Co to jest rojenie?
Rojenie, nazywane inaczej rójką, jest to określenie owadzich godów, które ma na celu kopulację i rozmnażanie się tych zwierząt. Określenie to odnosi się zarówno do mrówek, ale też chruścików, muchówek, jętek czy termitów. Cechą wspólną rojenia u tych wszystkich owadów są tzw. loty godowe, czyli masowy wylot (wystąpienie) z gniazda (mrowiska) w celu odbycia godów. Co ciekawe, rójka u jednych z najpopularniejszych owadów - pszczół wcale nie oznacza procesu kopulacyjnego, ale podział rodu na dwie lub trzy rodziny.
Kiedy wypada rojenie mrówek?
Dokładny termin rojenia mrówek uzależniony jest od gatunku tych owadów. W Polsce, u wszystkich gatunków odbywa się on w ciepłych miesiącach – od kwietnia do października.
W przypadku podziemnicy zwyczajnej (Lasius flavus) rójka wypada najczęściej późnym popołudniem w najcieplejsze dni sierpnia. Z kolei hurtnica pospolita (Lasius niger) rozmnaża się już w ciepłe dni w czerwcu, ale okres ten może wydłużyć się do sierpnia. Lot godowy hurtnicy podobnej (Lasius alienus) występuje w lipcu oraz sierpniu. Jedna z najpopularniejszych w Polsce mrówek robotnic – rudnica rozmnaża się od czerwca aż do końca września.
Jak rozpoznać rojenie mrówek?
Rojenie mrówek, podobnie jak innych owadów rozmnażających się w czasie rójki można poznać po latających, owadzich skupiskach. Laikowi ciężko rozpoznać mrówki podczas rojenia, ponieważ w tym okresie samcom i samicom wyrastają skrzydła (umożliwiające kopulację w powietrzu), co sprawia, że ich wygląd jest mylący.
Jak przebiega rojenie mrówek?
Latem, kiedy nadchodzi czas rojenia, zarówno mrówczym samcom jak i samicom wyrastają skrzydła, po to by następnie mogły się wznieść i odbyć gody w powietrzu. Natura bardzo sprytnie wymyśliła, że właśnie w takich warunkach spotykają się mrówki z różnych gniazd, ponieważ byłoby trudniejsze i znacznie wolniejsze na ziemi. Płodna samica (królowa) zostaje zapłodniona przez kilku samców tego samego lub innego gatunku, co w tym drugim przypadku skutkuje powstaniem mrówczych hybryd. Ilość partnerów seksualnych samicy mrówki zależna jest od jej fenotypu, a także masy, jednakże u każdego gatunku tych owadów samica jest nawet kilkunastokrotnie cięższa od samca. Po zapłodnieniu, samce opadają na ziemię i umierają, a samicom opadają skrzydła i wracają na ziemię w celu założenia nowej kolonii lub do swojego mrowiska, aby dalej wspierać swój ród nowymi potomkami.
Jak wyglądają larwy mrówek?
Larwy mrówek przyjmują postać beznogich czerwi, które są pokryte drobnymi włoskami. Posiadają gruczoły przędne. Dla oka ludzkiego widzialne są jako mrówcze jaja. Przed przekształceniem w poczwarkę, pokrywają się kokonem. Robotnice, opiekujące się larwami przenoszą je z komory do komory lub na powietrze.
Rojenie a budowa mrowiska
Okres rojenia mrówek jest ściśle związany z procesem budowania nowych kolonii (mrowisk) tych owadów. Po zapłodnieniu samica opada na ziemię, zrzuca skrzydła i poszukuje schronienia, w którym mogłaby bezpiecznie wyhodować jajka. Z reguły postępuje według jednej z 3 możliwości.
Jeżeli samica (młoda królowa) oceni, że obszar, na który trafiła jest odpowiedni, rozpoczyna samodzielną budowę swojego gniazda (nowego mrowiska). W tym celu kopie tunel w ziemi o szerokości takiej, że może w nim się swobodnie poruszać i obracać i na jego dnie składa jaja. Co ciekawe, wejście do tunelu jest zamknięte, cały proces odbywa się pod ziemią. Okres wylęgania się pierwszych potomków jest bardzo długi i żmudny, ponieważ na początku to tylko jedna samica opiekuje się swoimi jajami, a następnie poczwarkami, aż do wylęgnięcia się pierwszych mrówek. Po pojawieniu się potomstwa, młoda królowa oddaje swoje obowiązki robotnicom, które od tej chwili zajmują się wychowywaniem kolejnego pokolenia samicy, a także przejmują opiekę nad gniazdem, podczas gdy mrówcza matka przez resztę swoich lat zajmuje się wyłącznie składaniem nowych jaj. Mrówcze królowe osiągają wiek nawet kilkunastu lat i przez ten okres ich kolonie nabierają imponujących rozmiarów.
Innym ciekawym zjawiskiem, który może mieć miejsce po odbyciu rójki jest przejęcie obcej kolonii przez nową królową. Dzieje się tak zazwyczaj wtedy, kiedy samica silniejszego gatunku natrafia na kolonię pierwomrówki łagodnej (Formica fusca). Wówczas nowo przybyła samica (najczęściej gatunku rudnicy) zabija panującą na danym obszarze królową i sama zajmuje jej miejsce. Nowe podwładne, mrówki robotnice, natychmiast ją akceptują i jej służą.
Ostatnią opcją jest przejęcie (porwanie) przez mrówki robotnice nowej, zapłodnionej samicy. Wówczas pełni ona rolę zakładniczki i w niewoli znosi jaja, służące rozrostowi istniejącej już kolonii.
