Dołącz do serwisu Zdrowie na Facebooku!
Wraz z wiekiem rośnie zwykle liczba naszych problemów zdrowotnych. Konsekwencją wielu chorób jest tzw. wielolekowość, czyli politerapia - konieczność przyjmowania dużej ilości leków (co najmniej 5). W wyniku ich działania oraz postępowania procesów starzenia (np. spowolnionej pracy układu trawienia), zwiększa się jednak prawdopodobieństwo wystąpienia ich niekorzystnych oddziaływań, zwłaszcza szkodliwych interakcji.
Do interakcji dochodzi zazwyczaj pomiędzy dwoma stosowanymi lekami (ale również pomiędzy lekami a produktami spożywczymi oraz lekami a alkoholem). Oznacza to, że działanie jednego ze środków jest w jakiś sposób zmienione (np. wzmocnione, osłabione) przez oddziaływanie drugiego preparatu lub produktu. W rezultacie wystąpienia takiej interakcji mogą pojawić się niepokojące, mniej lub bardziej dokuczliwe symptomy.
W dodatku osoby starsze nie zawsze pamiętają o tym kiedy i jak przyjmować lekarstwa, co może być przyczyną przyjęcia podwójnej dawki. Źródłem nieprawidłowości w przyjmowaniu leków bywa także brak odpowiedniej komunikacji z lekarzem. Tymczasem niewłaściwe stosowanie leków może być bardzo niebezpieczne dla zdrowia, a niekiedy nawet stanowi przyczynę umieszczenia seniora w szpitalu. Jak się ustrzec przed najczęstszymi błędami?
I. U lekarza:
1. Udając się do lekarza przygotuj kompletną listę wszystkich leków , jakie przyjmujesz. Powinny się na niej znaleźć i te na receptę, i te, które kupiłeś bez recepty (bez znaczenia, czy są w tabletkach, syropie czy też służą do smarowania - np. żele, maści lub są kroplami do oczu). Umieść na niej także wszystkie suplementy diety, witaminy, a nawet zioła. Wypisz nawet to, co wydaje Ci się nieszkodliwe. Zdarza się bowiem, że to, co zwykle działa łagodnie, może wpływać na twoje schorzenia lub działanie innych, zażywanych przez Ciebie preparatów. Obok nazw leków dobrze jest również zapisać kiedy i w jakich dawkach musimy je przyjmować, a także nazwisko i specjalność lekarza, który je wypisał. Aby ułatwić sobie ich rozpoznawanie, możesz również zapisać jak wyglądają poszczególne tabletki.
2. W rozmowie z lekarzem pomocna może się okazać również lista wszystkich schorzeń na jakie cierpisz, w tym również alergii (zarówno tych na produkty spożywcze czy pyłki, jak i - przede wszystkim - na leki lub zawarte w nich substancje).
3. Zgłoś lekarzowi również wszelkie problemy z przyjmowaniem niektórych leków , np. trudności z ich połknięciem. Pamiętaj, że nie każdy lek można rozdrabniać!
4. Jeśli lekarz przepisze Ci nowe leki, pamiętaj, aby dokładnie go o nie wypytać. Warto dowiedzieć się przede wszystkim:
- Jak działa ten lek?
- Czy istnieje dla niego tańszy zamiennik?
- W jakich dawkach i o jakich porach dnia (lub nocy) powinieneś go przyjmować? Jakie powinny być odstępy czasowe pomiędzy kolejnymi dawkami?
- Jak go przyjmować: Na czczo? Przed, po lub w trakcie posiłku? Z wodą? Z innymi lekami czy oddzielnie? Rozpuszczony, w całości, czy w kawałkach?
- Co oznacza określenie, że lek "należy przyjmować w razie potrzeby"?
- Czy powinieneś czegoś unikać stosując dany lek, np. konkretnych produktów spożywczych, innych leków lub suplementów, promieni słonecznych, wysiłku fizycznego?
- Jakie mogą być działania niepożądane tego preparatu oraz co zrobić, gdy wystąpią?
5. Najlepiej, żeby lekarz zanotował Ci czytelnie wszelkie niezbędne informacje. Możesz również zabrać ze sobą na wizytę bliską osobę, która zapamięta lub zanotuje wytyczne lekarza. Jeśli dostaniesz nowe zalecenia, umieść je na liście leków (nieaktualne możesz wykreślić lub przygotować nową listę, aby się nie mylić).
II. W aptece:
1. Kupując nowe leki, zwłaszcza te bez recepty, również warto mieć przy sobie listę przyjmowanych leków. Dzięki temu farmaceuta lepiej doradzi nam właściwy preparat.
2. Jeśli lekarz nie udzielił Ci odpowiedzi na któreś z pytań dotyczących danego leku, możesz dopytać o to farmaceutę. Dodatkowo warto dowiedzieć się jak i gdzie przechowywać nowe lekarstwo .
3. Jeżeli lekarz zalecił Ci lek, którego dawkowanie sprawia Ci kłopot, np. nie wiesz jak odmierzyć potrzebną ilość, zapytaj o to farmaceutę.
4. Ani lekarz, ani farmaceuta nie udzielił Ci satysfakcjonującej odpowiedzi na zadawane pytania? Potrzebnych informacji na temat leków na receptę i bez recepty oraz ich interakcji możesz poszukać na stronie internetowej Ministerstwa Zdrowia: http://bil.aptek.pl/servlet/interakcje/int_start . Jeśli korzystanie z komputera nie przychodzi Ci z łatwością, poproś o pomoc kogoś bliskiego.
Czytaj również:
Sfałszowane leki - najczęściej zadawane pytania III. W domu:
1. Stosuj leki zawsze zgodnie z zaleceniami lekarza . Jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości, czy działanie leku nie jest za słabe lub za mocne, ponownie skontaktuj się ze specjalistą - być może dobierze inny, bardziej odpowiedni dla Ciebie preparat. Jeśli szybki kontakt z lekarzem nie jest możliwy, spróbuj poradzić się farmaceuty. Nie zwiększaj, ani nie zmniejszaj na własną rękę przepisanej przez specjalistę dawki.
2. W przypadku leków bez recepty stosuj się zawsze do zaleceń producenta , zawartych w ulotce informacyjnej dołączonej do opakowania oraz porad farmaceuty lub lekarza, który polecił Ci dany preparat (czytaj także: 6 grzechów głównych w stosowaniu leków przeciwbólowych ).
3. Aby nie zapomnieć kiedy i jakie leki musisz przyjąć, przygotuj odpowiednią rozpiskę (np. kalendarzyk) i/lub umieść je w specjalnym pojemniczku z przegródkami odpowiadającymi kolejnym dniom tygodnia. Zwykle każda z przegródek podzielona jest na kilka mniejszych zasobników, odpowiadających różnym porom dnia (np. poranek, południe).
Aby ułatwić sobie przyjmowanie leków, w niektórych sklepach lub aptekach możesz nabyć na nie specjalny organizer Fot. Shutterstock Organizer na leki (Fot. Shutterstock)
4. Niektóre leki należy przyjmować na czczo , co oznacza około 30 minut przed pierwszym posiłkiem. Pamiętaj, że najlepiej popić je zwykłą wodą - herbata, kawa i sok (zwłaszcza cytrusowy) mogą bowiem pogarszać działanie niektórych preparatów.
5. Musisz przyjmować leki w nocy ? Najlepiej przygotuj je sobie wcześniej. Jeżeli w domu nie ma zwierząt i małych dzieci, połóż je w pobliżu łóżka, np. na szafce nocnej. Dobrze również, zwłaszcza jeśli musisz przyjąć kilka leków o różnych porach, zapalić światło, abyś miał pewność że zażywasz odpowiednie preparaty we właściwym czasie. Leki przyjmuj w pozycji siedzącej lub stojącej, nigdy na leżąco, ze względu na ryzyko zachłyśnięcia.
6. Stosuj lekarstwa przez cały zalecony okres czasu (zwłaszcza antybiotyki), nawet, jeśli wcześniej poczujesz się lepiej.
7. Zrezygnuj z nadmiernych ilości leków bez recepty . Choćby nawet wydawały Ci się nieszkodliwe, ich działanie może wpływać na skuteczność oddziaływania lekarstw zapisanych Ci przez lekarza.
8. Leki przechowuj zawsze w miejscu suchym, chłodnym i zaciemnionym, np. w szafce w kuchni lub sypialni. Najlepiej nie trzymać ich w pomieszczeniach, w których panuje wysoka temperatura i wilgotność (np. w łazience), ponieważ może to mieć negatywny wpływ na ich skuteczność. Nie przechowuj ich również w lodówce, chyba, że polecą Ci to lekarz lub farmaceuta, albo jest to napisane w ulotce (czytaj również: Jak bezpiecznie przechowywać leki? ).
9. Leki trzymaj w oryginalnych opakowaniach , aby w razie potrzeby móc zajrzeć do ulotki. Nigdy nie wkładaj jednego lekarstwa do innego opakowania, bo w takiej sytuacji łatwo o pomyłkę.
10. Co jakiś czas (najlepiej raz na pół roku albo nieco częściej) sprawdzaj, czy przechowywane w domu leki są nadal ważne . Przeterminowanych należy się pozbyć - można je wyrzucać do specjalnych pojemników, które znajdziesz w większości aptek.
