Pogotowie ratunkowe można wzywać jedynie w uzasadnionych przypadkach, czyli w sytuacjach nagłego zagrożenia zdrowia i życia. Pacjentom w takim stanie pomoc udzielana jest na szpitalnych oddziałach ratunkowych (SOR) oraz na izbach przyjęć (IP). Stan nagłego zagrożenia zdrowotnego rozumie się jako stan, w którym w sposób nagły albo w krótkim czasie u pacjenta pojawiają się objawy świadczące o pogorszeniu stanu zdrowia, które mogą wiązać się z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi, takimi jak upośledzenie niektórych funkcji organizmu, uszkodzenie fragmentów ciała albo śmierć. Taki stan wymaga natychmiastowego podjęcia działań medycznych mających na celu ratowanie chorego. Do przypadków stanu nagłego zagrożenia zdrowotnego zalicza się między innymi takie sytuacje jak:
- Zaburzenia rytmu serca,
- Nagłe zatrzymanie rytmu serca,
- Ostry ból w rejonie klatki piersiowej,
- Silne duszności,
- Ostry ból brzucha,
- Udar cieplny,
- Rozległe oparzenie,
- Zaburzenia świadomości,
- Utrata przytomności,
- Rozległa rana,
- Silne krwawienie z rany,
- Krwawienie z dróg rodnych,
- Krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego,
- Gwałtownie postępujący poród,
- Podtopienie,
- Utonięcie,
- Wyziębienie organizmu,
- Porażenie prądem,
- Upadek z dużej wysokości,
- Ostre reakcje uczuleniowe,
- Użądlenie lub ukąszenie przez jadowite zwierzęta,
- Zatrucie środkami chemicznymi,
- Zatrucie lekami,
- Próby samobójcze,
- Wypadek komunikacyjny, w którym wystąpili ranni,
- Urazy kończyny dolnej, które uniemożliwiają poruszanie się.
Jeżeli stwierdzi się, że ktoś rzeczywiście potrzebuje natychmiastowej pomocy lekarskiej, należy zadzwonić na Pogotowie Ratunkowe na numer 999 (z telefonów stacjonarnych) lub 112 (z telefonów komórkowych i stacjonarnych). Podczas rozmowy z dyspozytorem konieczne jest podanie następujących informacji:
- Własne imię i nazwisko,
- Miejsce zdarzenia (najlepiej adres albo charakterystyczne punkty orientacyjne),
- Opis poszkodowanego i jego stanu.
Jeżeli według dyspozytora stan poszkodowanego wymaga natychmiastowego podjęcia jakichkolwiek działań, osoba dzwoniąca otrzyma odpowiednie instrukcje, w związku z czym nigdy nie należy rozłączać się zanim usłyszy się potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia. Do czasu przyjazdu karetki należy ciągle kontrolować stan poszkodowanego i sprawdzać podstawowe funkcje życiowe.
Dolegliwości występujące przez dłuższy czas, związane z przewlekłą chorobą, nie mogą być powodem wezwania pogotowia. Dzwoniąc po karetkę nie załatwi się również takich spraw jak:
- Recepta na leki przyjmowane w przebiegu przewlekłej choroby,
- Kontrola lekarska związana z leczeniem, które było wcześniej rozpoczęte,
- Uzyskanie skierowania na wizytę u specjalisty,
- Uzyskanie zaświadczenia o stanie zdrowia,
- Zmiana opatrunku,
- Przeprowadzenie specjalistycznych badań albo konsultacji, które zlecone były przez lekarza prowadzącego.
Jeżeli stan chorego nie zalicza się do stanu nagłego zagrożenia zdrowia i życia, w pierwszej kolejności należy udać się do poradni podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Poradnie są czynne w godzinach od 8 do 18, a w przypadku osób, które nie są w stanie samodzielnie dostać się do poradni, istnieje możliwość wezwania lekarza na wizytę domową. W godzinach, w których poradnie są zamknięte, a także w święta, zamiast do POZ należy udać się do punktu nocnej i świątecznej opieki medycznej, w którym dyżury pełnią lekarze oraz pielęgniarki. Świadczenia w takich punktach udzielane są bez skierowania i bezpłatnie.W większych miastach, w których istnieje więcej takich punktów obowiązuje rejonizacja, jednak, jeżeli przebywa się poza swoim miejscem zamieszkania, można udać się do najbliższego punktu.
Wskazaniami do skorzystania z punktu nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej są sytuacje nagłego zachorowania albo pogorszenia stanu zdrowia, jednak, jeśli nie występują objawy, które mogą świadczyć o zagrożeniu zdrowia lub życia, przyjmowanie leków bez recepty nie przynosi efektów i istnieje obawa, że dolegliwości będą postępować, jeśli nie skorzysta się z pomocy lekarskiej. Do punktu można się udać na przykład w przypadku:
- Nieustępujących bólów brzucha,
- Infekcji dróg oddechowych, którym towarzyszy gorączka,
- Nieustępujących bólów głowy,
- Zatrzymania wiatrów,
- Wymiotów,
- Biegunki,
- Nagłych bólów kręgosłupa, kończyn, stawów.
W ramach opieki zdrowotnej w takim punkcie można liczyć na konsultację lekarską, a także na zabiegi pielęgniarskie, takie jak na przykład wykonanie zastrzyku, który był zlecony przez lekarza opiekującego się pacjentem w POZ. W punkcie nocnej i świątecznej opieki medycznej nie można z kolei liczyć na wypisanie recepty, kontrolną wizytę związaną z leczeniem przewlekłej choroby, a także wystawienie zaświadczenia o stanie zdrowia.
