąpić o zwolnienie i zasiłek? Musimy zanieść pracodawcy zwolnienie od lekarza na specjalnym druku ZUS ZLA oraz uzupełnić i oddać pracodawcy druk Z-15 (wniosek potrzebny do uzyskania zasiłku opiekuńczego). Jest na to tydzień. Wcześniej w ciągu dwóch dni, od kiedy nie pojawiliśmy się w pracy, trzeba zawiadomić szefa o naszym zwolnieniu - przez telefon, e-mailowo lub osobiście.
Gdy choroba jest przewlekła
Co jednak zrobić, gdy okazuje się, że dziecko nie zdrowieje? 60 dni minęło, a my dalej jeździmy po lekarzach. Opieka nad chorym dzieckiem zwykle pochłania całą dobę. A pracodawca czeka.
Mamy dwa wyjścia.
Podanie o urlop bezpłatny. W tym wypadku pracodawca tak łatwo nas nie zwolni - może to zrobić dopiero po trzech miesiącach, i to tylko w ramach zwolnień grupowych albo dyscyplinarnie. Są jednak minusy takiego rozwiązania: w czasie tego urlopu nie otrzymuje się wynagrodzenia, pracodawca nie opłaca nam składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. I co ważne - nie ma tu znaczenia długość trwania urlopu, cały urlop jest okresem zawieszenia ubezpieczenia. Po 30 dniach urlopu bezpłatnego ustaje nam prawo do świadczeń zdrowotnych. Możemy wtedy skorzystać z ubezpieczenia jako członek rodziny (jeśli współmałżonek jest ubezpieczony) lub podpisać umowę z NFZ o dobrowolnym
ubezpieczeniu. Czasu trwania urlopu bezpłatnego nie wlicza się do stażu pracy, od którego zależą m.in.: długość okresu wypowiedzenia, wymiar urlopu wypoczynkowego, wysokość odprawy pieniężnej przy zwolnieniach grupowych itp. Żaden przepis nie ogranicza czasu urlopu bezpłatnego, ale pamiętajmy, że pracodawca ma prawo odmówić udzielenia go.
Dodatkowy urlop wychowawczy z tytułu chorego dziecka. To rozwiązanie jest lepsze, bo przez cały czas trwania tego urlopu rodzic ma opłacane składki na ubezpieczenie zdrowotne, a czas urlopu wlicza się mu do stażu pracy. W pewnych warunkach (o tym niżej) pozwala nawet uzyskać zasiłek wychowawczy.
Taki urlop należy się rodzicowi, który ma przewlekle chore lub niepełnosprawne dziecko wymagające jego osobistej opieki. Jest to dodatkowy urlop wychowawczy, czyli przysługuje nam niezależnie od tego, czy byliśmy już na "zwykłym" wychowawczym. Możemy wykorzystać do trzech lat tego urlopu. Jednak tylko dopóki dziecko nie skończy 18 lat.
O ile spełniamy kryterium dochodowe, przez całe trzy lata urlopu przysługuje nam zasiłek wychowawczy (czyli dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w czasie urlopu wychowawczego). Nasz przeciętny miesięczny dochód na osobę w rodzinie nie może przekraczać 583 zł (gdy dziecko ma orzeczenie o niepełnosprawności) albo 504 zł (gdy go nie ma). Zasiłek wychowawczy wynosi 400zł miesięcznie niezależnie od liczby dzieci.O tym, jak się o niego starać, piszemy niżej, przy okazji dodatków do zasiłku rodzinnego.
Jak wystąpić o dodatkowy urlop wychowawczy?
Wniosek o urlop rodzic składa sam u pracodawcy najpóźniej na dwa tygodnie przed terminem rozpoczęcia urlopu. Do wniosku należy dołączyć pisemne oświadczenie drugiego z rodziców lub opiekunów dziecka o tym, że nie zamierza skorzystać z urlopu wychowawczego przez okres wskazany we wniosku, oraz orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności dziecka.
Czym różnią się te orzeczenia? Są uzależnione od wieku dziecka. Do 16. roku życia przysługuje dokument zwany "orzeczeniem o niepełnosprawności" (bez określania stopnia), jeśli dziecko w poważny sposób nie jest sprawne fizycznie albo psychicznie. Powody mogą być różne -wada wrodzona, długotrwała choroba (np. cukrzyca) lub uszkodzenia organizmu. Orzeczenie dostanie dziecko, które potrzebuje opieki w dużo większym stopniu niż jego rówieśnicy. Do tego przewidywany czas trwania tej niepełnosprawności musi być dłuższy niż rok.
Takie orzeczenie dostają nie tylko dzieci wyraźnie niepełnosprawne. Należy się ono także np. dziecku choremu na cukrzycę i wymagającemu długiej hospitalizacji. Orzeczenie o niepełnosprawności dostanie również dziecko ze zdiagnozowanym zespołem Aspergera.
Natomiast orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydaje się osobom po 16. roku życia. Obydwa orzeczenia wydawane są przez powiatowe albo miejskie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności.
Uwaga!
Warto się dowiedzieć, czy w naszym zakładzie pracy nie działa Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych (ZFŚS). Być może dzięki temu dostaniemy np. dofinansowanie pobytu dziecka wsanatorium albo zapomogę na kupno wózka inwalidzkiego.
Gdy dziecko jest niepełnosprawne
Niestety, kodeks pracy nie przewiduje innych rozwiązań dla rodzica chorego dziecka niż zasiłek opiekuńczy, dodatkowy urlop wychowawczy z tytułu chorego dziecka oraz urlop bezpłatny. Jeśli jednak nasze dziecko ma orzeczenie o niepełnosprawności, przysługują nam jeszcze pieniądze z innego źródła - zasiłek i świadczenie pielęgnacyjne. Od tego roku mamie i tacie opiekującym się takim chorym dzieckiem należą się one bez względu na dochody.
Na co mogą liczyć? Zasiłek pielęgnacyjny. Wynosi 153 zł miesięcznie. Jest przeznaczony na wydatki na opiekę nad dzieckiem, które nie może samodzielnie funkcjonować. Należy się:
niepełnosprawnemu dziecku do lat 16, które
wymaga stałej opieki;
osobie powyżej 16 lat, jeżeli ma orzeczenie
o znacznym stopniu niepełnosprawności;
osobie powyżej 16. roku, która ma orzeczenie
o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności
(pod warunkiem że niepełnosprawność
powstała przed 21. rokiem życia).
Uwaga!
O ten zasiłek możesz się postarać nawet wtedy, gdy jesteś zatrudniony. Zasiłku pielęgnacyjnego nie dostaniesz jednak wtedy, gdy dziecko przebywa w instytucji z całodobowym utrzymaniem. Nie należy się też osobom pobierającym podobny zasiłek za granicą.
Świadczenie pielęgnacyjne. To 520 zł miesięcznie. Dostaniemy je niezależnie od zasiłku pielęgnacyjnego, jeśli nie możemy pracować lub musieliśmy zrezygnować z pracy zarobkowej, by zająć się niepełnosprawnym dzieckiem wymagającym szczególnej opieki. Dziecko musi mieć orzeczenie o niepełnosprawności (jej znacznym lub umiarkowanym stopniu) łącznie ze wskazaniami "konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji albo orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności".
O świadczenie pielęgnacyjne mogą się ubiegać nie tylko rodzice dziecka, ale także dziadkowie, pradziadkowie oraz rodzeństwo (jeżeli to oni opiekują się dzieckiem). Na jedno dziecko świadczenie może pobierać tylko jedna osoba.
Kiedy świadczenie pielęgnacyjne się nie należy?
Jeśli pobieramy emeryturę, rentę, rentę socjalną, stały zasiłek, nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne.
Kiedy jakaś osoba w rodzinie ma prawo do wcześniejszej emerytury na to dziecko.
Gdy dziecko, którym się opiekujemy, ożeni się lub wyjdzie za mąż.
Jeżeli umieścimy dziecko w ośrodku zapewniającym całodobową opiekę przez więcej niż pięć dni w tygodniu (z wyjątkiem szpitali i sanatoriów, w których dziecko się leczy).
Jeśli któryś z członków rodziny ma prawo do takiego świadczenia za granicą.
Kiedy pobieramy dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego.
Kiedy korzystamy ze świadczenia pielęgnacyjnego na inne dziecko w rodzinie.
Jak wystąpić o zasiłek i świadczenie?
W urzędzie gminy lub ośrodku pomocy społecznej właściwym dla swojego miejsca zamieszkania składamy wymagane dokumenty.
Orzeczenie o niepełnosprawności dziecka.
Wypełniony druk wniosku - rozdają je instytucje przydzielające zasiłki; niektóre zamieszczają je na swoich stronach internetowych, skąd można je pobrać i wydrukować.
Jeśli staramy się o zasiłek pielęgnacyjny, musimy także złożyć zaświadczenie lekarskie wydane przez lekarza publicznego zakładu opieki zdrowotnej. Obowiązek wypłacania tego zasiłku spoczywa na właściwych organach - wójtach gmin oraz burmistrzach i prezydentach miast. W praktyce zadanie to realizują odpowiednie komórki organizacyjne działające przy ww. organach - najlepiej zapytać u siebie w gminie lub w urzędzie miasta, kto się tym zajmuje.
Decyzje w sprawie świadczenia pielęgnacyjnego wydawane są na okres ważności orzeczenia o niepełnosprawności. Prawo do świadczenia przysługuje od razu, od miesiąca, w którym złożono wniosek o świadczenie.
Gdy dziecko jest chore terminalnie
Gdy mamy dziecko chore terminalnie, musimy zwrócić się do lekarza o orzeczenie o niepełnosprawności dziecka. Wtedy możemy się starać w pracy o dodatkowy urlop wychowawczy. Oprócz tego należą się nam zasiłek oraz świadczenie pielęgnacyjne, a także - jeśli spełniamy kryterium dochodowe - zasiłek rodzinny i dodatki, m.in. z tytułu opieki nad dzieckiem w czasie urlopu wychowawczego.
Jeśli mamy bardzo mało pieniędzy
Gdy nasza sytuacja materialna jest bardzo zła, możemy się starać o zasiłek rodzinny. Są też do niego dodatki. To pieniądze od państwa wypłacane przez gminy.
Zasiłek rodzinny
Możemy go otrzymać, jeśli dochód rodziny nie przekracza 583 zł na osobę (gdy
mamy niepełnosprawne dziecko) lub 504 zł na osobę, jeśli dziecko nie ma orzeczenia. Dochody udowadniamy, przedstawiając dokumenty z urzędu skarbowego za ubiegły rok, czyli za 2009. Aktualnie świadczenia rodzinne przyznawane są na nowy okres zasiłkowy, który trwa od 1 listopada 2010 do 31 października 2011 r.
Zasiłek rodzinny wynosi miesięcznie:
68 zł na dziecko do pięciu lat;
91 zł na dziecko od pięciu do 18 lat;
98 zł na dziecko powyżej 18 lat do 24 (pod warunkiem że się uczy i ma orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności).
Jeśli mamy prawo do zasiłku rodzinnego, możemy też się starać o dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego. To 60zł na miesiąc na dziecko do pięciu lat lub 80zł miesięcznie na dziecko od pięciu do 24 lat.
Rodzicom na urlopie wychowawczym przysługuje wspomniany już dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego w wysokości 400 zł miesięcznie.
Samotnym rodzicom dzieci niepełnosprawnych przysługuje 250 zł na miesiąc na dziecko, ale nie więcej niż 500zł miesięcznie, gdy np. niepełnosprawnych dzieci jest dwoje i więcej.
Dziecku, które uczy się poza miejscem zamieszkania, należy się 90 zł miesięcznie na wydatki związane z mieszkaniem w innej miejscowości, 50 zł na miesiąc na dojazdy. Dodatki te wypłacane są przez dziesięć miesięcy (od września do
czerwca).
Jak się starać o zasiłek rodzinny i dodatki?
W urzędzie gminy lub ośrodku pomocy społecznej właściwym dla miejsca zamieszkania składamy odpowiedni zestaw dokumentów. Druki wniosków rozdają instytucje przydzielające zasiłki, niektóre zamieszczają je na swoich stronach internetowych (można je stamtąd wydrukować).
Potrzebne będzie na pewno orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności oraz zaświadczenie z urzędu skarbowego o dochodach członków rodziny w poprzednim roku kalendarzowym (przy ubieganiu się o świadczenia od teraz do października 2011 r. wymagane będą dochody za rok 2009).
Gdy ktoś chce się też ubiegać o dodatki, wtedy ośrodek może go poprosić o inne zaświadczenia.
Kto jeszcze może nam pomóc?
O pieniądze dla dzieci niepełnosprawnych możesz też zapytać w powiatowych centrach pomocy rodzinie (www.pcpr.info)
