Nazwa kofaktor powstała z połączenia “co” - “współ” oraz “factor” - “czynić”. Kofaktory są związkami chemicznymi, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania enzymów i tego, aby dochodziło do katalizowania reakcji zachodzących między różnymi związkami chemicznymi. Kofaktor razem z apoenzymem, czyli białkową częścią enzymu, tworzą tak zwane holoenzymy, czyli enzymy, które są aktywne katalitycznie. Obecność kofaktora jest niezwykle ważna, ponieważ w rzeczywistości sam apoenzym nie jest aktywny, a dopiero połączenie tych dwóch składowych daje enzym, który jest w pełni funkcjonalny. Enzymy, które zawierają w swojej budowie kofaktor to tak zwane enzymy złożone.
Kofaktory dzieli się na dwie podstawowe grupy:
Kofaktorami mogą być związki organiczne, takie jak na przykład witaminy oraz nukleotydy, a także związki nieorganiczne, do których należą między innymi jony metali takich jak miedź, cynk czy żelazo. Metale stanowią zwykle grupy prostetyczne, natomiast przykładowe koenzymy to koenzym A oraz kwas foliowy.
Do najważniejszych kofaktorów można zaliczyć między innymi takie związki jak:
Funkcję przeciwną do funkcji kofaktorów pełnią inhibitory. Te substancje wiążą się z enzymem i hamują jego aktywność. Rozróżnia się kilka rodzajów inhibitorów. Jedne z nich to inhibitory nieodwracalne, które wywołują stałą dezaktywację cząsteczki enzymu. Ponowne funkcjonowanie takiego enzymu jest możliwe dopiero po wytworzeniu nowej cząsteczki. Kolejną grupą inhibitorów są inhibitory kompetycyjne, które konkurują o aktywne miejsce w cząsteczce. W takim przypadku, jeśli dojdzie do dołączenia substratu do cząsteczki, reakcja enzymatyczna zachodzi normalnie, natomiast jeśli dołączony zostanie inhibitor, reakcja zostaje zatrzymana. Ostatnie wyróżniane inhibitory to inhibitory niekompetycyjne, które wiążą się z enzymem, mimo obecności substratu.
Enzymy, a więc co za tym idzie, również kofaktory, które są częścią niektórych enzymów, pełnią w organizmie bardzo ważne funkcje. Enzymy są produkowane przez wszystkie tkanki organizmu, a każdy z enzymów działa w określonych komórkach organizmu. Są one niezbędne do tego, żeby w organizmie zachodziły różnorodne reakcje chemiczne. Do najważniejszych enzymów należą:
Aktywne enzymy są substancjami niezbędnymi do utrzymania zdrowia, a niedobory enzymów mogą prowadzić do poważnych komplikacji. Z zaburzeniem funkcji enzymatycznych wiążą się między innymi choroby metaboliczne. Są one wywoływane przez brak, niedobór albo nadmiar określonych enzymów, które odkładają się w komórkach i nie są prawidłowo metabolizowane.