Siatka centylowa a rozwój dziecka

Centyle, siatka centylowa (co znaczy) - jak odczytywać rozwój dziecka na siatce centylowej?

O ile sam proces odczytywania siatki centylowej nie jest skomplikowany, o tyle wyjaśnienie jak to robić do prostych nie należy. Postaram się w miarę prosty sposób wyjaśnić czym są siatki i do czego służą.

Centyle określają częstość występowania określonej cechy w grupie lub społeczności. Badaną grupę dzieli się na 100 centyli. Poszczególne centyle opisują odległość od średniej (a konkretniej od mediany). Siatki centylowe są natomiast graficznym przedstawieniem zmian wartości centylowej badanej cechy w czasie rozwoju dziecka.

Na siatce zaznaczone są równoległe krzywe oznaczające poszczególne centyle (zazwyczaj 3, 10, 25, 50, 75, 90 i 97) i dzielące siatkę na kanały (np. kanał między 50 a 75 centylem). 50 centyl odpowiada medianie, co oznacza że 50% populacji znajduje się powyżej 50 centyla a 50% populacji poniżej. Analogicznie: poniżej 25 centyla znajduje się 25% badanej populacji, poniżej 75 centyla - 75%, a powyżej 75 centyla - 25% populacji. W praktyce - wartość wzrostu dziecka na 60 centylu oznacza, że w danym wieku 60% rówieśników jest od niego wyższych, a 40% niższych.

Przedział 25-75 centyl określa tak zwaną wąską normę rozwojową (mieści się w niej około 50% populacji). Przedział 10-90 centyl to szeroka norma rozwojowa. Wartości między 3 i 10 oraz 90 i 97 centylem stanowią pogranicze normy.

Za pomocą siatki określa się najczęściej wzrost, masę ciała, obwód głowy lub ciśnienie tętnicze. Trzeba pamiętać, że istnieją osobne siatki centylowe dla chłopców i dziewczynek a także dla specyficznych populacji (np. siatka centylowa wzrostu dzieci warszawskich).

Posługiwanie się siatką centylową daje możliwość nakreślenia wykresu krzywej rozwojowej dziecka na podstawie kilkuletniej, regularnej obserwacji. Na przykład zaznaczanie na siatce kolejnych pomiarów wzrostu dziecka (np. co pół roku) pozwala uzyskać wykres obrazujący tempo wzrastania dziecka.

Siatki pozwalają także ocenić wzajemne pozycje na siatkach dwóch różnych cech. Możemy więc przykładowo ocenić czy stosunek masy do wzrostu dziecka jest prawidłowy. Jeżeli wzrost i masa dziecka leżą w tym samym lub w siąsiadujących kanałach centylowych to mówimy o rozwoju proporcjonalnym.