Młoda Emily rzuca się bezwiednie po całym łóżku, wierzga odpychając trzymających ją pielęgniarzy, krzyczy pourywane frazy w nieznanych językach, nienaturalnym głosem. Ta scena z filmu "Egzorcysta" jest bardzo dobrze znana. Podobne sytuacje mają miejsce również dziś, także w Polsce. W naszym kraju jest bowiem najwięcej egzorcystów spośród wszystkich krajów na świecie (konkurują z nami tylko Włochy). Przekonanie o skuteczności egzorcyzmów jest kwestią wiary. Wiadomo jednak, że spora cześć tego typu przypadków jest naukowo wytłumaczalna, a co ważniejsze: uleczalna.
Dołącz do serwisu Zdrowie na Facebooku!
Gdy autoprzeciwciała atakują mózg
Stan wiedzy medycznej jest z dnia na dzień coraz większy, a mimo to wiele odkryć nie wychodzi poza wąskie grono specjalistów. Dziś wiadomo już, że wiele symptomów utożsamianych z opętaniem, jest spowodowana zaatakowaniem układu limbicznego w przebiegu chorób autoimmunologicznych. Najczęściej jest to zapalenie układu limbicznego, które daje trudne do scharakteryzowania objawy neuropsychiatryczne. Chorobę tę można zdiagnozować za pomocą badania przeciwciał antyneuronalnych (anty-NMDA, anty-AMPA, anty-VGKC, anty GABAB rec.).
Przeciwciała to białka stanowiące część układu odpornościowego, które ogrywają zasadniczą rolę w jego funkcjonowaniu. Ich zadaniem jest identyfikacja i neutralizacja bakterii, wirusów i pasożytów, czyli wszystkich potencjalnych zagrożeń dla naszego organizmu. Zdarza się jednak, że układ odpornościowy zaczyna źle funkcjonować i wytwarza przeciwciała przeciwko strukturom własnego organizmu (autoprzeciwciała), które są przyczyną chorób autoimmunologicznych.
Urojenia, agresja, halucynacje
Ból gardła objawia się swędzeniem, zaczerwienieniem oraz problemem z przełykaniem śliny. A jak objawia się zapalenie układu limbicznego? Niestety, nie bólem głowy. Autoprzeciwciała w tym przypadku atakują prawą półkulę mózgu - tę odpowiedzialną za uczenie się i cechy osobowości. Stąd takie objawy jak mimowolne ruchy, zaburzenia czucia, niewyraźna mowa (często dająca wrażenie mówienia w języku obcym), paranoje (jedna z chorych na zapalenie mózgu uparcie, lecz bezpodstawnie oskarżała swojego chłopaka o zdradę), zmiany osobowości, agresja, zaburzenie ruchów twarzy, lęki czy nawet urojenia i halucynacje.
Mowa tu tylko o autoimmunologicznym zapaleniu mózgu, a dokładniej - zapaleniu układu limbicznego. Inne choroby neuropsychiatryczne mogą powodować szereg innych, niespecyficznych objawów, np. miastenia (myasthenia gravis) powoduje nienaturalnie szybkie męczenie się i osłabienie mięśni, a Zespół Devica może prowadzić do pełnej utraty wzroku.
Zaburzenia w obszarze mózgu oddziałują na całe ciało człowieka. Obok objawów neurologicznych (np. zaburzenia czucia), występują objawy psychiatryczne (halucynacje). Stąd tak trudno niekiedy o postawienie prawidłowej diagnozy. Dodatkowo przyczyna choroby neuropsychiatrycznej może powstawać poza układem nerwowym, np. w wyniku rozwinięcia się nowotworu innego organu. Taka grupa chorób nazywana jest neurologicznymi zespołami paranowotworowymi, które towarzyszą nowotworom złośliwym, ale nie są przez nie wywołane. Ze względu na to, że objawy neurologiczne występują o wiele wcześniej niż symptomy choroby nowotworowej, przeciwciała antyneuronalne mogą stanowić marker wczesnego wykrycia niektórych nowotworów.
Pluskwy i piekło Susanah
Horror związany z mnogością hipotez diagnostycznych odczuła na własnej skórze nowojorska dziennikarka Susanah Cahalan, u której choroba zaczęła się od obsesji na punkcie pluskiew, rozwijała objawiając się paranoją i zaburzeniami osobowości, a zakończyła dopiero po wielu miesiącach, kiedy pacjentka trafiła w ręce lekarzy mających doświadczenie w walce z chorobami o podłożu autoimmunologicznym. Aby zaoszczędzić innym tych przeżyć, dziennikarka postanowiła opisać swoje doświadczenia w książce. Jej "Umysł w ogniu" rozszedł się w milionowym nakładzie, został przetłumaczony na kilkanaście języków i odegrał niebagatelną rolę w rozpowszechnianiu informacji na temat schorzeń przebiegających z przeciwciałami antyneuronalnymi.
Utożsamianie halucynacji, paranoi oraz zaburzeń postrzegania rzeczywistości jedynie z chorobami o podłożu psychiatrycznym lub opętaniem, sprawia że chorzy na autoimmunologiczne schorzenia układu nerwowego długo czekają na diagnozę, przechodząc wcześniej przez długi proces diagnostyczny. Koszmar jakiego doświadczają jest więc podwójny, ponieważ ich wrogiem jest nie tylko własny organizm ale również niewiedza, która utrudnia właściwą diagnozę i podjęcie leczenia.
Więcej informacji na: www.antyneuronalne.pl
Michał Podkalicki - magister biologii, w Euroimmun odpowiada za informację naukową, jest menadżerem ds. alergologii.
